فیاض لاهیجی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۱۲۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ ژوئن ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
ملّا عبد الرّزاق بن علی بن حسین (گیلانی- لاهیجی) از اساتید بزرگ فلسفه و حکمت و کلام دوره صفویه (قرن یازدهم) و یکی از شعرای توانای این دوره می‌باشد. وی یکی از بزرگان حکمت مشاء و اشراق و از متکلّمان و اندیشمندان بزرگ فرهنگ اسلامی است.
'''ملّا عبد الرّزاق بن علی بن حسین''' (گیلانی- لاهیجی) از اساتید بزرگ فلسفه و حکمت و کلام دوره صفویه (قرن یازدهم) و یکی از شعرای توانای این دوره می‌باشد. وی یکی از بزرگان حکمت مشاء و اشراق و از متکلّمان و اندیشمندان بزرگ فرهنگ اسلامی است.


وی در لاهیجان به دنیا آمد و مقدمات علوم را در آن محل دید. سپس برای ادامه تحصیل به تبریز و کاشان و شیراز و اصفهان مسافرت کرد و بعد از وفات ملا صدرا بقیه‌ی عمر را در قم ماند.  
== زندگینامه ==
فیاض لاهیجی در لاهیجان به دنیا آمد و مقدمات علوم را در آن محل دید. سپس برای ادامه تحصیل به تبریز و کاشان و شیراز و اصفهان مسافرت کرد و بعد از وفات ملاصدرا بقیه‌ی عمر را در قم ماند (البته بعد از اینکه بغداد به دست دولت عثمانی سقوط کرد و ظاهرا دوباره در ایام شاه عباس ثانی مصالحه‌ای برقرار شده بود فیاض به زیارت عتبات عالیات به بغداد رفت) و مصدر تربیت و منشأ حیات علمی در آن سرزمین قرار گرفت. علاقه‌ی قلبی فیاض به دو تن از اساتید خود میر محمد باقر داماد و صدر الدّین محمد شیرازی در قصاید و قطعات مدحی او کاملا منعکس است.  


(البته بعد از اینکه بغداد به دست دولت عثمانی سقوط کرد و ظاهرا دوباره در ایام شاه عباس ثانی مصالحه‌ای برقرار شده بود فیاض به زیارت عتبات عالیات به بغداد رفت) و مصدر تربیت و منشأ حیات علمی در آن سرزمین قرار گرفت. علاقه‌ی قلبی فیاض به دو تن از اساتید خود میر محمد باقر داماد و صدر الدّین محمد شیرازی در قصاید و قطعات مدحی او کاملا منعکس است.
«فیاض» این لقب را از استادش ملاصدرا گرفته و الحق در قصاید و قطعاتی که از او مانده به خوبی می‌رساند که قدر و حرمت استاد خود را به نحو اکمل می‌دانسته است. فیاض لاهیجی و ملا حسین فیض کاشانی هر دو از شاگردان ملاصدرا و به افتخار مصاهرت (دامادی) استادشان مفتخر شدند و هر دو نیز لقب «فیاض» و «فیض» را از او گرفتند.
 
«فیاض» این لقب را از استادش ملا صدرا گرفته و الحق در قصاید و قطعاتی که از او مانده به خوبی می‌رساند که قدر و حرمت استاد خود را به نحو اکمل می‌دانسته است. فیاض لاهیجی و ملا حسین فیض کاشانی هر دو از شاگردان ملا صدرا و به افتخار مصاهرت (دامادی) استادشان مفتخر شدند و هر دو نیز لقب «فیاض» و «فیض» را از او گرفتند.


