زیارت عاشورا: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۵۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۶ اکتبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:
اصلی‌ترین و قدیم‌ترین متنی که زیارت عاشورا در آن نقل شده، [[کامل الزیارات]] <ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ص581</ref> است. [[ابن قولویه]] در این کتاب، متن زیارت عاشورا را از [[امام باقر]](ع) نقل کرده است. ابوالمعالی محمّد کلباسی از مجتهدین قرن سیزدهم هجری، که شرحی بر زیارت عاشورا نگاشته، نوشته است [[شیخ طوسی]] (ره) در کتاب [[مصباح المتهجد]]<ref>طوسی، مصباح المتهجد،ج2، ص772</ref> نیز این زیارت را با سندی دیگر از امام باقر(ع) نقل کرده‌است.<ref>کلباسی، شرح زیارت عاشورا، ص210</ref> در حالی که برخی از مورخین معاصر معتقدند شیخ طوسی نیز از کامل الزیارات نقل کرده است.<ref>[http://www.bayyeneh.blogsky.com/1390/09/16/post-9/ سخنرانی آقای یوسفی غروی در مورد موضع علامه عسکری نسبت به زیارت عاشورا.]</ref> با این حال میان زیارت عاشورای ابن قولویه و شیخ طوسی اختلاف وجود دارد. همچنین در محتوای زیارت عاشورا شواهدی وجود دارد که این زیارت در فضای اواخر امویان بیان شده است.<ref>ر.ک به [http://ansari.kateban.com/post/1640 درباره اصالت زیارت عاشوراء نوشته حسن انصاری]</ref>
اصلی‌ترین و قدیم‌ترین متنی که زیارت عاشورا در آن نقل شده، [[کامل الزیارات]] <ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ص581</ref> است. [[ابن قولویه]] در این کتاب، متن زیارت عاشورا را از [[امام باقر]](ع) نقل کرده است. ابوالمعالی محمّد کلباسی از مجتهدین قرن سیزدهم هجری، که شرحی بر زیارت عاشورا نگاشته، نوشته است [[شیخ طوسی]] (ره) در کتاب [[مصباح المتهجد]]<ref>طوسی، مصباح المتهجد،ج2، ص772</ref> نیز این زیارت را با سندی دیگر از امام باقر(ع) نقل کرده‌است.<ref>کلباسی، شرح زیارت عاشورا، ص210</ref> در حالی که برخی از مورخین معاصر معتقدند شیخ طوسی نیز از کامل الزیارات نقل کرده است.<ref>[http://www.bayyeneh.blogsky.com/1390/09/16/post-9/ سخنرانی آقای یوسفی غروی در مورد موضع علامه عسکری نسبت به زیارت عاشورا.]</ref> با این حال میان زیارت عاشورای ابن قولویه و شیخ طوسی اختلاف وجود دارد. همچنین در محتوای زیارت عاشورا شواهدی وجود دارد که این زیارت در فضای اواخر امویان بیان شده است.<ref>ر.ک به [http://ansari.kateban.com/post/1640 درباره اصالت زیارت عاشوراء نوشته حسن انصاری]</ref>
بعد از زیارت عاشورا دعایی به نام [[دعای علقمه|علقمه]] وجود دارد که آن را علقمه از [[صفوان]] و او از [[امام صادق]] [[روایت]] کرده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ص543</ref>
بعد از زیارت عاشورا دعایی به نام [[دعای علقمه|علقمه]] وجود دارد که آن را علقمه از [[صفوان]] و او از [[امام صادق]] [[روایت]] کرده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ص543</ref>
=== درباره عبارت لعن در آخر زیارت ===
===درباره عبارت لعن در آخر زیارت===
برخی از حدیث شناسان و مورخان معاصر نظیر [[سید مرتضی عسکری]] و [[محمد هادی یوسفی غروی]] عبارت"اللهم خص انت اول ظالم باللعن منی و ابدا به اولا، ثم الثانی و الثالث و الرابع، اللهم العن یزید خامسا" را منقول از [[معصومین (ع)]] نمی‎دانند و معتقدند در [[کامل الزیارات]] [[ابن قولویه]] -که نخستین کتابی است که زیارت عاشورا را نقل کرده- این عبارت وجود ندارد.<ref>[http://shafaqna.com/persian/law/item/12611-آیت-الله-یوسفی-غروی-در-گفت-وگو-با-شفقنا-دلیل-ماندگاری-تشیع،-حقانیت-مکتب-و-قدرت-ادله-تشیع-است/-اندیشه-تقریب-در-میان-اهل-تسنن-نیز-حامی-دارد/-امام-ره،-مرحوم-مطهری-و-بازرگان-را-مامور-رسیدگی-به-آثار-شریعتی-کرد?tmpl=component&print=1 مصاحبه با آیت الله محمدهادی یوسفی غروی، خبرگزاری شفقنا.]</ref>
برخی از حدیث شناسان و مورخان معاصر نظیر [[سید مرتضی عسکری]] و [[محمد هادی یوسفی غروی]] عبارت"اللهم خص انت اول ظالم باللعن منی و ابدا به اولا، ثم الثانی و الثالث و الرابع، اللهم العن یزید خامسا" را منقول از [[معصومین (ع)]] نمی‎دانند و معتقدند در [[کامل الزیارات]] [[ابن قولویه]] -که نخستین کتابی است که زیارت عاشورا را نقل کرده- این عبارت وجود ندارد.<ref>[http://shafaqna.com/persian/law/item/12611-آیت-الله-یوسفی-غروی-در-گفت-وگو-با-شفقنا-دلیل-ماندگاری-تشیع،-حقانیت-مکتب-و-قدرت-ادله-تشیع-است/-اندیشه-تقریب-در-میان-اهل-تسنن-نیز-حامی-دارد/-امام-ره،-مرحوم-مطهری-و-بازرگان-را-مامور-رسیدگی-به-آثار-شریعتی-کرد?tmpl=component&print=1 مصاحبه با آیت الله محمدهادی یوسفی غروی، خبرگزاری شفقنا.]</ref>


