|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| |
| | نام =میرزا محمد باقر
| |
| | تصویر =samet boroujerdi.jpg
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | نام اصلی =میرزا محمد باقر
| |
| | زمینه فعالیت =شعر و ادبیات
| |
| | ملیت =ایرانی
| |
| | تاریخ تولد =1263 ه.ق
| |
| | محل تولد =بروجرد
| |
| | والدین =فرزند پنجشنبه
| |
| | تاریخ مرگ =16 محرم سال 1331ه. ق
| |
| | محل مرگ = بروجرد
| |
| | علت مرگ =
| |
| | محل زندگی =
| |
| | مختصات محل زندگی =
| |
| | مدفن =کوى صوفیان
| |
| |در زمان حکومت =
| |
| |اتفاقات مهم =
| |
| | نام دیگر =
| |
| |لقب =
| |
| |بنیانگذار =
| |
| | پیشه =
| |
| | سال‌های نویسندگی =
| |
| |سبک نوشتاری =عراقى
| |
| |کتاب‌ها =
| |
| |مقاله‌ها =
| |
| |نمایشنامه‌ها =
| |
| |فیلم‌نامه‌ها =
| |
| |دیوان اشعار =منظومه گلشن زهرا و کتاب ریاض الشّهاده
| |
| |تخلص =صامت
| |
| |فیلم(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| |
| | همسر =
| |
| | شریک زندگی =
| |
| | فرزندان =
| |
| |تحصیلات =
| |
| |دانشگاه =
| |
| |حوزه =
| |
| |شاگرد =
| |
| |استاد =
| |
| |علت شهرت =
| |
| | تأثیرگذاشته بر =
| |
| | تأثیرپذیرفته از =
| |
| | وب‌گاه =
| |
| |گفتاورد =
| |
| |امضا =
| |
| }}
| |
| '''صامت بروجردی''' (زاده 1263 در بروجرد- درگذشته 1331 ه.ق در بروجرد) از شعراى پرآوازه آیینى در سده سیزدهم و چهاردهم هجرى بود.
| |
|
| |
| ==زندگینامه==
| |
|
| |
| نامش میرزا محمد باقر، فرزند پنجشنبه و تخلص شعرى‌اش «صامت» بود. او در گذر حاج سهراب از پیشه سَقَط فروشى [خرده فروشى] امرار معاش مى‌کرد. صامت فن شعر را از میرزا عبد المجید نوائى فرا گرفت و کتاب ریاض الشّهاده را تألیف کرد. او پنجشنبه شانزدهم محرم سال هزار و سیصد و سى و یک قمرى درگذشت و در گورستان کوى صوفیان آرمید.
| |
|
| |
| ==آثار==
| |
| صامت بروجردى در شعر آیینى مطرح است آثار منظوم و مراثى و مناقب او مورد توجه بوده است. وى از شیوه کلامى سبک عراقى در سرودن آثارش پیروی کرده است. او در انواع شعر از قصیده، غزل، مثنوی، ترجیع‌بند، رباعی و معانی مختلف در رثاء و تغزل و مدیحه شعر سروده و اشعار او در ردیف هم طبقه‌های وی چون نوائی بروجردی، وفایی شوشتری و جودی خراسانی است. منظومه‌هاى آیینى صامت بروجردى خصوصا مراثى عاشورایى او در سده اخیر بازتاب چشمگیرى در محافل دینى و هیأت‌هاى مذهبى داشته و روضه خوانان و مداحان از آثار ماتمى او استفاده می‌کنند. صامت بروجردى را باید از پیشگامان شعر آیینى در یک صد ساله اخیر دانست. کلیات صامت بروجردى بارها به چاپ رسیده و حاوى انواع قالب‌هاى شعرى در موضوعات آیینى است.
