وقایع الایام در احوال محرم الحرام

علی واعظ تبریزی خیابانی. تقریظ میرزا صادق مجتهد تبریزی. تبریز، کتاب‌فروشی قرشی، شعبان 1387. ج 2، 575 ص، وزیری.


وقایع الایام فى تتمة محرّم الحرام


علی واعظ تبریزی خیابانی، تقریظ جعفر نقدی و میرزا فتاح شهیدی تبریزی، قم، کتاب‌فروشی مصطفوی، بی‌تا. ج 4، 408 ص، وزیری.


دورهٔ کامل این کتاب چهار جلد است. جلد اول ویژهٔ رجب و شعبان، جلد دوم ویژهٔ محرّم، جلد سوم ویژهٔ ماه رمضان و جلد چهارم ویژهٔ تتمّهٔ محرم است. پایان تألیف جلد دوم، ذوالحجهٔ 1340، و پایان تألیف جلد چهارم، ربیع‌الثانی 1354 است.


این کتاب، به‌ویژه جلد دوم و چهارم آن، که دربارهٔ محرم است، از همان آغاز مورد عنایت عالمان و اهل منبر قرار گرفت. همان گونه که نویسنده در آغاز جلد دوم کتاب مرقوم داشته است: «چون در سال هزار و سیصد و بیست و پنج هجری از جمع و طبع مجلد اول از کتاب وقایع الایّام فراغت حاصل گشت... تألیف دیگر مجلدات و ترصیف سایر وقوعات در عقدهٔ تعویق و عهدهٔ تسویف بماند و در عرض این مدت چند کرّت از دیگر بلاد از اخیار عباد طالب بقیهٔ وقایع الایّام و راغب تتمّهٔ این مرام شدند و در تبریز نیز از اعاظم علماء و مجتهدین و اکابر مشایخ و واعظین -ادام الله ایام افاضاتهم- در این باب حکمی اکید و امری شدید مشتمل بر عدم فتور و مقصّر بودن در صورت قصور در حق این قاصر صادر گردید» (ص 3).


جلد دوم و چهارم کتاب دربارهٔ وقایع محرم است و بیشترینهٔ مطالب آن دربارهٔ امام حسین -ع- و قیام او. پاره‌ای مطالب جلد چهارم خارج از موضوع کتاب و در حاشیهٔ صفحات آن شرح حال تنی چند از عالمان آمده است. نویسنده با تتبّع در منابع فراوانی این کتاب را فراهم کرده و ضمن توصیف وقایع و بیان آنچه در منابع آمده، گاه به تحلیل نیز پرداخته و نظر مختار خود را که غیر از نظر دیگران است، مرقوم داشته است. در منابع نویسنده کتاب‌های ضعیفی چون اسرارالشهادهٔ فاضل دربندی و منتخب طریحی ملاحظه می‌شود.


برخی مطالب جلد دوم و چهارم عبارت است از: فضیلت عزاداری، ویژگی‌های تربت کربلا، وقایع عصر تاسوعا، وقایع شب عاشورا، شرح حال حضرت زینب، وقایع روز عاشورا، وقوع جنگ مغلوبه در روز عاشورا، شهادت امام حسین، گریستن انبیا و فرشتگان بر امام حسین، وقایع عصر عاشورا، چگونگی دفن شهدا، ورود اهل بیت به کوفه و شام، منازل اسیران اهل بیت.


قاضی طباطبائی در کتاب تحقیق دربارهٔ اول اربعین ... (ص 730)، دربارهٔ این نویسنده مرقوم داشته است: «در میان مشایخ محدّثین عصر ما نیز مرحوم علامهٔ محدث، ثقهٔ جلیل، آقای حاج مولی علی واعظ تبریزی خیابانی، صاحب مجلدات وقایع الایّام -رحمة الله تعالی- رویّهٔ بسیار خوبی در تألیفاتش دارد: هر چه از ضعیف و قوی و صحیح و سقیم نقل کرده، مصدر و سند نقل خود را نشان داده است».


منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 116-117.

پی نوشت