۹٬۵۴۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = تعزیه در ایران | | عنوان = تعزیه در ایران | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۱: | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }}'''تعزیه در ایران،''' مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ [[تعزیه]] تا هنگام انتشار آن بوده که توسط [[محمد صادق همایونی سروستانی]] نوشته شده است. | ||
==معنای تعزیه== | ==معنای تعزیه== | ||
تعزیه (یا تعزیت) به معنی سوگواری، برپایی یادبود عزیزان از دست رفته، تسلیت، امر کردن به صبر و پرسیدن از خویشان درگذشته، خرسندی دادن و در برخی مناطق ایران مانند خراسان به معنای مجلس ترحیم است. | تعزیه (یا تعزیت) به معنی سوگواری، برپایی یادبود عزیزان از دست رفته، تسلیت، امر کردن به صبر و پرسیدن از خویشان درگذشته، خرسندی دادن و در برخی مناطق ایران مانند خراسان به معنای مجلس ترحیم است. اما آنچه به عنوان تعزیه مشهور است گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم است که در آن عده‌ای اهل ذوق و کارآشنا در جریان سوگواری‌های ماه [[محرم]] و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به [[اهل بیت (ع)|اهل بیت]]، طی مراسم خاصی بعضی از داستان‌های مربوط به واقعهٔ [[کربلا]] را پیش چشم تماشاچی‌ها بازآفرینی می‌کنند. در تعزیه چون اهمیت خواندن هنرمندانهٔ اشعار بیش از روش اجرا و نمایش واقعه‌هاست، آن را -در قیاس با [[روضه خوانی|روضه‌خوانی]]- [[تعزیه خوانی|تعزیه‌خوانی]] نیز گفته‌اند. برگزاری تعزیه در ایران قدمتی طولانی دارد و هر ساله در بسیاری از شهرها با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود. | ||
اما آنچه به عنوان تعزیه مشهور است گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم است که در آن عده‌ای اهل ذوق و کارآشنا در جریان سوگواری‌های ماه محرم و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل | |||
در تعزیه چون اهمیت خواندن هنرمندانهٔ اشعار بیش از روش اجرا و نمایش واقعه‌هاست، آن را -در قیاس با روضه‌خوانی- تعزیه‌خوانی نیز گفته‌اند. | |||
برگزاری تعزیه در ایران قدمتی طولانی دارد و هر ساله در بسیاری از شهرها با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود. | |||
==درباره‌ی کتاب== | ==درباره‌ی کتاب== | ||
این کتاب شامل بخش‌هایی از تاریخ است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده و یا مورد غفلت واقع شده است و با استناد به ده‌ها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیده‌ها و شنیده‌های نویسنده است و شامل ده‌ها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های امام حسین (ع) نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد. | این کتاب شامل بخش‌هایی از تاریخ است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده و یا مورد غفلت واقع شده است و با استناد به ده‌ها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیده‌ها و شنیده‌های نویسنده است و شامل ده‌ها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]] نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد. مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردم‌شناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آن‌ها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ [[قاسم بن حسن (ع)|قاسم]]» (ص 675-688)، از همه چیز، جزء مجعول بودن برخی مطالب دربارهٔ قاسم، سخن گفته شده است. | ||
مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردم‌شناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آن‌ها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ | |||
==بخش‌های کتاب== | ==بخش‌های کتاب== | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۴: | ||
در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آن‌گاه به «ویژگی‌های تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطوره‌های مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطوره‌های تاریخی و فرهنگی ایران. | در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آن‌گاه به «ویژگی‌های تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطوره‌های مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطوره‌های تاریخی و فرهنگی ایران. | ||
عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند ابن | عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند [[ابن زیاد]]، [[عمر بن سعد|ابن سعد]]<nowiki/>خوان، بیاض، [[پیش خوانى|پیش‌خوانی]]، [[چاووش خوانی|چاووش‌خوانی]]، [[شام غریبان]]، مخالف‌خوان و نسخه‌گردان. | ||
بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آن‌ها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباس‌های تعزیه و تعزیه‌خوان‌های بزرگ سخن رفته است. در این بخش از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج | بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آن‌ها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباس‌های تعزیه و تعزیه‌خوان‌های بزرگ سخن رفته است. در این بخش از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج [[مختار ثقفى|مختار]]، شهادت قاسم، [[طفلان مسلم]]، [[علی اکبر (ع)|علی اکبر]]، ورود به [[شام]]، ورود به [[کوفه]] و 72 تن. | ||
«چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ عباس | «چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ [[عباس ابن علی(ع)|عباس]]، امام، امام رضا، حضرت معصومه، قانیا (شاه فرنگ)، علی اکبر، امام حسن و [[حر بن یزید ریاحی|حر]]. | ||
در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است. | در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است. | ||