خط ۲۴: خط ۲۴:


[[علقمه بن محمد حضرمی]] می‌گوید:
[[علقمه بن محمد حضرمی]] می‌گوید:
:::«به [[امام باقر]](ع) گفتم: دعایی به من تعلیم دهید که در آن روز ([[عاشورا]]) وقتی [از نزدیک] به [[زیارت|زیارتِ]] او ([[امام حسین]]) رفتم، آن دعا را بخوانم و دعایی تعلیم دهید که با آن [[دعا]]، هنگامی که او را از نزدیک یا هنگامی که از خانه‌ام و از راه دور (و به قصد [[زیارت]] بدان سو) اشاره می‌کنم، بخوانم.»
:::«به [[امام باقر]](ع) گفتم: دعایی به من تعلیم دهید که در آن روز ([[عاشورا]]) وقتی [از نزدیک] به [[زیارت|زیارتِ]] او ([[امام حسین]]) رفتم، آن دعا را بخوانم و دعایی تعلیم دهید که با آن [[دعا]]، هنگامی که او را از نزدیک یا هنگامی که از خانه‌ام و از راه دور (و به قصد [[زیارت]] بدان سو) اشاره می‌کنم، بخوانم.»


خط ۳۱: خط ۳۲:


==محتوای زیارت عاشورا==
==محتوای زیارت عاشورا==
* '''سلام''': زیارت عاشورا با سلام بر امام حسین آغاز می‌شود و با سلام بر فدائیانش ادامه می‌یابد. این زیارت همچنین، با سلام بر امام حسین و یارانش پایان می‌پذیرد.