== آثار ==
ویژگی عمده‌ی شعر فیاض در بیان رسای قصایدی است که بوی و رنگ تغزّل و غزل را داراست. او با مهارت و استادی بر الفاظ و معانی مسلّط است و فنون بلاغی و بدیعی در شعرش جلوه‌های خاص دارد. هم چنین یک ویژگی عمده نیز در شعر او خودنمایی می‌کند و آن مفاهیم ملامتی در غزل است.
ویژگی عمده‌ی شعر فیاض در بیان رسای قصایدی است که بوی و رنگ تغزّل و غزل را داراست. او با مهارت و استادی بر الفاظ و معانی مسلّط است و فنون بلاغی و بدیعی در شعرش جلوه‌های خاص دارد. هم چنین یک ویژگی عمده نیز در شعر او خودنمایی می‌کند و آن مفاهیم ملامتی در غزل است.


خط ۱۵: خط ۱۵:
کتاب «گوهر مراد» که یک دوره‌ی کامل کلام اسلامی است، «شوراق»، «سرمایه‌ی ایمان» و حواشی و رسالات فراوان. آثاری نیز در حکمت و عرفان دارد. او به سال 1052 ه ق. درگذشته است. <ref>دیوان فیاض لاهیجی؛ مقدمه با تلخیص ص 1- 63.</ref>
کتاب «گوهر مراد» که یک دوره‌ی کامل کلام اسلامی است، «شوراق»، «سرمایه‌ی ایمان» و حواشی و رسالات فراوان. آثاری نیز در حکمت و عرفان دارد. او به سال 1052 ه ق. درگذشته است. <ref>دیوان فیاض لاهیجی؛ مقدمه با تلخیص ص 1- 63.</ref>


== اشعار ==


=== شعر 1 ===
{{شعر}}
{{شعر}}
'''1'''
'''1'''
خط ۴۳: خط ۴۵:
{{ب| گویا مصیبت همه دل‌های مبتلاست‌|یعنی عزای شاه شهیدان کربلاست  }}
{{ب| گویا مصیبت همه دل‌های مبتلاست‌|یعنی عزای شاه شهیدان کربلاست  }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
{| class="" style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> عالم تمام نوحه‌کنان از برای کیست؟</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">دوران سیاهپوش چنین در عزای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> نیلی چراست خیمه‌ی نُه توی آسمان؟</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">جیب افق دریده ز دست جفای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> دیگر غمی که گونه خورشید را شکست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بر روی مه خراش طف از برای کیست؟  </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> از غم سیاه شد در و دیوار روزگار</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">این تیره فام غمکده، ماتم سرای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این صندلی مخمل مشکین به روی چرخ‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">کز شهریار خویش تهی مانده جای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> خون شفق به چهره‌ی ایام ریختند</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">گلهای این چمن دگر از خار پای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> خون در تنی نماند و همان گریه در تلاش‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">پیچیده در گلو نفسِ های‌های کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> از استماع ناله دل از کار می‌رود</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">این نیش داده سربرگ جان نوای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> دل‌ها کباب گشت و درون‌ها خراب شد</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">این آه دردناک دل مبتلای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بر کف نهاده‌اند جهانی متاع جان‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">دعوی همان به جاست، مگر خون بهای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> سرتاسر سپهر پر از دود ماتم است‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">آخر خبر کنید که اینها برای کیست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گویا مصیبت همه دل‌های مبتلاست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">یعنی عزای شاه شهیدان کربلاست  </span>
|}


