ابن الوردی الشافعی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان = ابن الوردی | | عنوان = ابن الوردی | ||
| نام = عمر بن مُظفّر | | نام = عمر بن مُظفّر | ||
| زادروز = | | زادروز = ۱۲۹۰ (میلادی)/ ۶۸۹ (قمری) | ||
| زادگاه =معره نعمان | | زادگاه =معره نعمان | ||
| تاریخ مرگ = مارس | | تاریخ مرگ = مارس ۱۳۴۹ (میلادی)/ ذی‌الحجّة ۷۴۹ (قمری) | ||
| مکان مرگ = حلب | | مکان مرگ = حلب | ||
| محل زندگی = شام | | محل زندگی = شام | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| آثار = تتمة المختصر فی أخبار البشر. خریدة العجائب وفریدة الغرائب. | | آثار = تتمة المختصر فی أخبار البشر. خریدة العجائب وفریدة الغرائب. | ||
}} | }} | ||
ابو حفص، زین الدّین عمر بن مظفّر بن عمر بکری حلّی معرّی | '''ابو حفص، زین الدّین عمر بن مظفّر بن عمر بکری حلّی معرّی شافعی (ابن الوردی الشافعی)'''، فقیه، شاعر، ادیب و مورّخ صوفی که به سال ۶۹۱ (ه. ق.) در معرّة النعمان به دنیا آمد و نسبش به ابوبکر خلیفه اول می‌رسد. <ref>تاریخ ابن الوردی؛ ج ۱، ص ۳۹۱.</ref> | ||
دوران جوانی را در تنگدستی و پریشانی گذراند. اما از تحصیل علم بازنماند. وی در سال | == زندگینامه == | ||
دوران جوانی را در تنگدستی و پریشانی گذراند. اما از تحصیل علم بازنماند. وی در سال ۷۱۵ هجری در دمشق در حضور «ابن تیمیه» مباحثاتی در فقه و تفسیر و نحو داشته که موجب شگفتی شده است و ابن تیمیه تأثیر عمیق بر افکار وی باقی گذاشت. گرایش‌های صوفیانه‌ی برخی استادان او از جمله «شرف الدّین بارزی» و «عبس سر جاوی» یکی از زمینه‌های پیدا شدن اندیشه تصوّف در وی بوده است. | |||
ابن وردی از آغاز جوانی نبوغ و استعداد خود را در مسایل فقهی و ادبی به ثبوت رسانید و به مقام قضاوت شام برگزیده شد و سپس در شهرهای حلب و دمشق به کار قضا پرداخت. مدتی نیز نیابت «ابن نقیب» قاضی حلب را برعهده داشت. <ref> | ابن وردی از آغاز جوانی نبوغ و استعداد خود را در مسایل فقهی و ادبی به ثبوت رسانید و به مقام قضاوت شام برگزیده شد و سپس در شهرهای حلب و دمشق به کار قضا پرداخت. مدتی نیز نیابت «ابن نقیب» قاضی حلب را برعهده داشت. <ref>تاریخ ابن الوردی؛ ج ۲، ص ۹۱.</ref> | ||
تألیفات گوناگون و مجالس درس و شهرت | == ورود به حیطه شعر == | ||
تألیفات گوناگون و مجالس درس و شهرت ابن الوردی الشافعی، باعث شد تا به عنوان فقیهی بلندپایه معروف شود. در اشعار او تمایز دو گانه‌ی دنیاگرایی و دنیاگریزی که بین دو مرحله از شعر او به چشم می‌خورد، نمودار است و دو مرحله از سیر تحوّل فکری او در دوران جوانی را نشان می‌دهد. شعر او مورد ستایش «سبکی»، «ابن شاکر»، «ابن فضل عمری» و «صفدی» قرار گرفته است. هر چند منتقدان معاصر، شعر ابن وردی را متوسط و مشحون از صنایع بدیعی و به‌ویژه ایهام و جناس و بر روی هم متکلّف و مصنوع می‌دانند. نثر وی نیز مسجّع و پر تکلّف است. | |||
آثار ابن وردی | == آثار ابن وردی == | ||
بیشتر شهرت ابن الوردی، مربوط به کتاب تاریخ او موسوم به «تتمة المختصر فی اخبار البشر» یا «تاریخ ابن الوردی» که خلاصه و ذیلی بر کتاب «المختصر فی اخبار البشر» ابو الفدا است. ابن وردی این کتاب را به یک سوم تقلیل داد و در مقابل نکاتی از نظم و نثر خود و نیز برخی اخبار و روایات تاریخی به آن افزود. در میان اضافات او، اخبار برخی زاهدان و متصوّفان و ذکر اقوال و کرامات ایشان درخور اعتناست. «الفیه فی تعبیر المقامات» یا «الالفیه الوردیة فی تعبیر الرؤیا»، «البهجة الوردیة» که کتابی است منظوم و دارای ۵۰۶۳ بیت می‌باشد. «التحفة الوردیة فی مشکلات الاعراب» ارجوزه‌ای ۱۵۳ بیتی در نحو. | |||
«دیوان» که علاوه بر اشعار، رسایل، مقامات و خطبه‌های او را نیز دربر دارد. «شرح الفیه ابن مالک» و بسیاری آثار دیگر. <ref>المفصّل فی التاریخ الادب العربی؛ ج | «دیوان» که علاوه بر اشعار، رسایل، مقامات و خطبه‌های او را نیز دربر دارد. «شرح الفیه ابن مالک» و بسیاری آثار دیگر. <ref>المفصّل فی التاریخ الادب العربی؛ ج ۲، ص ۱۹۲.</ref> | ||