| |
|
| |
| ===کتاب‌ها===
| |
|
| |
| *'''گلشن زهرا'''
| |
| *'''کتاب ریاض الشّهاده'''
| |
|
| |
| ===اشعار===
| |
|
| |
| ====مدیحه مرثیه====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| گر على بعد از نبى بر مؤمنان مولا نبود | اسمى از اسلام و از اسلامیان بر جا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| آنکه را «لولا على» بُد عمدۀ اسباب کار | در خلافت لایق این دعوى بیجا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| اى پناه بى‌پناهان یا على، در کربلا | گر تو بودى در برِ دشمن، حسین تنها نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| هیچ لامذهب نکشته میهمان را تشنه‌لب | خود گرفتم آب مهر مادرش زهرا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| کى کند رأس مسلمان را مسلمان بر سنان | در برِ گبر و نصارا این عمل زیبا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| آن تن نازک که شد از نعل اسبان توتیا | زیب آغوش نبى و سید بطحا نبود؟! }}
| |
|
| |
| {{ب| آنکه از شمشیر خود پیشانى اکبر شکافت | آگه از حال حسین و ناله لیلا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| آن سرى کاندر برِ حق بود دایم در سجود | روى خاکستر به کنج مطبخ او را جا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| آل طاها را کشیدن جانب بزم شراب | خوش نما در پیش چشم کافر و ترسا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| آن لبى کز وى صداى صوت قرآن شد بلند | درخورِ چوب یزید شوم بى‌پروا نبود }}
| |
|
| |
| {{ب| ماند گر این ماتم عظمى به عالم ناتمام | بیش ازین دیگر به «صامت» طاقت انشا نبود <ref>کلیات صامت بروجردى، تهران، کتابفروشى علمیّه، بى‌تا، ص 40.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| ====مدیحه‌سرایى====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| روز ایجاد که حق خلقت دنیا مى‌کرد | در پسِ پرده على بود و تماشا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| بلکه از آینه «کنتُ نبیّا» چو نبى | سیر در آب و گل آدم و حّوا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| بود سرمنزل آدم به شبستان عدم | که دو تا قدِّ رسا در بر یکتا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| کاش در یارى فرزند غریبش ز نجف | یک زمانى به صف کرب و بلا جا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| یا على! ساقى کوثر تو و، از شمر، حسین | قطره آبى به لب تشنه تمنّا مى‌کرد! }}
| |
|
| |
| {{ب| شمر خنجر به گلوى شه لب‌تشنه نهاد | زینب غمزده با گریه تماشا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| آن یکى سوختن خیمه او داشت هوس | و آن دگر آتش بیداد مهیا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| هر یتیمى شرر شعله‌اش اندر دامن | روى از خیمه سراسیمه به صحرا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| چادر آن یک ز سر زینب بی‌کس مى‌برد | و آن دگر رو به حرم از پى یغما مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| کرد خولى چو سر خسرو دین زیب تنور | کاش از دود دل فاطمه پروا مى‌کرد }}
| |
|
| |
| {{ب| برد سیلاب فنا خرمن صبر «صامت» | اندر آن روز که این مرثیه انشا مى‌کرد <ref>همان، ص 40 و 41.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| ====زبان حال حضرت سکینه (علیها السلام)====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| دریغ و درد که نگذاشتند جان پدر | تن مبارکت از آفتاب بردارم }}
| |
|
| |
| {{ب| نداد شمر امان کز رخت نگاهى سیر | براى توشه شام خراب بردارم }}
| |
|
| |
| {{ب| اگر به خواب رود بى‌تو دیده‌ام امشب | دگر به روز جزایش ز خواب بردارم }}
| |
|
| |
| {{ب| مرا که سوختن دل به اختیارى نیست | چگونه از سر آتش کباب بردارم؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| براى گریه اگر کوفیان مجال دهند | بناى عالم امکان ز آب بردارم }}
