تسلیه المجالس و زینه المجالس الموسوم بمقتل الحسین علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

محمّد بن ابی طالب حسینی موسوی حائری کرکی. تصحیح فارسی حسّون کریم. چاپ اوّل: قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1418 ق. 2 ج، 592 + 567 ص، وزیری، سند.

نویسندهٔ کتاب از عالمان گمنام قرن نهم و دهم است که از زندگی او، حتی تاریخ ولادت و مرگش، اطلاعی در دست نیست. از آنجا که وی در این کتاب از زیارت مرقد رسول خدا -ص- در سال 921 یاد می‌کند (ج 1، ص 212)، دانسته می‌شود که آن را پس از تاریخ فوق تألیف کرده است. همچنین وی در جایی دیگر از همین کتاب (ج 1، ص 50)، از کتاب دیگرش با عنوان السجع النفیس یاد می‌کند که به گفتهٔ آقابزرگ تهرانی در الذریعة (ج 12، ص 148)، در سال 955 تألیف شده و بنابراین، تاریخ تألیف تسلیة المجالس پس از سال 955 است.  

تسلیة المجالس و زینة المجالس کتابی است تاریخی-روایی و مورد استفادهٔ فراوان مجلسی در بحارالانوار. اهمیت این کتاب به لحاظ احتوای آن بر روایات ائمهٔ معصومین -ع- است. نویسنده در آغاز، بدون تصریح به نام کتاب روضة الشهداء، از آن یاد می‌کند و می‌گوید که این کتاب را به مانند آن تألیف کردم (ص 52). با وجود این، کتاب حاضر نظم و نسق روضة الشهداء را ندارد و مانند آن سهل التناول نیست. البته تکیه و تأکید نویسنده بر آمیخته بودن زندگی پیشوایان به بلا، متأثر از روضة الشهداء است و نثر آن نیز فصیح و مسجع است. در مجلس اول کتاب به گریستن بر امام حسین و آمیخته بودن زندگی پیامبران به بلا اشاره شده است. مجلس پنجم در مناقب و مکارم امام حسین و روایات پیامبر دربارهٔ شهادت اوست. مجلس ششم به قیام آن حضرت و رسیدنش به مکه و روانه کردن مسلم بن عقیل به کوفه اختصاص دارد. مجلس هفتم ویژهٔ حرکت امام به کوفه و رسیدن به کربلا و رخدادهای در این میان و شهادت آن حضرت و یارانش است. در مجلس هشتم از رخدادهای پس از عاشورا، مانند روانه کردن اسیران کربلا به کوفه و شام و خطبه‌های آنان، سخن رفته است. مجلس نهم مشتمل بر مطالب پراکنده‌ای است؛ از جمله: جراحات امام حسین، روایات دربارهٔ شهادت او، پاداش شهادت، دست اندازی خلفا به قبر امام حسین و قیام مختار. مجلس دهم به پاداش زیارت امام حسین اختصاص دارد.  

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 66-67.