<br />


'''2'''
=== شعر 2 ===
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| آن شهسوار معرکه‌ی کربلا حسین‌|مهمان نو رسیده‌ی دشت بلا حسین }}
{{ب| آن شهسوار معرکه‌ی کربلا حسین‌|مهمان نو رسیده‌ی دشت بلا حسین }}
خط ۷۲: خط ۱۲۶:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 3 ===
'''3'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| گر صرفِ ماتمِ شهِ دوران شود کمست‌|هر گریه‌ای که وقف بر اولاد آدمست }}
{{ب| گر صرفِ ماتمِ شهِ دوران شود کمست‌|هر گریه‌ای که وقف بر اولاد آدمست }}
خط ۱۰۲: خط ۱۵۵:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 4 ===
'''4'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| هر سال تازه خون شهیدان کربلا|چون لاله می‌دمد ز بیابان کربلا }}
{{ب| هر سال تازه خون شهیدان کربلا|چون لاله می‌دمد ز بیابان کربلا }}
خط ۱۲۶: خط ۱۷۸:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 5 ===
'''5'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| از موج گریه، کشتی طاقت تباه شد|وز دود آه، خانه‌ی دل سیاه شد }}
{{ب| از موج گریه، کشتی طاقت تباه شد|وز دود آه، خانه‌ی دل سیاه شد }}
خط ۱۵۰: خط ۲۰۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 6 ===
'''6'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| فریاد از دمی که شهنشاه دین پناه‌|در بر سلاح جنگ فروزان چو برق آه }}
{{ب| فریاد از دمی که شهنشاه دین پناه‌|در بر سلاح جنگ فروزان چو برق آه }}
خط ۱۷۸: خط ۲۲۸:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''
=== شعر 7 ===
7'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| دامن‌کشان چنین ز بر ما چه می‌روی‌|ما را چنین گذاشته تنها چه می‌روی }}
{{ب| دامن‌کشان چنین ز بر ما چه می‌روی‌|ما را چنین گذاشته تنها چه می‌روی }}
خط ۲۰۶: خط ۲۵۵:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 8 ===
'''8'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| کای اهل بیت چون سوی یثرب گذر کنید|اول گذر به تربت خیر البشر کنید }}
{{ب| کای اهل بیت چون سوی یثرب گذر کنید|اول گذر به تربت خیر البشر کنید }}
خط ۲۳۴: خط ۲۸۲:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 9 ===
'''9'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| بعد از وداع کان شرف خاندان و آل‌|آهنگ راه کرد سوی معرضِ قتال }}
{{ب| بعد از وداع کان شرف خاندان و آل‌|آهنگ راه کرد سوی معرضِ قتال }}
خط ۲۶۲: خط ۳۰۹:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 10 ===
'''10'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| زین آتش ستم که برافروخت روزگار|دلهای خلق سوخت چه پنهان چه آشکار }}
{{ب| زین آتش ستم که برافروخت روزگار|دلهای خلق سوخت چه پنهان چه آشکار }}
خط ۲۸۸: خط ۳۳۴:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 11 ===
'''11'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| بار دگر که سرور جان بخش دلستان‌|آمد به قصد حمله‌ی آن قوم بیکران }}
{{ب| بار دگر که سرور جان بخش دلستان‌|آمد به قصد حمله‌ی آن قوم بیکران }}
خط ۳۱۶: خط ۳۶۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 12 ===
'''12'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| بر خاک شاهزاده چو از پشت زین فتاد|خورشید آسمان ز فلک بر زمین فتاد }}
{{ب| بر خاک شاهزاده چو از پشت زین فتاد|خورشید آسمان ز فلک بر زمین فتاد }}
خط ۳۴۴: خط ۳۸۸:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 13 ===
'''13'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| رفتی و داغ بر دل پرغم گذاشتی‌|ما را به روز تیره‌ی ماتم گذاشتی }}
{{ب| رفتی و داغ بر دل پرغم گذاشتی‌|ما را به روز تیره‌ی ماتم گذاشتی }}
خط ۳۶۸: خط ۴۱۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شعر 14 ===
'''14'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| آه از دمی که فاطمه فرزند مصطفی‌|آن مادر حسین و حسن سرور نسا }}
{{ب| آه از دمی که فاطمه فرزند مصطفی‌|آن مادر حسین و حسن سرور نسا }}
خط ۳۹۴: خط ۴۳۶:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


== منابع ==


 
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 817-823.]
==منابع==
 
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 817-823.


==پی نوشت==
==پی نوشت==
خط ۴۰۵: خط ۴۴۵:
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متأخر]]
[[رده:شاعران متأخر]]
<references />
checkuser
۲٬۳۶۳

ویرایش