۸۹۴
ویرایش
الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم (ویرایش)
نسخهٔ ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۷
، ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==درباره نویسنده== | ==درباره نویسنده== | ||
شیخ جعفر شوشتری | حاج شیخ جعفر شوشتری متولد 1227 قمری/ 1190 در شهر شوشتر است. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در زادگاه، در سن پانزده سالگی به نجف رفته و از علمای بزرگ آنجا، مدرک اجتهاد دریافت نمود.<ref>وحیدنیا، ص 603.</ref> شیخ شوشتری در سال 1259 قمری بنا به خواهش اهالی خوزستان و بالاخص شوشتر، نجف را ترک و مجددا به زادگاهش مراجعت نموده و تا ده‌ها سال در آن شهر سکنی گزید. | ||
او از فقیهان و واعظان عصر خود بود و کتاب «'''الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم''' »، چنانکه در آغاز آن گفته (ص 9)، پس از شصت سالگی نوشته است. از جمله مهمترین تالیفات شیخ جعفر شوشتری، رساله منهج الرشاد در طهارت و صلوه است که علمای بزرگی بر آن حاشیه نوشته اند.<ref>صدری کیوان، ص 64</ref> | |||
شیخ شوشتری در سال 1302 قمری و پس از زیارت مشهد و در هنگام بازگشت از آنجا، در 28 صفر 1303 / 1282 در شهر کرند کرمانشاه درگذشت.<ref>صدری کیوان، صص 63- 64</ref> | |||
==درباره کتاب== | ==درباره کتاب== | ||
خصائص الحسین، که نزد عده‌ای مقبولیت تقدّس‌آمیز دارد، تاریخ‌نگاری قیام [[حسین بن على (ع)|امام حسین]] نیست، بلکه شخصیت‌شناسی امام است و از این رو، کتابی کم مانند و کمابیش ابتکاری است. نویسنده توانسته است | خصائص الحسین، که نزد عده‌ای مقبولیت تقدّس‌آمیز دارد، تاریخ‌نگاری قیام [[حسین بن على (ع)|امام حسین]] نیست، بلکه شخصیت‌شناسی امام است و از این رو، کتابی کم مانند و کمابیش ابتکاری است. نویسنده توانسته است ویژگی های شخصیت امام حسین (ع) که عمدتا در وصف قیام آن حضرت و [[شهادت]] شان در روز [[عاشورا]] را کشف و معرفی کند و از مسائلی سخن بگوید که دیگران نگفته بودند. | ||
شیخ جعفر شوشتری انگیزه‌اش از تالیف کتاب را چنین بیان می کند: «با فرا رسیدن ماه [[محرم]] با خود زمزمه کردم که تا چه زمانی باید کتاب در دست گیرم و از روی کتاب، مجلس و منبر را اداره کنم و تا کی نتوانم از حفظ، منبر بروم؟ باید چاره ای بیندیشم و خویشتن را از این وضعیت ناگوار نجات بخشم. اما هر چه در این مورد اندیشم [اندیشیدم] راه به جایی نبردم و بر اثر فکر زیاد، خستگی سراسر وجودم را فرا گرفت و از شدت نگرانی به خواب رفتم. در عالم رویا دیدم که در سرزمین [[کربلا]] هستم. درست. به هر جا نگریستم. چشمم به خیمه ای برافراشته افتاد. دریافتم که سپاه دشمن در صف فشرده بر گِرد خیمه امام حسین (ع) نشسته است. وارد شدم. سلام گرمی نثار آن سیمای نورافشان نمودم. حضرت مرا در نزدیکی خویش جای داد و به [[حبیب بن مظاهر]] فرمود: حبیب! شیخ جعفر میهمان ماست. باید از میهان پذیرایی کرد. درست است که آب در خیمه نیست، اما آرد و روغن موجود است. برخیز و برای مهمان ما غذایی آماده کن. | |||
حبیب بن مظاهر به دستور امام حسین علیه السلام برخاست و پس از لحظاتی به خیمه وارد شد و غذایی پیش روی من نهاد. فراموش نمی کنم که قاشقی هم در ظرف غذا بود. چند قاشقی از آن غذای بهشتی خورده بودم که از خواب بیدار شدم و دریافتم که از برکت زیارت آن حضرت و عنایت او، نکات و لطایف و کنایات و ظرافت‌هایی از آثار خاندان وحی و رسالت بر من الهام شده است که تا آن ساعت، بر کسی الهام نگشته و فهم کسی بر آنها از من پیشی نگرفته بود.»<ref>شوشتری، صص 19- 20</ref> | |||
