عزاداری از دیدگاه مرجعیت شیعه

علی ربانی خلخالی. چاپ دوم: قم، انتشارات مکتب الحسین(ع)، [ 1361. یازده + 2007 ص، رقعی. تصویر، سند. 7 کتاب حاضر، که نخست در ذیحجهٔ 1399 منتشر شد، ترجمهٔ کتاب فتاوی العلماء الاعلام فی تشجیع الشعائر الحسینة، با اضافاتی بر آن، است. این کتاب مشتمل بر دیدگاه مراجع تقلید و مجتهدان شیعه در بارهٔ اهمیت و ضرورت عزاداری بر امام حسین - ع - است. در آغاز، سخنان امام خمینی و آیت الله گلپایگانی آمده است و آنگاه فتوای شیخ محمد حسین نیشی و ترجمهٔ آن. فتوای وی، که در قالب نامه است و در ربیع الاول 1345 نوشته، دربردارندهٔ چهار مطلب است: 1. جواز و حتی رجحان به راه انداختن دسته های عزاداری در کوچهها و خیابانها و لزوم پیراستن این ستها از محرّمات. 2. جواز سینهزنی، حتی اگر 46 سرخی و سیاهی پوست شود؛ و جواز زنجیرزنی، حتی اگر موجب بیرون آمدن نشود. همچنین جواز شمشیرزنی و قمهزنی، مشروط به اینکه انسان از ضرر آن نباشد و صدمه ای به استخوان نرسد. 3. جواز شبیه خوانی و شبیه درآوردن، حتی اثر مستلزم این باشد که مردان لباس زنان را بپوشند. 4. جواز طبل زدن، مشروط به اینکه (○○-○rっfハー* آنان در مجلسهای لهو و شادی استفاده نشود (ص انگاه فتوای چند تن از مراجع تقلید آمده است که همگی فتوای نائینی را صحیح اند؛ از جمله: سید عبدالهادی شیرازی، سید محسن طباطبائی حکیم، سید 63 سوی خونی، سید محمود حسینی شاهرودی، محمّد حسین آل کاشفالغطاء.

«تقریر و امضاء اعاظم فقها و مجتهدین و مراجع تقلید شیعیان جهان»، عنوان بحث بعدی کتاب است، و دربارهٔ عالمانی است که مراسم زنجیرزنی و قمهزنی و شبیه گردانی را میدیدند و با وجود این، «تقریر و امضاء و حکم به جواز و استحباب نموده و جلوگیری نفرمودهاند» (ص 95). سپس متن و ترجمهٔ رسالهای از آیتالله سید هادی خراسانی حائری، با عنوان فی جواز التشابیہ و ضرب القمات و التنبول فی عزاء سید الشَّہداء علیہ السّلام، آمدہ است. در ادامه نظر دهها تن از مراجع تقلید و عالمان دربارهٔ عزاداری بر امام حسین نقل شده که یا به فتوای نائینی اشاره کرده و آن را صحیح دانستهاند، و یا بدون اشاره به آن، از پاداش عزاداری سخن گفته اند. برخی از این عده عبارتند از: عبدالکریم حائری، سید محمّد هادی حسینی میلانی، امام خمینی، سید ابوالقاسم موسوی خوئی، سید محمّد رضا موسوی گلپایگانی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید حسن طباطبائی قمی، محمّد علی عراقی | اراکی ، علی نمازی شاهرودی، ناصر مکارم شیرازی، حسن حسن زادهٔ آملی، محمّد فاضل، مرتضی حائری، سید رضا صدر، عبدالله جوادی آملی، از نوادر کتاب اینکه آیت الله گلپایگانی در مقابل کسانی که گفته شده در پی سرد کردن مجالس روضه خوانی هستند، گفته است: «روضه خواندن بر شما روحانیون ] واجب است، نه مستحب. و اگر کسی منبر رفت و روضه نخواند، نهی از منکرش کنید و بگویید چرا روضه نخواندی» (ص ده - یازده). مطلب دیگر اینکه برخی از اعلام ورود در آتش را در مراسم عزاداری، که در برخی کشورها رایج است، جایز دانسته اند؛ از جمله: سید محمّد جواد طباطبائی تبریزی (ص 62)، سید محمود حسینی شاهرودی (ص 64)، بسته مرتضی فیروزآبادی (69)، سید محسن طباطبائی حکیم (ص 77). و آخرین نکته اینکه از شیخ خضر بن شلال در کتاب ابواب الجنان نقل شده است: آنچه از تمام نصوص و اخبار در بارهٔ زیارت امام حسین - ع - آمده است، اگر چه با ترس باشد، چنین برمی آید که «نظم و گریه و زاری بر امام حسین - ع - به هر طور که مقدور باشد، اگر چه علم به مرگ داشته باشد، جایز میباشد» (ص 74). دربارهٔ عزاداری برای امام حسین - ع - کتابهای فراوانی نوشته شده است؛ از جمله: سید حسن شیرازی، الشعائر الحسینیة. بیروت، دار الصادق، بی تا. 133 ص، رقعی،

سید محمّد مهدی مرتضوی لنگرودی. ارمغان هند و پاک. چاب دوم: قم، انتشارات ائمّه، ربیع الاول 1406. 224 ص، جیبی، تصویر. سبط حسین زیدی، عزاداری سیّد الشہداء علیہ السّلام: فتاوی علماء گرام ومراجع عظام شیعہ. پاکستان]، بینا، بیتا. 216 ص، رقعی. تصویر، سند. على بن عبدالله بحرانی ستری. قامعة اهل الباطل بدفع شبهات المجادل فی جواز البکاء والونا،.... تصحیح نبیل رضا علوان. بیروت، دار الکتاب الاسلامی، 138.1413 ص، وزیری. فتاوی علمای بزرگ پیرامون شعائر حسینی، ترجمهٔ ع. ص. مقدمهٔ احمد معرفت. بیم، مؤشسهٔ امام صادق(ع)، بیتا. 96 ص، جیبی. میرزا عبدالرزاق محدث حائری اصفهانی. بررسی پیرامون مواکب حسیبیه. مقدمهٔ سید محمّد باقر بنی سعید لنگرودی، قم، بینا، تاریخ مقدمه ربیع الثانی 1397. 0 2 + 136 ص، رقعی. سید صالح شهرستانی. تاریخ الیاحة علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع). تهران، منشورات جماعة النشر والعلاقات الاسلامیة، 1393 ق. 2ز، ه 20 +175 ص، جیبی. این کتاب ذیل عنوان عزاداری حسین(ع) از زمان آدم(ع) تا زمان مسا (عنوان روی جلد: تاریخجهٔ عزاداری حسینی از زمان آدم (ع) تا زمان ما در تمام کشورهای جهان)، بدون اشاره به نام مترجم، به فارسی ترجمه شده است (بیم، انتشارات حسینیهٔ عمادزاده، تاریخ پایان کتاب رجب 3 ه 14). مسید حسین معتمدی کاشانی . عزاداری سنتی شیعیان. چاپ اول: قم و کاشان، عصر ظهور WW 2 + y Y Y + 9 y + y AY + A o o + Ataev \rar-\rvagsals, -iy! 6124 ص، وزیری. تصویر، سند. مهدی معاش. مشروعیة الشعائر الحسینیه . چاپ اول: بیروت، دار العلوم، 1430. 256 ص، رقعی. محمّد جمیل حمّود عاملی، رڈائھجوم عین شعائر الامام الحسین ائمظلوم علیہ السّلام. چاپ اول: بیروت، مرکز العترة للدر اسات و البحوث و دار النجاة، 1425. 440 ص، وزیری.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 165-167.