ابن وردی در معرة النعمان مدرسه‌ای ساخت و ماههای پایانی عمر خود را در آن اقامت گزید و سرانجام گرفتار بیماری طاعون شد و در | == وفات == | ||
ابن وردی در معرة النعمان مدرسه‌ای ساخت و ماههای پایانی عمر خود را در آن اقامت گزید و سرانجام گرفتار بیماری طاعون شد و در ۲۷ ذیحجه سال ۷۵۹ ه ق درگذشت و صفدی در قطعه‌ای وی را رثا گفت. <ref>مسالک الابصار؛ ج ۱۴، ص ۲۰۶.</ref> | |||
ابن وردی باوجود گردن نهادن به مذهب شافعی، دوستی صحابه و ولایت را به هم آمیخته و در اشعارش بدان اشاره می‌کند. | ابن وردی باوجود گردن نهادن به مذهب شافعی، دوستی صحابه و ولایت را به هم آمیخته و در اشعارش بدان اشاره می‌کند. | ||
{| | |||
|فیا سائلی عن مذهبی إنّ مذهبی‌ولاء به حبّ الصحابة یمزج | |||
فیا سائلی عن مذهبی إنّ مذهبی‌ولاء به حبّ الصحابة یمزج | |- | ||
|فمن رام تقویمی فإنی مقوّم‌و من رام تعویجی فإنی معوّج <ref>ادب الطف؛ ج ۴، ص ۲۰۱. دیوان ابن الوردی الشافعی؛ ص ۲۰۶.</ref> | |||
فمن رام تقویمی فإنی مقوّم‌و من رام تعویجی فإنی معوّج <ref>ادب الطف؛ ج | |} | ||
'''ترجمه''' | |||
ای کسی‌که درباره‌ی مذهب من سئوال می‌کنی مذهب من دوستی صحابه و ولایت است. کسی‌که این راه را درست می‌داند پس من بر همین راه درست هستم و کسی‌که این راه را منحرف می‌داند، پس من بر همین راه باقی می‌مانم. | ای کسی‌که درباره‌ی مذهب من سئوال می‌کنی مذهب من دوستی صحابه و ولایت است. کسی‌که این راه را درست می‌داند پس من بر همین راه درست هستم و کسی‌که این راه را منحرف می‌داند، پس من بر همین راه باقی می‌مانم. | ||
او در عزای حسین (ع) مرثیه می‌خواند و آن حضرت و خاندانش را ذخیره‌ی خویش می‌شمرد. | او در عزای حسین (ع) مرثیه می‌خواند و آن حضرت و خاندانش را ذخیره‌ی خویش می‌شمرد. | ||
{| | |||
|أرأس السبط ینقل و السبایایطاف بها و فوق الأرض رأس | |||
أرأس السبط ینقل و السبایایطاف بها و فوق الأرض رأس | |- | ||
|و مالی غیر هذا السبی ذخرو مالی غیر هذا الرأس رأس <ref>ادب الطف؛ ص ۱۹۷.</ref> | |||
و مالی غیر هذا السبی ذخرو مالی غیر هذا الرأس رأس <ref>ادب الطف؛ ص | |} | ||
'''ترجمه''' | |||
سر سبط پیامبر، امام حسین (ع) روی زمین به‌گونه‌ای بود که درندگان دور آن می‌چرخیدند و مرثیه بر عزای حسین (ع) و خاندانش ذخیره‌ای برای من هستند. | سر سبط پیامبر، امام حسین (ع) روی زمین به‌گونه‌ای بود که درندگان دور آن می‌چرخیدند و مرثیه بر عزای حسین (ع) و خاندانش ذخیره‌ای برای من هستند. | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، | دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، [[مرضیه محمدزاده|محمدزاده]]، ج۱، ص:۳۵۷-۳۵۸. | ||
== | ==پی‌نوشت== | ||
[[رده:هنر]] | [[رده:هنر]] | ||
[[رده:ادبیات]] | [[رده:ادبیات]] | ||
نسخهٔ ۱۴ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۳
| ابن الوردی عمر بن مُظفّر | |
|---|---|
| زادروز |
۱۲۹۰ (میلادی)/ ۶۸۹ (قمری) معره نعمان |
| درگذشت |
مارس ۱۳۴۹ (میلادی)/ ذی‌الحجّة ۷۴۹ (قمری) حلب |
| محل زندگی | شام |
| پیشه | ادیب، شاعر، نویسنده در رشته‌های گوناگون |
| آثار | تتمة المختصر فی أخبار البشر. خریدة العجائب وفریدة الغرائب. |
ابو حفص، زین الدّین عمر بن مظفّر بن عمر بکری حلّی معرّی شافعی (ابن الوردی الشافعی)، فقیه، شاعر، ادیب و مورّخ صوفی که به سال ۶۹۱ (ه. ق.) در معرّة النعمان به دنیا آمد و نسبش به ابوبکر خلیفه اول می‌رسد. [۱]
زندگینامه
دوران جوانی را در تنگدستی و پریشانی گذراند. اما از تحصیل علم بازنماند. وی در سال ۷۱۵ هجری در دمشق در حضور «ابن تیمیه» مباحثاتی در فقه و تفسیر و نحو داشته که موجب شگفتی شده است و ابن تیمیه تأثیر عمیق بر افکار وی باقی گذاشت. گرایش‌های صوفیانه‌ی برخی استادان او از جمله «شرف الدّین بارزی» و «عبس سر جاوی» یکی از زمینه‌های پیدا شدن اندیشه تصوّف در وی بوده است.