در مقدمه کتاب، شوشتری به صراحت بیان میکند خصائص الحسین در بردارندهٔ مقدمه و یازده عنوان (فصل) است.<ref>شوشتری، ص 36</ref> اما کتاب شامل دوازده عنوان است. به نحوی که در فهرست اعلامی نویسنده، عنوان نهم: «خصوصیات حسین علیه السلام در آنچه به بیت الله مربوط می شود.» وجود نداشته و به علاوه در داخل متن تیتر عنوان دهم: «خصوصیات مربوط به ملائکه» بوده<ref>در فهرست عناوین ارائه شده از آن کتاب در کتابشناسی تاریخی امام حسین (ع) نیز از یازده عنوان یاد شده و اثری از عنوان «خصوصیات مربوط به ملائکه» نیست. ر.ک: اسفندیاری، ص 91</ref> و در ذیل آن، پس از یک توضیح کوتاه، مطالب ذیربط در سه مقصد بیان می گردد.<ref>شوشتری، صص 460- 472</ref> | |||
در انتهای مقدمه، شوشتری به این موضوع که «عنوان یازدهم کتاب را به عنوان خاتمه جلد اول کتاب، در نظر گرفته است، اشاره می کند.<ref>شوشتری، ص 36</ref> در همین راستا او بر آن بود که در کتاب خصایص الحسینیه از سیصد خصیصه آن امام در ضمن سی عنوان بحث کند، ولی نشانی از وجود مجلد دوم از آن کتاب در دست نیست.<ref>اسفندیاری، ص 91</ref> برخی احتمال داده‌اند که جلد دوم آن مفقود شده است؛ امّا بنا به دلایلی، از جمله اینکه نسخه‌هایی از کتاب در حیات نویسنده تکثیر شده، معلوم می‌شود که جلد دوم آن نوشته نشده بود. | |||
==چکیده کتاب== | |||
عناوین دوازده گانه کتاب، بر اساس متن آن، به این شرح است: | |||
-- عنوان اول: « امام حسین علیه السلام در عوالم وجود»، شامل هفت مقصد<ref>شوشتری، صص 37- 45</ref> | |||
-- عنوان دوم: «صفات، اخلاق و عبادات عام و مطلق امام حسین علیه السلام»،<ref>شوشتری، صص 45- 51</ref> | |||
-- عنوان سوم: «صفات، اخلاق و عبادت امام حسین علیه السلام در روز عاشورا»، متن به علاوه دو باب و یک خاتمه<ref>شوشتری، صص 51- 75</ref> | |||
-- عنوان چهارم: «الطاف و احترامات ویژه خداوند به امام حسین علیه السلام»، در هفت بخش<ref>شوشتری، صص 75- 117</ref> | |||
-- عنوان پنجم: «حسین مظهر الطاف خاص ربانی»، در دو مقدمه و سه کیفیت<ref>شوشتری، صص 117- 138</ref> | |||
-- عنوان ششم: «خصوصیات مربوط به خشوع هنگام ذکر حسین علیه السلام»در دوازده مقصد<ref>شوشتری، صص 138- 256</ref> | |||
-- عنوان هفتم: «خصوصیات [[زیارت]] حسین علیه السلام» در دوازده باب<ref>شوشتری، صص 256- 352</ref> | |||
-- عنوان هشتم: «خصوصیات امام حسین علیه السلام در قرآن مجید»، در شش مقصد<ref>شوشتری، صص 252- 394</ref> | |||
-- عنوان نهم: «خصوصیات حسین علیه السلام در آنچه به بیت الله مربوط می شود.» در سه مطلب<ref>شوشتری، صص 394- 460</ref> | |||
-- عنوان دهم: «خصوصیات مربوط به ملائکه» در سه مقصد<ref>شوشتری، صص 460- 473</ref> | |||
-- عنوان یازدهم: «خصایص حسین علیه السلام از انچه به پیامبران عظام تعلق دارد» در چهار مقصد<ref>شوشتری، صص 473- 510</ref> | |||
-- عنوان دوازدهم: «امام حسین علیه السلام و افضل پیامبران»<ref>شوشتری، صص 510- 513</ref> | |||
در میان عناوین کتاب خصایص الحسین (ع)، تنها عنوان و فصل هفتم کتاب «خصوصیات زیارت حسین علیه السلام» است<ref>شوشتری، صص 256- 352</ref> ارتباط مستقیمی با موضوع کتاب ندارد. در ذیل آن عنوان و در دوازده باب، ثواب زیارت کربلا و خصوصیات و ویژگی های زائر امام حسین (ع) بیان می شود. این بخش از کتاب را شیخ جعفر با چنین عباراتی بیان میکند: «زائر حسین علیه السلام در هر حالتی از حالات خود، به فضیلتی نایل می‌آید و من حاصل آنها را از احادیث معتبر، در شانزده حالت جمع‌آوری کرده‌ام.»<ref>شوشتری، ص 262</ref> علاوه بر آن مولف معتقد است: «زائر آن حضرت به نحو خاصی از گناهان خالص می شود»، «زیارت حسین (ع) تا روز قیامت متصل است و از زائر منقطه نمی شود» و «زیارت آن حضرت، برتر از زیارت امام حی و زنده است.»<ref>شوشتری، صص 268- 273</ref> | |||
