انس بن حارث کاهلی
انس بن حارث بن نبیة بن کاهل بن عمرو بن صعب بن اسد بن خزیمه کاهلی اسدی کوفی، از اصحاب پیامبر اکرم (ص) و از برجستگان شیعه و از شیوخ بزرگ کوفه بود. کاهلی منسوب به بنی‌کاهل، تیره‌ای از قبیله بنی‌اسد بن خزیمه از اعراب عدنانی شمال شبه‌جزیره است. [۱]
ابن‌سعد بیان می‌کند که منازل بنی‌کاهل، در کوفه بوده است. [۲]
انس در جنگ‌های بدر و حنین شرکت کرده و احادیثی از آن حضرت را روایت می‌کرد. او حدیث مشهوری از رسول الله (ص) را نقل کرده است که آن حضرت فرمود: این فرزندم در سرزمین عراق کشته می‌شود. هر کس او را درک کرد، حمایتش کند. [۳]
انس خود و پدرش از اصحاب رسول الله (ص) بودند. [۴] پدرش حارث از اصحاب صفه بوده است. انس پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)، از یاوران امیرالمؤمنین علی (ع) و امام حسن (ع) بود. او عابدی زاهد حافظ و قاری قرآن و جنگاوری شجاع و پاک‌باز بود. انس پیرمردی مسن بود که به حکم صحابی بودن منزلت و موقعیتی عالی در جامعه داشت.
برخی پیوستن او را به امام در مکه دانسته و برخی دیگر در کربلا و شبانه می‌دانند.
انس در کربلا مأموریت یافت تا پیام امام حسین (ع) را به عمر بن سعد برساند. او به عمر سلام نکرد. عمر پرسید چرا سلام نکردی؟ آیا ما را کافر می‌دانی؟ انس پاسخ داد چگونه منکر خدا و رسول الله نیستی در حالی‌که برای ریختن خون فرزند پیامبر کمر بسته‌ای؟
انس صبح عاشورا و پس از حمله اول، پس از شهادت قُرة بن ابی قُره غفاری، به حضور امام حسین (ع) رسید و از آن حضرت اذن جهاد طلبید. امام اجازه فرمود. انس در هنگام نبرد، ابروان خود را با دستمال به پیشانی بست تا مانع دید وی نگردد و کمر خود را که خمیده بود، با عمامه‌اش محکم کرد. امام حالت او را که دید اشک از چشمانش جاری شد و فرمود: خدا را شکر می‌کنم که از یاری تو ای شیخ برخوردارم.
او در حالی‌که رجز می‌خواند، به سوی میدان شتافت و جنگید:
قَدْ عَلِمَت‌ْ کاهِلُ‌ها وَ دُودان | ||
بِاَن‌َّ قَومی افَة‌ً لِلاَقْران | ||
فَباشروا الموت بطعن الان | ||
آلُ علی شیعةُ الرّحمن | ||
وَ الخَنْدَقِیون‌َ وَ قَیس‌ُ عیلان | ||
لَدَی الوغی و سادَةُ الفُرسان | ||
لَسنا نَری العجز عن الطّعان | ||
آلُ زیاد شیعةَ الشّیطان |
به تحقیق قبایل کاهل و دودان بنی‌اسد و خندقیون و قیس عیلان می‌دانند که قبیله و قوم من، کشنده حریف در هنگام جنگ و سرور سوارکاران و نبردپیشه‌گان هستند.
ما چالاک و بی‌امان نیزه‌های مرگ را می‌بارانیم و بی‌نشان از ناتوانی، دشمنان را از مرگ کامیاب می‌کنیم.
آل علی شیعیان رحمانند و آل زیاد پیروان شیطان هستند.
رجز انس تبیین مرزهاست. تفسیر رویارویی دو شیعه و دو پیرو، دو جریان و دو فرهنگ، مرز روشنایی و تاریکی، حقیقت و دروغ، ایمان و عصیان.
انس بعد از نبردی دلیرانه در حالی‌که زخمی و خون‌آلود بود، به شهادت رسید.
در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی اَنسِ بنِ کاهِلِ الاَسَدی“ [۶]
کمیت شاعر مشهور عرب در سوگ حبیب بن مظاهر و انس بن مالک گفته است:
سِوی عُصَبةُ فیهم حَبیبُ مُعفَّرَ | ||
قَضی نَحبشهُ وَ الکاهِلی مُرَمَّلُ |
ابن شهر آشوب و خوارزمی یر اثر اشتباه و خطا در نوشتن نام او را مالک بن انس کاهلی ذکر کرده‌اند. [۷] بر اثر همین اشتباه مجلسی در بحارالانوار نامش را مالک بن انس مالکی ذکر کرده و بعد از آن با استناد به قول ابن نمّای حلی آن را تصحیح کرده است. [۸]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 347-349.
پی نوشت
- ↑ انصار الحسین (ع)، ص85.
- ↑ الطبقات الکبری، ج6، ص58.
- ↑ اسد الغابه، ج1، ص349؛ الاصابه، ج1، ص68؛ دلائل النبوه، ج2، ص710؛ ترجمة الامام الحسین (ع)، ص238-239.
- ↑ رجال طوسی، ص71،3.
- ↑ الفتوح، ج5، ص196؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص102؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج2، ص18.
- ↑ برای تفصیل بیشتر رک : الطبقات الکبری، ج6، ص58؛ الفتوح، ج5، ص196؛ تاریخ الکبیر بخاری، ج2، ص20؛ رجال طوسی، ص71،3؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج2، ص18؛ مقتل الحسین مقرم، ج2، ص253؛ اسد الغابه، ج1، ص122؛ الاصابه، ج1، ص68؛ دلائل النبوه، ج2، ص710؛ ترجمة الامام الحسین (ع)، ص238-239؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص102؛ بحار الانوار، ج101، ص341؛ اعیان الشیعه، ج1، ص136؛ منتهی الآمال، ج1، ص362؛ انصار الحسین (ع)، ص84-85؛ وسیله الدارین، ص101-102؛ تنقیح المقال، ج2، ص142؛ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، ص55-56؛ حیاة الامام الحسین (ع)، ج3، ص234؛ قاموس الرجال، ج6، ص514؛ معجم رجال الحدیث، ج3، ص232؛ نقد الرجال، ج3، ص52؛ اقبال الاعمال، ص714؛ مثیرالاحزان، ص63؛ فرسان الهیجاء، ج1، ص233.
- ↑ مقتل الحسین خوارزمی، ج2، ص18؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص102.
- ↑ بحار الانوار، ج101، ص341.