۳٬۴۸۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
'''عبدالجواد جودی خراسانی''' (زاده در عنبران- درگذشته 1301 در مشهد) شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم می باشد. | '''عبدالجواد جودی خراسانی''' (زاده در عنبران- درگذشته 1301 در مشهد) شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم می باشد. | ||
عبد الجواد جودی متخلّص به «جودی» از شاعران و شیفتگان اهل بیت (ع) است. تاریخ ولادت او مشخص نیست و همین قدر معلوم است که در نیمه‌ی دوم قرن دوازدهم هجری متولد شده است. جودی از مردم عنبران <ref>عنبران: دهی از دهستان مرکزی طرقبه در شهرستان مشهد.</ref> است. | |||
نوشته‌اند که وی مغازه‌ی قنادی داشته و از این طریق امرار معاش می‌کرده است. وی طبعی بلند و روحی آزاد داشته و هرگز مدح سلاطین را نگفته و با قناعت روزگار می‌گذرانید و بخاطر عشق عمیق به اهل بیت (ع) موضوع تمام اشعارش مدح و مرثیه آل محمد (ص) می‌باشد. | |||
اشعار وی در اوزان و قالب‌های متعدّد و متنوع سروده شده است و از استحکام و انسجام قوی برخوردار و مزیّن به صنایع لفظی و معنوی می‌باشد و آیات و قصص قرآنی، احادیث و روایات که به صورتهای تلمیح و اقتباس و ترجمه در اشعار وی به کار رفته است، گواهی بر دانش قرآنی و حدیثی وی می‌باشد. قسمت اعظم اشعار جودی پیرامون واقعه کربلا و پیامدهای آن است که تحت عنوان «از مدینه تا مدینه» دویست صفحه از دیوان او را شامل می‌شود. | |||
اشعار وی عاری از تعقید و پیچیدگی و ساده و سلیس و در خور فهم عموم و عوام می‌باشد. دیوان وی بارها در ایران و هندوستان به طبع رسیده است. کلیات اشعار وی در سال 1372 شمسی در ایران چاپ شده است. | |||
جودی در سال 1302 ه. ق. وفات یافت و در مشهد مقدس در صحن نو در اطاقی مجاور با مقبره مرحوم شیخ بهایی به خاک سپرده شد. <ref> دایرة المعارف تشیع.</ref> | |||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
| خط ۵۳: | خط ۶۳: | ||
== آثار شاعر == | == آثار شاعر == | ||
'''خطبه‌ی حضرت سجّاد «ع» در شام''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای اهل شام مظهر لطف خدا منم|مقصود ز آفرینش ارض و سما منم }} | |||
{{ب| پوشیده نیست نزد من اسرار کاینات|زیرا که محرم حرم کبریا منم }} | |||
{{ب| مسجود کاینات بود خاک کوی من|زینت‌فزای کعبه، صفای صفا <ref>صفا: منظور کوه مقدسی است که حاجیان در جوار کعبه‌ی معظمه بین آن و مروه سعی می‌کنند (با شتاب راه می‌روند و اذکار و اورادی می‌خوانند).</ref> منم }} | |||
{{ب| زمزم <ref>زمزم: چاهی است در کنار کعبه که حاجیان برای تبرّک از آب آن استفاده می‌کنند.</ref> ز فیض مقدم من یافت آبرو|مهر منیر مکّه امیر مِنیٰ <ref>منیٰ: محلی است در خارج مکّه | |||
که حاجیان در آن جا می‌مانند و روز عید قربان، قربانی می‌کنند و رمیِ جمرات می‌نمایند.</ref> منم }} | |||
{{ب| بر جمله اولیا منم امروز جانشین|وارث به علم یک به یک انبیا منم }} | |||
{{ب| آن آدمی که دمیدم اندر تمام عمر|از ابتدا گریسته تا انتها منم }} | |||
{{ب| بر کشتیی که نوح در او نوحه‌گر نشست|ای قوم بد گهر به خدا ناخدا منم }} | |||