از نظر حجم، عنوان‌ها یا فصول کتاب با یکدیگر کاملا تفاوت دارند. به نحوی که حجم عنوان ششم کتاب (خصوصیات مربوط به خشوع هنگام ذکر حسین علیه السلام» 117 صفحه<ref>شوشتری، صص 138-255</ref> و حجم عنوان هفتم کتاب (خصوصیات زیارت حسین علیه السلام) 96 صفحه<ref>شوشتری، صص 256- 251</ref> است و متقابلا حجم صفحات عنوان دهم (خصوصیات مربوط به ملائکه) 12 صفحه<ref>شوشتری، صص 460- 472</ref> و عنوان دوازدهم (امام حسین علیه السلام و افضل پیامبران) تنها سه صفحه<ref>شوشتری، صص 510- 512</ref> است. | |||
کتاب خصائص الحسین و مزایا المظلوم توسط محققین و مترجمین مختلفی مورد بررسی قرار گرفته و چند شرح و ترجمه از آن نوشته شده<ref>از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد: | |||
-- جعفر شوشتری، وسایل المحبین ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم محمدحسین شریعتمدار تبریزی. تهران: دارالکتب اسلامیه، چاپ دوم، 1377 | |||
-- جعفر شوشتری، اشک روان بر امیر کاروان ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم محمدحسین شهرستانی. قم: دارالکتاب، چاپ بیست و پنجم، 1392 | |||
خصائص الحسین | -- جعفر شوشتری، امام حسین علیه السلام این گونه بود. ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم صادق حسن زاده. قم: آل علی، چاپ سیزدهم، 1392 | ||
-- م. شمس، نفس مطمئنه، گزیده ای از خصائص الحسین و مزایا المظلوم نوشته شیخ جعفر شوشتری. تهران: شاپرک سرخ، 1398</ref> که مشخصات آنها در آغاز کتاب [[اشک روان بر امیر کاروان]]: دمع العین علی خصائص الحسین علیه‌السلام، ترجمه الخصائص الحسینیة (چاپ سوم: قم، دارالکتاب، 1375)، ص 40-42، آمده است. همچنین در کتاب ادبیات فارسی بر مبنای تالیف استوری (ج 2، ص 994-996)، به ترجمه‌ها و چاپ‌های این کتاب پرداخته شده است. | |||
==ارزش و اهمیت کتاب== | |||
خصائص الحسین و مزایا المظلوم کتابی در مورد خصوصیات و ویژگی های امام حسین (ع) است که در کنار آن، وقایع عاشورا و کربلا نیز بازگو می شود. از این منظر، کتاب با غالب کتب مقتل امام حسین (ع) تفاوت پیدا می کند. | |||
برخی از پژوهشگران موضوع عاطفه و تحریک عاطفی در خصایص الحسینیه را، ویژگی خاص آن کتاب قلمداد می کنند.<ref>روح الهی امیری، ص 338</ref> گروه دیگری نیز رویکرد شیخ جعفر شوشتری در کتاب خصایص الحسین را، یک رویکرد عاطفی- جبرگرایانه برشمرده اند.<ref>روح الهی امیری، ص 332</ref> متقابلا در نزد بسیاری دیگر، آن کتاب مقبولیت تقدس آمیزی یافت.<ref>اسفندیاری، ص 90</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۵۳: | خط ۱۰۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 90-91. | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=8459944&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 90-91] | ||
*[https://shia.urd.ac.ir/article_109598.html روح الهی امیری، زهرا و زینب شریفی شکوه، رویکردشناسی مورخان عصر قاجار به عاشورا، فصلنامه شیعه پژوهی، ش 17، س 6، پائیز و زمستان 1398] | |||
*[http://ensani.ir/fa/article/196729/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D8%B4%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DA%A9-%D8%A7%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D9%88-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87 سیف الله وحیدنیا، نامه‌ای از حاج شیخ جعفر شوشتری به اتابک اعظم، مجله وحید، ش 91، تیر 1350] | |||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=768012&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author شوشتری، جعفر، زیتون(ترجمه خصایص الحسین و مزایا المظلوم)، مترجم خلیل الله فاضلی. تهران: سازمان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، انتشارات دفاع، 1384] | |||
*صدری کیوان، حاج شیخ جعفر شوشتری، مجله وحید، ش 4، فروردین 1343 | |||
==پی‌نوشت== | |||
[[رده:کتاب‌ها]] | [[رده:کتاب‌ها]] | ||
[[رده:کتاب‌ها در گروه تاریخ]] | [[رده:کتاب‌ها در گروه تاریخ]] | ||
<references /> | |||