| |
|
| |
| {{ب| اگر به شام، یزیدم به بزم خود طلبد | چگونه پا سوى بزم شراب بردارم؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| کنم حکایت چوب و لب حسین «صامت»! | به روز حشر چو سر از تراب بردارم <ref>همان، ص 139.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| ====مرثیه عاشورایى====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| شنیده‌اى که حسین جا به کربلایى داشت | ندیده‌اى که چه رنج و چه ابتلایى داشت }}
| |
|
| |
| {{ب| شنیده‌اى که لبش تر نشد ز آب فرات | ندیده‌اى که چه آه شرر فزایى داشت }}
| |
|
| |
| {{ب| شنیده‌اى که گلستان دین خزان گردید | ندیده‌اى که چه گل‌هاى باصفایى داشت }}
| |
|
| |
| {{ب| شنیده‌اى که حسین شد قدش کمان اما | ندیده‌اى که چه گلبانگ وا اخایى داشت }}
| |
|
| |
| {{ب| شنیده‌اى که على اکبرش ز زین افتاد | ندیده‌اى که چه فریاد وا ابایى داشت }}
| |
|
| |
| {{ب| شنیده‌اى که نبودش به دهر نوحه‌گرى | ندیده‌اى که چو «صامت» سخن‌سرایى داشت <ref>همان، ص 160 و 161.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| ====در واقعه عاشورا====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| نه چنان گشت خزان گلشن ایمان چمنش | که توان یافت نشان از سمن و یاسمنش }}
| |
|
| |
| {{ب| هر زمان پیک غمى مى‌رسد از کرب و بلا | که رسد بوى ملالى به مشام از سخنش }}
| |
|
| |
| {{ب| محشر آن روز به پا گشت که از ملک حجاز | پسر فاطمه در کرب و بلا شد وطنش }}
| |
|
| |
| {{ب| خون کنم گریه ز ناکامى نو دامادش | یا بسوزم ز غم اکبر گل پیرهنش }}
| |
|
| |
| {{ب| خاک شد بر سر اسلام چو بر خاک افتاد | قد عباس غضنفر فر لشکرشکنش }}
| |
|
| |
| {{ب| آنکه بد زینت آغوش نبى پیکر او | ماند آخر به سر خاک تن بى‌کفنش }}
| |
|
| |
| {{ب| اى که گفتى ننهادند کفن بر تن او | مگر از ضرب سم اسب به جا بود تنش }}
| |
|
| |
| {{ب| بعد تاراج از آن شاه سلیمان دربان | ماند یک خاتمى آن هم به کف اهرمنش }}
| |
|
| |
| {{ب| «صامت» از زندگى خود به جهان دارد ننگ | بس که شد عرصه به جان تنگ ز درد و محنش <ref>همان، ص 162.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| ====غزل مرثیه====
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| چرا لباس عزا، دوستان! به بر نکنید؟ | ز ناله عالم ایجاد را خبر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| چرا دو دست براى حسین به سر نزنید؟ | ز گریه رخنه به بنیاد خشک و تر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| بود بهاى جنان روز حشر گوهر اشک | براى چیست که تحصیل این گهر نکنید؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| شکسته شد پر و بال کبوتران حرم | چرا چو جغد سر خود به زیر پر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| فکنده شال عزا بو البشر به گردن خویش | چرا ز داغ پسر یارى پدر نکنید؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| به خاک ماریه افتاد جسم شاه شهید | چرا به پیکر صد پاره‌اش گذر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| براى حبّ وطن گر ز کربلا دورید | ز دل چرا به سوى کربلا سفر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| گذشت از سر جان شاه دین براى شما | شما چرا به رهش ترک جان و سر نکنید؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| بهار عمر على اکبرش خزان گردید | چرا هواى گلستان ز سر به در نکنید؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| به شام زینب دلخون بود خرابه نشین | فغان چرا از غمش شام تا سحر نکنید }}
| |
|
| |
| {{ب| به بوسه‌گاه نبى مى‌زند به چوب یزید | چرا شکایت او را به دادگر نکنید؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| به پا نموده قیامت ز شعر خود «صامت» | ازین قیامت عظمى چرا حذر نکنید؟! <ref>همان، ص 136.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