* '''یادآوری تاریخ شیعه''': زیارت عاشورا ستم‌هایی را که بر شیعه وارد شده است با دو ضمیر «‌کُم‌» و «‌ک‌» برشمرده است مرجع ضمیر «‌کُم‌» [[اهل بیت]] و مرجع ضمیر «‌ک »، خود ابا عبدالله الحسین(ع) است عبارت «‌'''اُمَّةً اَسَسَتْ اَساسَ الظُّلمِ وَ الجُورِ عَلَیکمْ اَهْلِ البَیتِ »، «‌اُمَّةً دَفَعَتْکمْ عَنْ مَقامِکمْ و اَزالَتْکمْ عَنْ مَراتِبِکمُ الَّتی رَتَّبَکمُ اللَّهُ فیها''' »، «‌'''المُمهِدِینَ لَهُمْ بِا لتَمکین مِنْ قِتالِکمْ'''‌» که در ابتدای زیارت آمده و «‌'''النّاصِبینَ لَکمُ الْحَرْبَ'''‌» که در اواسط زیارت آمده و معنی فارسی آنها عبارتند «‌از مردمی که ظلم و جور به شما اهل بیت را پایه‌گذاری کردند، مردمی که از شما را از منصبتان دور کردند و از مدارجی که خداوند برای شما مقرر کرده بود محرومتان کردند »، «‌مردمی که با شما جنگیدند و شما را کشتند و مردمی که از امرای ظلم و جور برای جنگ با شما اطاعت کردند‌» و عبارت «‌بر پا کنندگان جنگ با شما‌» یادآور برخورد غیر انسانی و خشن نیروهای سیاسی مخالف اسلام با اهل بیت بعد از رحلت رسول خدا است. یا عبارت «‌'''اُمةً اَسْرَجَتْ وَالجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ لِقِتالِک'''‌» «‌مردمی که زین نهادند و مهار کشیدند و نقاب بستند برای نبرد با تو‌» به حوادث عاشورا اشاره دارد و دو فراز دیگر در زیارت عاشورا وجود دارد که در یکی روز عاشورا روزی معرفی شده است که بنی امیه و فرزند هند جگر خوار آن را مبارک شمرده‌اند و در فراز دیگری روز عاشورا روزی معرفی شده که آل زیاد و آل مروان به دلیل کشتن امام حسین در آن روز خوشحال شدند.
*'''سلام''': زیارت عاشورا با سلام بر امام حسین آغاز می‌شود و با سلام بر فدائیانش ادامه می‌یابد. این زیارت همچنین، با سلام بر امام حسین و یارانش پایان می‌پذیرد.
* '''لعن''': در زیارت عاشورا طیف مقابل امامت، که از در تخاصم و جنگ با امامان شیعه و حکومت آنان درآمده‌اند مورد لعن واقع شده‌اند. زیارت عاشورا، [[بنی امیه]]، [[آل زیاد]] و [[آل مروان]] را به عنوان گروه‌های ظالم و [[عبیدالله بن زیاد]]، [[عمر بن سعد]]، و [[شمر]] را به عنوان اشخاص ظالم نام برده است. ویژگی مشترک این افراد و گروه‌ها ظلم آنان به اهل بیت و جنگ و دشمنی با اهل بیت بوده است. در جای جای زیارت عاشورا این بخش از امت مورد لعن واقع شده، از آنان برائت اکید حاصل شده و حتی در دو فراز پایانی زیارت، این [[لعن]] به تمامی ظالمانی که در طور تاریخ در حق محمد(ص) و آل محمد(ع) ظلم کرده‌اند و می‌کنند تعمیم یافته است. هدف از این لعن‌ها این است که مسلمانان باید به پیروی از خداوند از طیف ظالم در حق پیامبر و خاندانش(ع) ـ یعنی مخالفان حکومت امامتی ـ برائت بجویند و مسیر خود را با خط محمد(ص) و آل محمد هماهنگ نمایند.
* '''مهدویت و خونخواهی''': در دو فراز زیارت عاشورا از خدا خواسته شده که خونخواهی امام حسین را به زعامت امام منصور از اهل بیت محمد(ص) یا امام هدایتگری که ناطق به حق است روزی گرداند و این الفاظ، ظهور حضرت امام مهدی (عج) و خونخواهی توسط ایشان را می‌رساند و به اصل [[مهدویت]] اشاره می‌کند که زیربنای حرکتی ـ فکری شیعیان در زمان [[انتظار]] را تشکیل می‌دهد.


