|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''سپهر کاشانى''' از نویسندگان، ادیبان و شاعران نامدار دوره فتحعلى شاه قاجار، محمد شاه قاجار و ناصر الدین شاه به شمار مىرود. | | '''سپهر کاشانى''' (زاده 1217 در کاشان- درگذشته 1297 در نجف) از نویسندگان، ادیبان و شاعران نامدار دوره فتحعلى شاه قاجار، محمد شاه قاجار و ناصر الدین شاه بود. |
| {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده |
| | نام = سپهر کاشانی | | | نام = سپهر کاشانی |
خط ۴۶: |
خط ۴۶: |
| }} | | }} |
| ==زندگینامه== | | ==زندگینامه== |
| نامش میرزا محمد تقى خان تخلص شعرىاش (سپهر) ملقب به لسان الملک و زادگاهش کاشان است. به سال 1217 ه.ق در کاشان به دنیا آمد و در سال 1297 ه.ق در سن هشتاد درگذشت و جنازهاش در نجف اشرف به خاک سپرده شد. نسب خاندان وى از جانب پدر به میرزا مهدى خان استرآبادى و از ناحیه مادر به سلاطین صفوى مىرسد. وى داراى دو پسر بوده به نامهاى: میرزا هدایت و عباس قلى خان که پس از درگذشت وى لقب لسان الملکى او به میرزا هدایت و تخلص شعرىاش به عباس قلى خان رسیده است.<ref>''حدیقة الشعراء، سید احمد دیوان بیگى شیرازى، با تصحیح و تکمیل و تحشیه دکتر عبد الحسین نوائى،ج اول،ص 745 و 746.''</ref> | | نامش میرزا محمد تقى خان، تخلص شعرىاش «سپهر» و ملقب به لسان الملک است. نسب خاندان وى از جانب پدر به میرزا مهدى خان استرآبادى و از ناحیه مادر به سلاطین صفوى مىرسد. وى داراى دو پسر بوده به نامهاى: میرزا هدایت و عباس قلى خان که پس از درگذشت وى لقب لسان الملکى او به میرزا هدایت و تخلص شعرىاش به عباس قلى خان رسیده است.<ref>''حدیقة الشعراء، سید احمد دیوان بیگى شیرازى، با تصحیح و تکمیل و تحشیه دکتر عبد الحسین نوائى،ج اول،ص 745 و 746.''</ref> |
|
| |
|
| رضا قلى خان هدایت درباره سپهر نگاشته است:
| |
|
| |
| «...بر سپهر سخن تیر است و بر سپاه دانش میر. کلکش ابرى دُرَرْبارست و طبعش بحرى گهرزاى. در نظم و نثر یگانه و در خلق و خلق وحید زمانه. سالهاست که با من صاحبى شفیق و مخدومى رفیق است. دیوانش حاضر است و مخزن مضامین خاصه و نوازد. در قصیده سرایى نظیر عنصرى و مسعود است و در مسمطات و مثنویات قرین منوچهرى و سنایى....<ref>''مجمع الفصحاء،به کوشش مظاهر مصفا،ج 4،ص 351.''</ref>
| |
|
| |
| ==سبک شعرى==
| |
|
| |
| سپهر کاشانى به شیوه سخنوران نامى سدههاى چهارم و پنجم همانند منوچهرى و عنصرى شعر مىسروده و به مدد طبع سرشار و تواناى خود با بهرهگیرى از معلومات دامنهدار تاریخى و ادبى که داشته آثار فخیم و سختهاى را به دوستداران ادب پارسى عرضه کرده است. قصاید و مسمطات او نمونههاى بارزى از طبعآزمایىهاى موفق وى در این شیوه کلامى است. وى در قالب مثنوى نیز با استفاده از شیوۀ حماسى و سبک حکیم [[ابو القاسم فردوسى]] داراى آثار ارزندهاى است که براى نمونه مىتوان از مثنوى موسوم به اسرار الانوار او نام برد که در مناقب ائمه اطهار (ع) سامان یافته که با اشاراتى به مراثى آنان همراه است.
