ابصار العین فی انصار الحسین علیه و علیهم السلام

محمد سماوی. تصحیح محمد جعفر طبسی، چاپ أوّل: قم ، مرکز الدّراسات الاسلامیة لحرس الثورة، 302.1377 ص، وزیری. سند. 7 کتابی است کم برگ، امّا پربار، دربارهٔ امام حسین - ع - و یاران او که از پی سالها پژوهش نوشته شده و در شعبان 1341 پایان یافته است. نویسندهٔ کتاب، که از ادیبان و کتابشناسان عصر خود بود و در معقول و منقول دستی داشت، در آغاز این اثر میگوید من از دیرباز مشتاق شناخت یاران امام حسین بودم و به مذت ده سال کتابهای رجال و مقاتل را بررسیدم. سرانجام شرح حال یاران امام را جمع آوری کردم و یادداشتهایم را سامان دادم و آن را ابصار العین فی انصار الحسین نام نهادم (ص 21). مطالب کتاب در یک فاتحه، هفده مقصد و یک خاتمه گنجانده شده و در آن شرح حال بیش از 110 شهید امده است. در فاتحهٔ کتاب، که حدود یک هفتم ان است، به اجمالی از زندگی امام حسین پرداخته شده، و آنگاه در ضمن هفده مقصد، شرح حال شهیدان آمده است؛ از جمله شهیدان آل ابوطالب، شهیدان بنی اسد، شهیدان آل همدان، شهیدان انصار، شهیدان بنی کلب. در خاتمه، بیست مطلب دربارهٔ انصار آمده است؛ از جمله: در کربلا سر همهٔ شهیدان، بجز دو تن، بریده شد. پنج تن از اصحاب رسول خدا - ص - همراه امام حسین - ع - به شهادت رسیدند. هفت تن از اصحاب امام حسین با پدرانشان شهید شدند. یک زن همراه امام حسین به شهادت رسید. یکی از فایدههای جنبی کتاب مباحثی است تحت عنوان «ضبط الغریب» که در آن معنای برخی واژه های غریب و چگونگی تلفظ آنها آمده است.

این کتاب، سالها پیش، به قلم علی رضا خسروانی با عنوان یاران باوفای حسین علیه الشلام، ترجمه شده است (تهران، کتابفروشی مرتضوی). ترجمهٔ دیگر آن، به اهتمام عبدالرحیم عقیقی بخشایشی همراه چند اثر دیگر، ذیل عنوان انصار الحسین(ع): ترجمهٔ کتاب ابصار العین فی انصار الحسین علیه الشلام (عنوان روی جلد: حماسه سازان کربلا)، منتشر شده است (چاپ اول: قم، نشر نوید اسلام، 1369). گفتنی است واعظ خیابانی تبریزی در کتاب علماء معاصرین (تهران، مطبعهٔ اسلامیه، 1325)، به «ذکر برخی از تحقیقات و روایات ابصار العین فی انصار الحسین ...» پرداخته و این کتاب را ستوده است (ص 266- 268). دربارهٔ یاران امام حسین، علاوه بر آثاری که در این کتابشناسی معرفی می شود، رجوع شود به: جمعی از نویسندگان (عبدالحسین بینش و دیگران). پژوهشی پیرامون شهدای کربلا چاپ اول: قم، انتشارات یاقوت، 1381. 431 ص، وزیری. سید محمّد على حلو. انصار الحسین علیه السلام: الثورة و الثوار. جاب أوّل: قم، مؤسسة الشبطین العالمیة، 1383. 239 ص، وزیری. محمّد رضا سنگری، آینه داران آفتاب : پژوهش و نگارش نو از زندگی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السّلام. چاپ اول: تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1386. 2 ج، ده + شش 14674 ص، وزیری. محمّد علی عابدین. التیسیرالذاتی لانصار الحسین، چاپ اول: بیروت، دار الکتاب اللبنانی، 1980 م. 271 ص، وزیری. همو، الذوافع الذاتیة لانصار الحسین. چاپ سوم: قم، دار الکتاب الاسلامی، 1983 م. 271 سمس، وزیری، ذبیح الله محلاتی۔ فرسان الھیجا، در شرح حالات اصحاب حضرت سیّد الشَّہداء، چاپ دوم : تهران، مرکز نشر کتاب، ه 139 ق. ه 34 + ه 32 ص، وزیری. سید اصغر ناظم زادهٔ قمی. اصحاب امام حسین علیه السّلام از مدینه تا کربلا. چاپ اول: قم، مؤشسهٔ بوستان کتاب، 1390. 636 ص، وزیری.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 118-119.