* '''دعا''': دعای مهم دیگری در زیارت عاشورا به این مضمون «‌'''اللهم اَجْعَلْ مَحیای مَحیا محمدٍ و ال مُحمد وَ مَماتی مَماتَ مُحمدٍ وَ ال مُحمدٍ'''‌» «‌خدایا مرا زنده بدار به آیین محمد و آل محمد و مرگم را به آئین آنان بمیران‌» آمده است. مفهومی که در این دعا ذکر شده حکایت از نوعی علاقه به دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و آخرین عبارت زیارت عاشورا «‌'''ثَبِّتْ لی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَک مَعَ الْحُسَینِ وَ اَصْحابِ الْحُسَینِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَینِ علیه‌السلام'''‌»، درخواست ثبات قدم در راه امام حسین و یارانش ـ که جان خون را برای او دادند ـ از خداوند است.
*'''یادآوری تاریخ شیعه''': زیارت عاشورا ستم‌هایی را که بر شیعه وارد شده است با دو ضمیر «‌کُم‌» و «‌ک‌» برشمرده است مرجع ضمیر «‌کُم‌» [[اهل بیت]] و مرجع ضمیر «‌ک »، خود [[ابا عبدالله (ع)|ابا عبدالله]] الحسین(ع) است عبارت «‌'''اُمَّةً اَسَسَتْ اَساسَ الظُّلمِ وَ الجُورِ عَلَیکمْ اَهْلِ البَیتِ »، «‌اُمَّةً دَفَعَتْکمْ عَنْ مَقامِکمْ و اَزالَتْکمْ عَنْ مَراتِبِکمُ الَّتی رَتَّبَکمُ اللَّهُ فیها''' »، «‌'''المُمهِدِینَ لَهُمْ بِا لتَمکین مِنْ قِتالِکمْ'''‌» که در ابتدای زیارت آمده و «‌'''النّاصِبینَ لَکمُ الْحَرْبَ'''‌» که در اواسط زیارت آمده و معنی فارسی آنها عبارتند «‌از مردمی که ظلم و جور به شما اهل بیت را پایه‌گذاری کردند، مردمی که از شما را از منصبتان دور کردند و از مدارجی که خداوند برای شما مقرر کرده بود محرومتان کردند »، «‌مردمی که با شما جنگیدند و شما را کشتند و مردمی که از امرای ظلم و جور برای جنگ با شما اطاعت کردند‌» و عبارت «‌بر پا کنندگان جنگ با شما‌» یادآور برخورد غیر انسانی و خشن نیروهای سیاسی مخالف اسلام با اهل بیت بعد از رحلت رسول خدا است. یا عبارت «‌'''اُمةً اَسْرَجَتْ وَالجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ لِقِتالِک'''‌» «‌مردمی که زین نهادند و مهار کشیدند و نقاب بستند برای نبرد با تو‌» به حوادث عاشورا اشاره دارد و دو فراز دیگر در زیارت عاشورا وجود دارد که در یکی روز عاشورا روزی معرفی شده است که بنی امیه و فرزند هند جگر خوار آن را مبارک شمرده‌اند و در فراز دیگری روز عاشورا روزی معرفی شده که آل زیاد و آل مروان به دلیل کشتن امام حسین در آن روز خوشحال شدند.
*'''لعن''': در زیارت عاشورا طیف مقابل امامت، که از در تخاصم و جنگ با امامان شیعه و حکومت آنان درآمده‌اند مورد لعن واقع شده‌اند. زیارت عاشورا، [[بنی امیه]]، [[آل زیاد]] و [[آل مروان]] را به عنوان گروه‌های ظالم و [[عبیدالله بن زیاد]]، [[عمر بن سعد]]، و [[شمر]] را به عنوان اشخاص ظالم نام برده است. ویژگی مشترک این افراد و گروه‌ها ظلم آنان به اهل بیت و جنگ و دشمنی با اهل بیت بوده است. در جای جای زیارت عاشورا این بخش از امت مورد لعن واقع شده، از آنان برائت اکید حاصل شده و حتی در دو فراز پایانی زیارت، این [[لعن]] به تمامی ظالمانی که در طور تاریخ در حق محمد(ص) و آل محمد(ع) ظلم کرده‌اند و می‌کنند تعمیم یافته است. هدف از این لعن‌ها این است که مسلمانان باید به پیروی از خداوند از طیف ظالم در حق پیامبر و خاندانش(ع) ـ یعنی مخالفان حکومت امامتی ـ برائت بجویند و مسیر خود را با خط محمد(ص) و آل محمد هماهنگ نمایند.
*'''مهدویت و خونخواهی''': در دو فراز زیارت عاشورا از خدا خواسته شده که خونخواهی امام حسین را به زعامت امام منصور از اهل بیت محمد(ص) یا امام هدایتگری که ناطق به حق است روزی گرداند و این الفاظ، ظهور حضرت امام مهدی (عج) و خونخواهی توسط ایشان را می‌رساند و به اصل [[مهدویت]] اشاره می‌کند که زیربنای حرکتی ـ فکری شیعیان در زمان [[انتظار]] را تشکیل می‌دهد.
 
