سلیمان بن قته
ابو ایوب، سلیمان بن حبیب محاربی عدوی تیمی قرشی، برده‌ای از تیم بن مرّة بود. مادرش قتّه نام داشت و سلیمان به نام مادرش شهرت یافته است. سلیمان از شاعران پرهیزکار شیعه در قرن اول هجری است و همه‌ی اشعار او به بنی هاشم اختصاص دارد. سلیمان مدت چهل سال در دمشق منصب قضاوت داشته است و به سال 126 ه. ق. در دمشق درگذشته است. [۱] سلیمان از دوستداران امام حسن (ع) بوده است و ابیاتی در مرثیه‌ی امام حسن (ع) سروده است که نشان‌دهنده‌ی نزدیکی او به امام بوده است: «خداوند سخن کسی را که خبر مرگ حسن را آورد، تکذیب فرماید. هرچند با هیچ بهایی نمی‌توان آن را تکذیب کرد. تو دوست یگانه و ویژه‌ام بودی و هر قبیله از خویشتن مایه‌ی آرامشی دارند. در این دیار می‌گردم و تو را نمی‌بینم و حال آنکه کسانی در این دیار هستند که همسایگی آنان مایه‌ی غبن و زیان است. به جای تو آنان نصیب من شده‌اند، ای کاش فاصله‌ی میان من و ایشان تا کناره‌ی خلیج عدن بود.» [۲]
سلیمان بعد از حادثه‌ی عاشورا به کربلا رفت و مرثیه‌ای را در برابر کشتگان کربلا سرود:
1- مررت علی أبیات آل محمدفلم أرها أمثالها یوم حلّت
2- ألم تر أن الشمس أضحت مریضةلقتل حسین و البلاد اقشعرت
3- و کانوا رجاء ثم أضحوا رزیةلقد عظمت تلک الرزایا و جلت
4- و تسألنا قیس فنعطی فقیرهاو تقتلنا قیس إذا النعل زلت
5- و عند غنی قطرة من دمائناسنطلبها یوما بها حیث حلت
6- فلا یبعد اللّه الدیار و اهلهاو إن أصبحت منهم برغم تخلت
7- و إن قتیل الطف من آل هاشم‌أذلّ رقاب المسلمین فذلّت [۳]
1- به خانه‌های آل محمد (ص) گذر کردم و خانه و کاشانه‌ای را همانند آنها ندیدم که روزی دارای اهل و ساکن بودند و امروز خالی و وحشتزا هستند.
2- آیا نمی‌بینی که خورشید به خاطر قتل امام حسین (ع) بیمار است و تمام دنیا به شهادت او می‌لرزد؟
3- آنها مایه‌ی امید مردم بودند سپس مایه‌ی مصیبت و اندوه گشتند. به راستی‌که این مصیبت بس بزرگ و سنگین بود.
4- شگفت است که مستمندان قبیله‌ی قیس از ما درخواست می‌کنند و ما بدانها عطا می‌کنیم و آنها در وقت برگشت روزگار ما را می‌کشند.
5- و در نزد قبیله‌ی «غنی» قطره‌ای از خون ما هست که روزی خونخواهی آن را خواهیم کرد. [۴]
6- خداوند آن خانه‌ها و اهلش را از رحمت خویش دور نگرداند، اگرچه اکنون بر خلاف میل من آن خانه‌ها خالی و بی ساکن گشته است.
7- شهادت این فرزند بزرگ از آل هاشم در سرزمین طف، گردن‌های مسلمانان را خم و آنان را ذلیل کرد. (مسلمانان را سرافکنده ساخت و باعث شد آنان به خواری افتند.)
سلیمان بن قته اشعاری در قتل عون بن عبد اللّه بن جعفر پسر حضرت زینب (س) نیز سروده است:
1- و اندبی ان بکیت عونا أخاهم‌لیس فیما ینوبهم بخذول
2- فلعمری لقد اصیب ذو و القربی‌فبکّی علی المصاب الجلیل [۵]
1- ای دیده گریه کن بر عون، برادر آنان (فرزندان ابی طالب) که در آنچه بدانها رسید دست از یاریشان نکشید.
2- به جانم سوگند تو به مصیبت شهادت ذوی القربای پیامبر (ص) مبتلا شدی. پس بر این مصیبت طولانی هرچه می‌توانی گریه کن. [۶]
منابع
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمد زاده ،ج1،ص: 65-66.