پرده خوانی: تفاوت میان نسخه‌ها

پرده خوانی (ویرایش)

نسخهٔ ‏۲۹ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۳

۲۴۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۹ دسامبر ۲۰۱۹

بدون خلاصۀ ویرایش

Z.rashid

۳٬۴۸۸

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:Meisam Amani (2).jpg|بندانگشتی|نمایی از یک مجلس پرده‌خوانی <!--نخستین سوگواره پرده‌خوانی استان خراسان رضوی-->]]
+'''پرده خوانی'''، هنری از هنرهای نمایشی عامه که به نقل واقعه ‌های مذهبی، به ویژه واقعه [[عاشورا]] از روی تصاویر نقاشی شده روی پرده اختصاص دارد. در پرده خوانی نقالی که «پرده خوان» نامیده‌ می‌‎شود، با بیانی رسا و آهنگین داستان واقعه ‌های مجالس پرده را شرح‌ می‌‎دهد. پرده خوانی از جمله هنرهای معرکه گیری و ترکیبی از فنون قصه گویی و نقالی (ه م) است. پرده خوانی را [[شمایل|شمایل گردانی]] (ه م)، پرده داری و پرده گردانی نیز‌ می‌‎گویند.<ref>بیضایی، نمایش...، 73؛ خلج، 61؛ ملک پور، گزیده.... 135؛ نیز نک: حسن بیگی، 341: شاملو، 384/1 ؛ ناظرزاده، 185.</ref> «صورت خوانی» را بخشی از پرده خوانی<ref>بیضایی، همان، 74.</ref> ریا با پرده خوانی یکی دانسته‌اند.<ref>غریب‌پور، 55.</ref>
-[[رده:هنر]]
-'''پرده خوانی'''، هنری از هنرهای نمایشی عامه که به نقل واقعه ‌های مذهبی، به ویژه واقعه [[عاشورا]] از روی تصاویر نقاشی شده روی پرده اختصاص دارد. در پرده خوانی نقالی که «پرده خوان» نامیده‌ می‌‎شود، با بیانی رسا و آهنگین داستان واقعه ‌های مجالس پرده را شرح‌ می‌‎دهد. پرده خوانی از جمله هنرهای معرکه گیری و ترکیبی از فنون قصه گویی و نقالی (ه‍ م) است. پرده خوانی را [[شمایل|شمایل گردانی]] (ه‍ م)، پرده داری و پرده گردانی نیز‌ می‌‎گویند.<ref>بیضایی، نمایش...، 73؛ خلج، 61؛ ملک پور، گزیده.... 135؛ نیز نک: حسن بیگی، 341: شاملو، 384/1 ؛ ناظرزاده، 185.</ref> «صورت خوانی» را بخشی از پرده خوانی<ref>بیضایی، همان، 74.</ref> ریا با پرده خوانی یکی دانسته‌اند.<ref>غریب‌پور، 55.</ref>
 ==پرده==
@@ خط ۱۵: / خط ۱۳: @@
 با توجه به ارتباط این هنر تصویرگری با اسطوره‌ها و برخورداری آن از ارزش‌های مذهبی و فراطبیعی و نیز با عنایت به نقوش سفالینه‌ها و پرده‌های اساطیری در سوگ سیاوش، برخی سابقه این نوع نقاشی را به دوره پیش از تاریخ‌ می‌‎رسانند. برخی هم با توجه به نقاشی‌های مانی<ref>215-276م.</ref> که نشانه تفکرات و اعتقادات مذهبی است، قدمت آن را به زمان مانی‌ می‌‎رسانند.<ref>حسن بیگی، 340؛ عناصری، 175 : الیاده، 276؛ غریب پور، همانجا.</ref> به هر حال، به تصویر در آوردن وقایع و رخدادهای تاریخی-مذهبی مربوط به کربلا احتمالا از اواخر حکومت آل بویه<ref>سده 4 ق.</ref> در ایران معمول گردیده است.<ref>بلوکباشی، «شمایل نگاری...»، 4.</ref> در عصر صفوی به سبب رسمی شدن مذهب تشیع و توجه خاص به سوگنامه‌ها، نقاشی‌های مذهبی رونق و تحول یافت و به صورت شمایل نگاری بر روی پرده، دیوار، شیشه و کتاب درآمد. این هنر بر پایه روایت‌های افسانه‌ای و تاریخی برگرفته از کلام نقالان مذهبی، مداحان و تعزیه خوانان، بهره گیری از تخیل و احساس هنری تصویرگران آنها و باورهای عامه شکل گرفت (پیترسن، نیز بلوکباشی، قهوه خانه‌ها، همانجاها)، برخی از پژوهشگران درخشندگی این هنر را تا حدی متأثر از هنر نقاشان اروپایی در سده‌های 16، 17 و 18م‌ می‌‎دانند.<ref>محجوب، 195-196؛ نیز نک: 65/ER, VII.</ref>
-ارتباط پرده خوانی و تعزیه خوانی (ه‍ م) و تأثیر متقابل آنها که هر دو از هنرهای دینی یا قدسی<ref>غریب پور، 56.</ref> به شمار‌ می‌‎روند، بدیهی به نظر‌ می‌‎رسد. برخی پرده خوانی و شمایل خوانی را هنری مرکب از هنر تجسمی نقاشی و هنر کلامی نقالی و مرتبط با روضه خوانی و [[تعزیه خوانی]]<ref>بلوکباشی، «شمایل نگاری»، 7.</ref>، و بعضی دیگر آن را مقدم بر [[تعزیه خوانی|تعزیه]] و در شکوفایی آن مؤثر‌ می‌‎دانند.<ref>بیضایی، نمایش، 74؛ همایونی، همانجا؛ ملک پور، سیر...، 54؛ غریب پور، 64؛ ناظرزاده، 185.</ref>
+ارتباط پرده خوانی و تعزیه خوانی (ه م) و تأثیر متقابل آنها که هر دو از هنرهای دینی یا قدسی<ref>غریب پور، 56.</ref> به شمار‌ می‌‎روند، بدیهی به نظر‌ می‌‎رسد. برخی پرده خوانی و شمایل خوانی را هنری مرکب از هنر تجسمی نقاشی و هنر کلامی نقالی و مرتبط با روضه خوانی و [[تعزیه خوانی]]<ref>بلوکباشی، «شمایل نگاری»، 7.</ref>، و بعضی دیگر آن را مقدم بر [[تعزیه خوانی|تعزیه]] و در شکوفایی آن مؤثر‌ می‌‎دانند.<ref>بیضایی، نمایش، 74؛ همایونی، همانجا؛ ملک پور، سیر...، 54؛ غریب پور، 64؛ ناظرزاده، 185.</ref>