*'''دعا''': دعای مهم دیگری در زیارت عاشورا به این مضمون «‌'''اللهم اَجْعَلْ مَحیای مَحیا محمدٍ و ال مُحمد وَ مَماتی مَماتَ مُحمدٍ وَ ال مُحمدٍ'''‌» «‌خدایا مرا زنده بدار به آیین محمد و آل محمد و مرگم را به آئین آنان بمیران‌» آمده است. مفهومی که در این دعا ذکر شده حکایت از نوعی علاقه به دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و آخرین عبارت زیارت عاشورا «‌'''ثَبِّتْ لی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَک مَعَ الْحُسَینِ وَ اَصْحابِ الْحُسَینِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَینِ علیه‌السلام'''‌»، درخواست ثبات قدم در راه امام حسین و یارانش ـ که جان خون را برای او دادند ـ از خداوند است.


==متن و ترجمه زیارت==
==متن و ترجمه زیارت==
خط ۹۵: خط ۹۷:


===کتاب‌های چاپی فارسی===
===کتاب‌های چاپی فارسی===
#بررسی اسناد زیارت عاشورا، [[جعفر سبحانی]]، این نوشتار در مجموعه مقالات ایشان به نام سیمای فرزانگان، ج 2، ص 495 506 مندرج است.
#بررسی اسناد زیارت عاشورا، [[جعفر سبحانی]]، این نوشتار در مجموعه مقالات ایشان به نام سیمای فرزانگان، ج 2، ص 495 506 مندرج است.
#[[الدّر المنثور فی شرح زیارة العاشور]]، میرزا احمد بن عبدالرحیم، معروف به [[میرزا آقا تبریزی]]،[[تبریز]]: 1380ق، 252 ص، رقعی.
#[[الدّر المنثور فی شرح زیارة العاشور]]، میرزا احمد بن عبدالرحیم، معروف به [[میرزا آقا تبریزی]]،[[تبریز]]: 1380ق، 252 ص، رقعی.
خط ۱۱۸: خط ۱۲۱:


===کتاب‌های اردو===
===کتاب‌های اردو===
#زاد المؤمنین، سیدمحمدتقی نقوی هندی، لکهنو: چاپخانه نول کشور.<ref>الذریعة، ج 12، ص 11</ref>
#زاد المؤمنین، سیدمحمدتقی نقوی هندی، لکهنو: چاپخانه نول کشور.<ref>الذریعة، ج 12، ص 11</ref>
#زیارت عاشورا، نواب سیدحامد حسین خان.<ref>امامیه مصنفین، ج 1، ص 452.</ref>
#زیارت عاشورا، نواب سیدحامد حسین خان.<ref>امامیه مصنفین، ج 1، ص 452.</ref>
#زیارت عاشوراکی تعلیمات، جواد محدثی، مترجم: جعفرعلی نجم، قم: انتشارات عصمت، 1421ق، 80 ص، رقعی.
#زیارت عاشوراکی تعلیمات، جواد محدثی، مترجم: جعفرعلی نجم، قم: انتشارات عصمت، 1421ق، 80 ص، رقعی.
{{زیارات امام حسین(ع)}}
{{زیارات امام حسین(ع)}}
== پیوند به بیرون ==
==پیوند به بیرون==
 
*منبع مقاله:[http://http://fa.wikishia.net/view/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7 دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت (ع)]
*منبع مقاله:[http://http://fa.wikishia.net/view/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7 دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت (ع)]
* [http://www.sibtayn.com/fa/index.php?option=com_content&view=article&id=14347:%D9%85%D8%AA%D9%86-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%AA&catid=1292:%D9%85%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%AA&Itemid=1893 متن و صوت زیارت عاشورا]
*[http://www.sibtayn.com/fa/index.php?option=com_content&view=article&id=14347:%D9%85%D8%AA%D9%86-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%AA&catid=1292:%D9%85%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%AA&Itemid=1893 متن و صوت زیارت عاشورا]
* [http://ensani.ir/fa/content/51877/default.aspx سوالاتى پیرامون زیارت عاشورا]
*[http://ensani.ir/fa/content/51877/default.aspx سوالاتى پیرامون زیارت عاشورا]
* [http://ensani.ir/fa/content/55631/default.aspx زیارت عاشورا در سیره ابرار]
*[http://ensani.ir/fa/content/55631/default.aspx زیارت عاشورا در سیره ابرار]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101120112743-60.pdf بررسی (لعن) در زیارت عاشورا از دیدگاه قرآن کریم]
*[http://www.ensani.ir/storage/Files/20101120112743-60.pdf بررسی (لعن) در زیارت عاشورا از دیدگاه قرآن کریم]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101121124526-131.pdf سخنی در باب اعتبار سندی زیارت عاشورا]
*[http://www.ensani.ir/storage/Files/20101121124526-131.pdf سخنی در باب اعتبار سندی زیارت عاشورا]
* [http://ensani.ir/fa/content/141136/default.aspx تجلّى تولّى و تبرّى در زیارت عاشورا]
*[http://ensani.ir/fa/content/141136/default.aspx تجلّى تولّى و تبرّى در زیارت عاشورا]


==منابع==
==منابع==
خط ۱۳۸: خط ۱۴۳:
#کلباسی، ابی المعالی کلباسی، شرح زیارت عاشورا، قم، شریعت، 1428ه.ق.
#کلباسی، ابی المعالی کلباسی، شرح زیارت عاشورا، قم، شریعت، 1428ه.ق.
#خواجه سروی، غلامرضا، سامانه هویت اسلامی: بازخوانی زیارت عاشورا، دانشگاه اسلامی، ویژه نامه امام حسین(ع)، زمستان 1381
#خواجه سروی، غلامرضا، سامانه هویت اسلامی: بازخوانی زیارت عاشورا، دانشگاه اسلامی، ویژه نامه امام حسین(ع)، زمستان 1381
==پی نوشت==
==پی نوشت==


[[رده:زیارتنامه‌ها]]
[[رده:زیارتنامه‌ها]]
[[رده:آئین‌ها و مراسم]]
[[رده:آئین‌ها و مراسم]]
<references />