ابن وردی از آغاز جوانی نبوغ و استعداد خود را در مسایل فقهی و ادبی به ثبوت رسانید و به مقام قضاوت شام برگزیده شد و سپس در شهرهای حلب و دمشق به کار قضا پرداخت. مدتی نیز نیابت «ابن نقیب» قاضی حلب را برعهده داشت. [۲]
ورود به حیطه شعر
تألیفات گوناگون و مجالس درس و شهرت ابن الوردی الشافعی، باعث شد تا به عنوان فقیهی بلندپایه معروف شود. در اشعار او تمایز دو گانه‌ی دنیاگرایی و دنیاگریزی که بین دو مرحله از شعر او به چشم می‌خورد، نمودار است و دو مرحله از سیر تحوّل فکری او در دوران جوانی را نشان می‌دهد. شعر او مورد ستایش «سبکی»، «ابن شاکر»، «ابن فضل عمری» و «صفدی» قرار گرفته است. هر چند منتقدان معاصر، شعر ابن وردی را متوسط و مشحون از صنایع بدیعی و به‌ویژه ایهام و جناس و بر روی هم متکلّف و مصنوع می‌دانند. نثر وی نیز مسجّع و پر تکلّف است.
آثار ابن وردی
بیشتر شهرت ابن الوردی، مربوط به کتاب تاریخ او موسوم به «تتمة المختصر فی اخبار البشر» یا «تاریخ ابن الوردی» که خلاصه و ذیلی بر کتاب «المختصر فی اخبار البشر» ابو الفدا است. ابن وردی این کتاب را به یک سوم تقلیل داد و در مقابل نکاتی از نظم و نثر خود و نیز برخی اخبار و روایات تاریخی به آن افزود. در میان اضافات او، اخبار برخی زاهدان و متصوّفان و ذکر اقوال و کرامات ایشان درخور اعتناست. «الفیه فی تعبیر المقامات» یا «الالفیه الوردیة فی تعبیر الرؤیا»، «البهجة الوردیة» که کتابی است منظوم و دارای ۵۰۶۳ بیت می‌باشد. «التحفة الوردیة فی مشکلات الاعراب» ارجوزه‌ای ۱۵۳ بیتی در نحو.
«دیوان» که علاوه بر اشعار، رسایل، مقامات و خطبه‌های او را نیز دربر دارد. «شرح الفیه ابن مالک» و بسیاری آثار دیگر. [۳]
وفات
ابن وردی در معرة النعمان مدرسه‌ای ساخت و ماههای پایانی عمر خود را در آن اقامت گزید و سرانجام گرفتار بیماری طاعون شد و در ۲۷ ذیحجه سال ۷۵۹ ه ق درگذشت و صفدی در قطعه‌ای وی را رثا گفت. [۴]
ابن وردی باوجود گردن نهادن به مذهب شافعی، دوستی صحابه و ولایت را به هم آمیخته و در اشعارش بدان اشاره می‌کند.
| فیا سائلی عن مذهبی إنّ مذهبی‌ولاء به حبّ الصحابة یمزج |
| فمن رام تقویمی فإنی مقوّم‌و من رام تعویجی فإنی معوّج [۵] |
ترجمه
ای کسی‌که درباره‌ی مذهب من سئوال می‌کنی مذهب من دوستی صحابه و ولایت است. کسی‌که این راه را درست می‌داند پس من بر همین راه درست هستم و کسی‌که این راه را منحرف می‌داند، پس من بر همین راه باقی می‌مانم.
او در عزای حسین (ع) مرثیه می‌خواند و آن حضرت و خاندانش را ذخیره‌ی خویش می‌شمرد.
| أرأس السبط ینقل و السبایایطاف بها و فوق الأرض رأس |
| و مالی غیر هذا السبی ذخرو مالی غیر هذا الرأس رأس [۶] |
ترجمه
سر سبط پیامبر، امام حسین (ع) روی زمین به‌گونه‌ای بود که درندگان دور آن می‌چرخیدند و مرثیه بر عزای حسین (ع) و خاندانش ذخیره‌ای برای من هستند.
منابع
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج۱، ص:۳۵۷-۳۵۸.