زاهر بن‌ عمرو کندی

زاهر بن‌ عمرو کندی، از موالی قبیله کنده و ساکن کوفه بود. او هم‌چنین از موالی عمرو بن حمق خزاعی صحابی نامدار امام علی (ع) است.

اطلاعات اصحاب امام حسین (ع)
نام کامل زاهر بن‌ عمرو کندی
نقش های برجسته صبح عاشورا و در حمله اول پیشاپیش اصحاب به جنگ دلیرانه پرداخت و چند نفر را به قتل رساند و چندین تن را مجروح کرد و به همراه دیگر یاران امام حسین (ع) باعث عقب‌نشینی سپاه عمر بن سعد شد. اما چون خود از خیمه‌گاه دور شده بود، در محاصره سپاه دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید.





زندگینامه

زاهر از شیوخ شیعه و جنگجوی معروف عصر خود بود. منابع کهن او را ایرانی تبار دانسته‌اند. ابن اثیر [۱] و ابن حجر عسقلانی [۲] او را فرزند الاسود بن حجاج الاسلمی و از عرب قحطانی و از قبیله بنی‌ اسلم دانسته، اما برخی میان زاهر بن عمرو کندی و زاهر اسلمی تفاوت قائل شده‌اند.

مبارزه علیه حکومت امویان

زاهر از محبین اهل بیت پیامبر (ص) بود و مبارزات بسیاری علیه حکومت امویان داشت. او هر جا مجال می‌یافت، لب به منقبت امام علی (ع) می‌گشود و خیانت و جنایات بنی‌ امیه را افشا می‌کرد. هنگامی که زیاد بن عبید در مسجد کوفه به منبر می‌رفت او و عمرو بن حمق از کسانی بودند که به سوی او سنگریزه پرتاب می‌کردند. [۳] معاویه دستور بازداشت آنان را صادر نمود و از آن هنگام عمرو بن حمق از بیم مأموران زیاد بن عبید با عده‌ای از جمله زاهر و رفاعة بن شدّاد از کوفه متواری شدند و به طرف موصل گریختند و در غاری نزدیک موصل مخفی شدند. [۴] وقتی سپاه بنی‌ امیه مخفیگاه آنان را شناسایی کردند و عمرو بن حمق دستگیر و به شهادت رسید، او و رفاعه توانستتند با حمله به قلب سپاه و جنگی دلاورانه بگریزند. [۵]

نقش در واقعه کربلا

زاهر در سال 60 هجری و در موسم حج به امام حسین (ع) پیوست و تا کربلا او را همراهی کرد. او در شجاعت و تجربه جنگی بین مردم کوفه و قبایل عرب آوازه بلندی داشت و در بین اصحاب امام حسین (ع) از ویژگی خاصی برخوردار بود، زیرا به‌خوبی می‌توانست روحیه دشمن را تضعیف کند و مایه دلگرمی اهل بیت (ع) بود. صبح عاشورا و در حمله اول پیشاپیش اصحاب به جنگ دلیرانه پرداخت و چند نفر را به قتل رساند و چندین تن را مجروح کرد و به همراه دیگر یاران امام باعث عقب‌نشینی سپاه عمر بن سعد شد. اما چون خود از خیمه‌گاه دور شده بود، در محاصره سپاه دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید. [۶] در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی زاهِرٍ مَولَی عَمرِو بنِ الحِمَق“ محمد بن سنان، ابوجعفر زاهری (م.220 ق) صحابی امام موسی کاظم (ع) و امام رضا (ع) و صاحب کتبی چون الطرائف، المکاسب از نوادگان او است. [۷] اگر چه آیت‌الله خویی این نظر را ضعیف می‌داند. [۸] زاهر در هنگام شهادت مردی پیر و حدود 70 سال داشت. [۹]

منبع

مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 281-283.

پی نوشت

  1. اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م. فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م.، ج2، ص138.
  2. الاصابه فی تمییز الصحابه ، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1328 ﻫ ق.، ج1، ص523.
  3. ر.ک : تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص258-259؛ . الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج3، ص474.
  4. المعارف، ابن قتیبه، عبدالله، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، 1960 م. ، ص291؛ انساب الاشراف، ج4، ص302.
  5. تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص265.
  6. ر.ک : رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص73؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص113.
  7. رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، نجاشی، احمد، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم: 1407 ﻫ ق.، ج2، ص208.
  8. معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. ، ج7، ص214.
  9. برای تفصیل بیشتر ر.ک : رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص73؛ رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، نجاشی، احمد، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم: 1407 ﻫ ق.، ج2، ص208؛تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، نجف: دارالکتب الاسلامیه، 1377 ﻫ ق.، ج3، ص305؛ قاموس الرجال، ج4، ص402-404؛ جامع الرواه، اردبیلی غروری حائری، محمد بن علی، قم: انتشارات آیه الله مرعشی، 1403 ﻫ ق. ج1، ص324؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج7، ص41-42؛ الاصابه فی تمییز الصحابه ، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1328 ﻫ ق.، ج1، ص523؛ اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م. فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م.، ج2، ص138؛ 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص173؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ج1، ص351؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج1، ص437؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص113؛بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش. ج45، ص72؛ مجمع الرجال، قهپانی، زکی الدین، قم: انتشارات اسماعیلیان، 1364 ش. ، ج4، ص403-404؛ الحدائق الوردیه، محلی شهید، حمیدالدین احمد بن محمد علی، دمشق: دار اسامه.، ص122؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1402 ﻫ ق. ، ص37؛ فرسان الهیجاء، محلاتی، ذبیح الله، مرکز نشر کتاب، 1390 ه ق.، ج1، ص138؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. ، ج7، ص214؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص97-98.