{{ب| آن موسیی که سینه به سینا ز غم درید|از داستان واقعه‌ی کربلا منم }} | |||
{{ب| آن یوسفی که گشت به زندان غم اسیر|بی‌غمگسار و بی‌کس و بی‌آشنا منم }} | |||
{{ب| با این همه حکایت دارم یکی سوال|راضی به یک جواب، کنون از شما منم }} | |||
{{ب| بر این محمّدی که مؤذن دهد اذان|ای شامیان نبیره، یزید است یا منم؟ }} | |||
{{ب| گویید اگر یزید بود، این بود دروغ|گویید اگر منم ز چه در این جفا منم }} | |||
{{ب| پرسید اگر که هست مرا باب تاجدار|درِّ یتیم خامس آل عبا منم }} | |||
{{ب| پرسید گر ز نام من ای قوم کینه‌جو|بی‌کس منم، غریب منم، مبتلا منم }} | |||
{{ب| بیمار و داغدیده و بی‌یار و بی‌معین|زین‌العباد بی‌کس و بی‌آشنا منم }} | |||
{{ب| آن بی‌معین که دیده سرِ باب خویش را|از تن جدا ز خنجر شمر دغا <ref>دغا: نابکار، پلید، حیله‌گر.</ref> منم }} | |||
{{ب| آن بی‌کسی که نعش پدر را ز بعد قتل|دید از سُمِ ستورِ ستم توتیا، منم }} | |||
{{ب| آن بی‌کس که روز ورودم به شام غم|بستند دست او ز جفا از قفا منم }} | |||
{{ب| آن بی‌کسی که در سر هر کوچه ریختند|آتش به فرقش از ره جور و جفا منم }} | |||
{{ب| آن خسته‌ی علیل که او را به روز و شب|خشت خرابه بود ز غم متکّا منم }} | |||
{{ب| آن سر برهنه‌ای که نگه‌داشتی به پای|در بزم عیش خویش یزید از جفا منم <ref> دیوان کامل میرزا عبد الجواد جودی خراسانی؛ ص 44.</ref> }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای خسروی که مالک ملک خدا تویی|مقصود ز آفرینش ارض و سما تویی }} | |||
{{ب| خود زاده‌ی نبیّ و ولی آن که از ازل|یاری نموده بر همه‌ی انبیا تویی }} | |||
{{ب| از ماسوا سوای تو منظور حق نبود|زیرا ز ماسوایی و از ماسوا تویی }} | |||
{{ب| پوشیده نیست پیش تو اسرار کاینات|زیرا که محرم حرم کبریا تویی }} | |||
{{ب| ای گوهر یگانه که از صافی صفات|از پای تا سر آیینه‌ی حق‌نما تویی }} | |||
{{ب| با آنکه بود آب روان مهر فاطمه|آن کس که تشنه شد سرش از تن جدا تویی }} | |||
{{ب| هر کشته را کنند سر از پیش رو جدا|شاهی که شد جدا سر او از قفا تویی }} | |||
{{ب| آن توتیای دیده‌ی مردم شهی که شد|در زیر سُمّ اسب، تنش توتیا تویی }} | |||
{{ب| ای دستگیر خلق پس از سر جدا شدن|آن کس که دست او ز جفا شد جدا تویی }} | |||
{{ب| هر مطبخ از چراغ منیر است و آن که داد|از شمع چهره، مطبخ خولی ضیا، تویی }} | |||
{{ب| بر نعش هر شهید لباسش بود کفن|عریان کسی که رفت به خاک جفا تویی }} | |||
{{ب| آن کعبه‌ی امید که اندر منای دوست|بنموده عون و اکبر و اصغر فدا تویی }} | |||
{{ب| شاهی که فراز نی از کوفه تا به شام|چشمش بدی به خواهر غم مبتلا تویی }} | |||
{{ب| هر مرغ را فغان به بهار است «جودیا»|مرغی که چهار فصل بود در نوا تویی }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای ز غمت اشک چشم و آه دل ما|می‌رسد این بر ثری و آن به ثریّا }} | |||
{{ب| ای ز ازل در عزات در عوض اشک|خون شده جاری ز چشم آدم و حوّا }} | |||
{{ب| صبح ز سوز تو چاک کرده گریبان|بهر تو نیلی قبا بود شب یلدا }} | |||
{{ب| غیر تو ای تشنه لب کسی نشنیده|تشنه دهد جان، کسی کنار دو دریا }} | |||
{{ب| آه که از تیر و تیغ و نیزه نبودت|یکسر مویی دُرست در همه اعضا }} | |||
