محرم

نام نخستین ماه از ماههاى دوازده‌گانه قمرى.علّت نامگذارى این ماه به محرّم،آن بوده که در ایّام جاهلیّت،جنگ در این ماه را حرام مى‌دانستند و روز اوّل محرّم را اوّل سال قمرى قرار مى‌دادند.امّا بنى امیّه با ریختن خون سید الشهدا در این ماه و پدید آوردن حادثۀ کربلا،احترام ماه حرام را نگه نداشتند.امام رضا«ع»فرمود:در جاهلیّت،حرمت این ماه نگاه داشته مى‌شد و در آن نمى‌جنگیدند؛ولى در این ماه،خونهاى ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را دربارۀ ذرّیه‌اش رعایت نکردند. به گفتۀ سید حمیرى:

فى حرام من الشّهور احلّت حرمة اللّه و الحرام حرام

در دوّم ماه محرّم الحرام سال 61 هجرى،کاروان ابا عبد الله«ع»وارد کربلا شد و اردو زد.بتدریج بر سپاه کوفیان که آن حضرت را محاصره کرده بودند افزوده شد.روز نهم ماه محرم«تاسوعا»نام دارد و روز دهم آن«عاشورا»،روز شهادت سید الشهدا و یاران و فرزندانش در کربلاست.

از آنجا که ماه محرّم،یادآور حادثۀ کربلا و عاشوراست،فرا رسیدن آن دلها را پر از غم مى‌سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین«ع»،از اوّل محرم،محافل و مجالسى را سیاهپوش کرده،به یاد آن امام شهید به عزادارى مى‌پردازند.محرم همچون عاشورا،رمز احیاى خاطرۀ حماسه‌هاى کربلاست و نقش این ماه در حفظ دستاوردهاى نهضت حسینى مهمّ است و در این ماه،سراسر کشورها و شهرهاى شیعه‌نشین،به یاد شهیدان کربلا اشک مى‌ریزند و از عاشوراییان درس مى‌گیرند.امام خمینى«ره»فرموده است:«محرّم،ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیاء خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت،تعلیم سازندگى و کوبندگى به بشر داد و راه فناى ظالم و شکستن ستمکار را به فدایى دادن و فدایى شدن دانست.»

خیز و جامه نیلى کن،روزگار ماتم شد دور عاشقان آمد،نوبت محرّم شد ماه خون گواه آمد،جوش اشک و آه آمد رایت سیاه آمد،کربلا مجسّم شد پاى خون دل واکن،دست موج پیدا کن رو به سوى دریا کن،ساحلى فراهم شد هر که رو به دریا کرد،آبروى ساحل شد خنده را ز خاطر برد،گریۀ محرّم شد

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 405-406.