|
| |
|
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| ای سکّه‌ی ابتلا به نامت|از کوفه بتر بلای شامت }}
| |
|
| |
| {{ب| در کوفه اگر به کنج مطبخ|خولی ننمود احترامت }}
| |
|
| |
| {{ب| در شام، پی تلافی آخر|دادند به طشت زر مقامت }}
| |
|
| |
| {{ب| خاکستر و سنگ مردم شام|کردند نثار سر، ز بامت }}
| |
|
| |
| {{ب| بر نی چو مه دو هفته کردند|انگشت نمای خاص و عامت }}
| |
|
| |
| {{ب| در بزم شراب، آسمان کرد|زهر غم و ابتلا به جامت }}
| |
|
| |
| {{ب| فرزند حرامزاده‌ی هند|پوشید نظر ز احتشامت }}
| |
|
| |
| {{ب| شد مست و به چوب خیزران کرد|آزرده لبان لعل فامت }}
| |
|
| |
| {{ب| شد روز به پیش چشم زینب|چون شام ز رنج صبح و شامت <ref> دیوان صامت.</ref> }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
|
| |
| ===ماه محرّم===
| |
|
| |
| {{شعر}}
| |
|
| |
|
| |
| {{ب| ای از ازل ز داغ تو آدم گریسته|آدم نه بلکه جمله‌ی عالم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| تا روز حشر دیده‌ی حواست اشکبار|در ماتم تو بس که دمادم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| یک سر خلیل کرده فراموش از ذبیح|در نار ابتلای تو از غم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| کروبیان عالم علوی جدا جدا|با ساکنان عرش معظم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| اکلیل قرب راز سر افکنده جبرئیل|با خیل قدسیان مکرم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| کف الخضیب ساخته از خون خود خضاب|هفت آسمان چو نیر اعظم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| ایوب را عنان تحمل شده ز دست|یعقوب سان به کلبه‌ی ماتم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| در هر بهار غنچه سوری به گلستان|با یاد لعل خشک تو شبنم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| دشمن حضور غربت تو دیده همچو دوست|بیگانه در غم تو محرم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| خیر البشر برای علی اکبرت به خلد|تا بر نهد به داغ تو مرهم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| هم در مدینه فاطمه، هم در نجف علی|با قلب زار و با کمر خم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| هرکس که دید پیکر در خون طپیده‌ات|گر خون گریسته به خدا کم گریسته }}
| |
|
| |
| {{ب| «صامت» نزار گشته و بهر تو زار زار|هرساله همچو ماه محرّم گریسته }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
|
| |
|
| |
| {{شعر}}
| |
| {{ب| ماند چون جسم حسین تشنه لب در آفتاب|من ندانم از چه زیور بست دیگر آفتاب }}
| |
|
| |
| {{ب| زخم تیر و نیزه و شمشیر دشمن بس نبود|از چه می‌تابید بر آن جسم بی‌سر آفتاب؟ }}
| |
|
| |
| {{ب| بود گر در دامن زهرا سر آن تشنه‌کام|از چه نامد شرمش از خاتون محشر آفتاب }}
| |
|
| |
| {{ب| سر برهنه، پا برهنه، کودکان در به در|خار ره بر پا، به دل اخگر، به پیکر آفتاب }}
| |
|
| |
| {{ب| دید چون نیلی رخ اطفال را از جور خصم|کرد موج خون روان، از دیده‌ی‌تر آفتاب }}
| |
|
| |
| {{ب| چادر عصمت چو بردند از سر زینب فکند|شب کلاه خسروی در چرخ از سر آفتاب }}
| |
|
| |
| {{ب| سر برهنه دید زینب را چو در بزم یزید|شد نهان در ابر از شرم پیمبر آفتاب }}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
|
| |
| ==منابع==
| |
|
| |
| *[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج 2، ص: 1030-1031.]]
| |
| *[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 469-473.]]
| |
|
| |
| ==پی‌نوشت==
| |
| [[رده:شاعران]] | | [[رده:شاعران]] |
| <references />
| |
| [[رده:شاعران قرن سیزدهم]] | | [[رده:شاعران قرن سیزدهم]] |
| [[رده:شاعران فارسی زبان]] | | [[رده:شاعران فارسی زبان]] |
| [[رده:شاعران ایرانی]] | | [[رده:شاعران ایرانی]] |
| | <br /> |