{{ب| تا به سر سینه‌ی تو شمر مکان کرد|زُهره نهان شد ز سوز سینه‌ی زهرا }} | |||
{{ب| جسم تو تا زیر سمّ اسب فکندند|ناله برآمد ز اهل عالم بالا }} | |||
{{ب| تا سرت از کین سَنان، به نوک سِنان کرد|گشت به پا در جهان قیامت عظما }} | |||
{{ب| نالم از این غم که ناکسی به تصدّق|بهر عیال تو نان ببخشد و خرما }} | |||
{{ب| می‌کُشد این غم مرا که از حرم تو|خَضم سیه رو کنیز کرد تمنّا }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای رفته سرت بر نی، وی مانده تنت تنها|ماندی تو و بنهادیم ما سر به بیابان‌ها }} | |||
{{ب| ای کرده به کوی دوست هفتاد و دو قربانی|قربانت شوَمت این رسم ماند از تو به دوران‌ها }} | |||
{{ب| قربانی هر کس شد با حرمت و نشنیدیم|دست و تن قربانی افتد به بیابان‌ها }} | |||
{{ب| از خون گلوی تو این دشت گلستان شد|این سیر گلستان کرد سیرم ز گلستان‌ها }} | |||
{{ب| ریحان خطّ اکبر برگرد رخ انور|برد از دل ما یکسر یاد گل و ریحان‌ها }} | |||
{{ب| ما جمع پریشانیم، هم بی سر و سامانیم|بردار سر و بنگر این بی سر و سامان‌ها }} | |||
{{ب| اطفال حزین یکسر از داغ تو در آذر|پاها همه در زنجیر سرها به گریبان‌ها }} | |||
{{ب| شاها، نه همین «جودی» جان بر تو فدا سازد|ای شه به فدای تو بادا همه‌ی جان‌ها }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| بی‌تو جز ناله مپندار مرا کاری هست|یا به جز محنت و اندوه و غمم یاری هست }} | |||
{{ب| غیر داغ غمت ای شاه که با من شده یار|حاش للّه که مرا همدم و غم‌خواری هست }} | |||
{{ب| ما سوی شام روانیم ز جا خیز حسین|که به هر قافله‌ای قافله سالاری هست }} | |||
{{ب| عابدین زار و زدند آتش کین خیمه‌ی او|اندر آن خیمه نگفتند که بیماری هست }} | |||
{{ب| از اسیران ستم در کف صیّاد بلا|هر طرف ناله‌ای از مرغ گرفتاری هست }} | |||
{{ب| عهد خود را تو به سر بردی و شد نوبت من|نه مرا هیچ ز عهد ازل انکاری هست }} | |||
{{ب| این من این جمع اسیران بلا این ره شام|که به هر منزلش از بهر من آزاری هست }} | |||
{{ب| گرچه دیگر نبوَد حوصله‌ی صبر ولی|باز صبر است گرم یار و مددکاری هست }} | |||
{{ب| روز وارد شدن از خلق تماشایی شام|سر هر کوچه مرا گرمی بازاری هست }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
===داغ پسر:=== | ===داغ پسر:=== | ||
| خط ۷۴: | خط ۲۲۷: | ||
{{ب| تشنه‌لب، جان به لب آب سپردن سهل است | تشنۀ وصل کند یاد ز کوثر عجب است }} | {{ب| تشنه‌لب، جان به لب آب سپردن سهل است | تشنۀ وصل کند یاد ز کوثر عجب است }} | ||
{{ب| تنِ | {{ب| تنِ بى سر عجبى نیست گر افتد روى خاک | سرِ سرباز ره عشق به پیکر عجب است }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===چون شود امشب؟!:=== | ===چون شود امشب؟!:=== | ||
| خط ۹۱: | خط ۲۴۴: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 564-565. | محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 564-565. | ||
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج 2، ص: 937-939. | |||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
[[رده:شاعران]] | [[رده:شاعران]] | ||
<references /> | <references /> | ||