 ==پرده خوان==
@@ خط ۴۵: / خط ۴۳: @@
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/502361 الیاده، میرچا، رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، تهران، 1372ش.]
-*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/198760 بلوکباشی، علی، شمایل نگاری در حوزه هنرهای عامه ایران، کتاب ماه هنر، تهران، 1380ش، شم‍ 31-32.]
+*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/198760 بلوکباشی، علی، شمایل نگاری در حوزه هنرهای عامه ایران، کتاب ماه هنر، تهران، 1380ش، شم 31-32.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/528199 همو، قهوه خانه‌های ایران، تهران، 1375ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1653281 بیضایی، بهرام، نمایش در ایران، تهران، 1392ش.]
-*همو، «نمایش در ایران، نقالی»، مجله موسیقی تهران، 1361ش؛ س 2، شم‍ 66.
+*همو، «نمایش در ایران، نقالی»، مجله موسیقی تهران، 1361ش؛ س 2، شم 66.
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/503884 پیترسن، س «تعزیه و هنرهای مربوط به آن»، تعزیه هنر بومی پیشرو ایران، به کوشش ب. چلکووسکی، ترجمه داوود حاتمی، تهران، 1367 ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/533339 حسن بیگی، م.، تهران قدیم، تهران، 1366ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/567868 خلج، منصوره، تاریخچه نمایش در باختران، تهران، 1364ش.]
-*رهبری، عباس، «محرم»، تلاش، تهران، 1349 - 1348 ش. شم‍ 21.
+*رهبری، عباس، «محرم»، تلاش، تهران، 1349 - 1348 ش. شم 21.
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/677321 سیف، هادی، نقاشی قهوه خانه، تهران، 1369ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/121029 شاملو احمد، کتاب کوچه، تهران، 1378ش. دفتر أول.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/521455 عناصری، جابر، درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران، تهران، 1366ش.]
-*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/146546 غریب پوره بهروز، «هنر مقدس صورت خوانی (=پرده خوانی)»، فصلنامه نشر: تهران، 1378ش، شم‍ 40.]
+*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/146546 غریب پوره بهروز، «هنر مقدس صورت خوانی (=پرده خوانی)»، فصلنامه نشر: تهران، 1378ش، شم 40.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/592689 فقیهی علی اصغر، تاریخ جامع قم، قم، حکمت.]
-*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/36281 فرنانا، ماریا رتوریا، «شمایل اهل بیت»، ترجمه آذرمیدخت جلیل نیا، نشر دانش، تهران، 1374ش. شم‍ 3.]
+*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/36281 فرنانا، ماریا رتوریا، «شمایل اهل بیت»، ترجمه آذرمیدخت جلیل نیا، نشر دانش، تهران، 1374ش. شم 3.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/853546 کاشفی، حسین، فتوتنامه سلطانی، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، 1350ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/503884 محجوب، محمدجعفر، «تأثیر تئاتر اروپایی و نفوذ روش‌های نمایشی آن در تعزیه»، تعزیه هنر بومی پیشرو ایران، به کوشش پ. چلکووسکی، ترجمه داوود حاتمی، تهران، 1367ش.]
@@ خط ۶۴: / خط ۶۲: @@
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/490676 همو، گزیده‌ای از تاریخ نمایش در جهان، تهران، 1369ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/603706 <nowiki>موسوی، سیامک، نمایش در لرستان از آیین تا سال 1370 [؟]، خرم آباد، 1379ش.</nowiki>]
-*ناظرزاده کرمانی، فرهاد، مجموعه مقالات مطالعات ایرانی، تهران، 1380ش. شم‍ 4.
+*ناظرزاده کرمانی، فرهاد، مجموعه مقالات مطالعات ایرانی، تهران، 1380ش. شم 4.
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/596011 هدایت، صادق، علویه خانم وولگاری، تهران، 1342 ش.]
 *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/318830 همایونی، صادق، تعزیه و تعزیه خوانی، تهران، 1353ش.]