| |
| ==آثار== | | ==آثار== |
| سپهر کاشانى داراى تألیف بسیارى بوده که مهمترین آنها:
| |
|
| |
|
| * مجلدات ناسخ التواریخ (تا پایان شرح حال حسین بن على (ع))
| | سپهر کاشانى به شیوه سخنوران نامى سدههاى چهارم و پنجم همانند منوچهرى و عنصرى شعر مىسروده و به مدد طبع سرشار و تواناى خود با بهرهگیرى از معلومات دامنهدار تاریخى و ادبى که داشته آثار فخیم و سختهاى را به دوستداران ادب پارسى عرضه کرده است. قصاید و مسمطات او نمونههاى بارزى از طبعآزمایىهاى موفق وى در این شیوه کلامى است. وى در قالب مثنوى نیز با استفاده از شیوۀ حماسى و سبک حکیم ابو القاسم فردوسى داراى آثار ارزندهاى است که براى نمونه مىتوان از مثنوى موسوم به اسرار الانوار او نام برد که در مناقب ائمه اطهار (ع) سامان یافته که با اشاراتى به مراثى آنان همراه است. |
| | ===تالیفات=== |
|
| |
|
| * تاریخ قاجاریه (4 جلد) | | *مجلدات ناسخ التواریخ<ref>تا پایان شرح حال حسین بن على (ع)</ref> |
|
| |
|
| * براهین العجم | | *تاریخ قاجاریه (4 جلد) |
|
| |
|
| * آیینه جهان (در سرگذشت بزرگان سلاطین و امرا و حکما و قاضیان و خوشنویسان و شاعران) | | *براهین العجم |
|
| |
|
| * اسرار الانوار فى مناقب ائمة الاطهار و امثله عرب است. | | *آیینه جهان<ref>در سرگذشت بزرگان سلاطین و امرا و حکما و قاضیان و خوشنویسان و شاعران</ref> |
|
| |
|
| عباس قلى خان که پس از درگذشت پدرش به تکمیل مجلدات ناسخ التواریخ پرداخت، همچنین تالیفات آثار دیگرى نیز داشته است از جمله:
| | *اسرار الانوار فى مناقب ائمة الاطهار و امثله عرب است. |
|
| |
|
| خلاصه تاج المآثر مظفرى (که تلخیصى است از تاج المآثر تألیف صدر الدین حسن نظامى)
| | آثاری دیگر که توسط عباس قلى خان (پسرش) پس از درگذشت پدرش تکمیل شد.: |
|
| |
|
| * سلوک المظفرى (در گفتار پادشاهان و حکیمان و دانشمندان) | | * خلاصه تاج المآثر مظفرى<ref>تلخیصى است از تاج المآثر تألیف صدر الدین حسن نظامى</ref> |
|
| |
|
| * التواریخ مظفرى (در تاریخ چنگیز و فرزندانش که به سال 1316 ه.ق پایان پذیرفته) | | *سلوک المظفرى<ref>در گفتار پادشاهان و حکیمان و دانشمندان</ref> |
|
| |
|
| * طراز المذهب مظفرى (در شرح احوال زینب کبرى (س) معروف به زینبیه-از مجلدات ناسخ التواریخ-) | | *التواریخ مظفرى<ref>در تاریخ چنگیز و فرزندانش که به سال 1316 ه.ق پایان پذیرفته</ref> |
|
| |
|
| * کتاب امام موسى بن جعفر در سه مجلد بزرگ، محمود التواریخ (پیرامون شرح حال سلطان محمود غزنوى) | | *طراز المذهب مظفرى<ref>در شرح احوال زینب کبرى (س) معروف به زینبیه-از مجلدات ناسخ التواریخ</ref> |
|
| |
|
| * تحفه مظفرى (حاوى اشعار گوناگون). <ref>''همان،ص 747.''</ref> | | *کتاب امام موسى بن جعفر در سه مجلد بزرگ، محمود التواریخ<ref>پیرامون شرح حال سلطان محمود غزنوى</ref> |
| ==دامنه تاثیر آثار عاشورایى==
| |
|
| |
|
| چون از سپهر کاشانى منظومه ماتمى مستقلى به نظر نرسید و دسترسى به کلیات اشعار او نیز امکانپذیر نبود، از اینروى درباره آثار منظوم ماتمى وى و دامنه تاثیرى که داشته است سخنى نمىتوان گفت، ولى آثار مناقبى او بىبهره از جنبههاى رثایى نیست و در هر کجا که مقام سخن ایجاب کرده از این امر غافل نمانده است و شعر او که به خاطر سختگى و پختگى مورد عنایت اهل ادب قرار دارد در روند تکاملى شعر آیینى تاثیرگذار بوده است.
| | *تحفه مظفرى (حاوى اشعار گوناگون). <ref>''همان،ص 747.''</ref> |
|
| |
|
| ==برگزیده آثار عاشورایى سپهر کاشانى== | | ===اشعار=== |
| | |
| براى آشنایى دوستداران شعر عاشورا با آثار منظوم مناقبى و ماتمى سپهر کاشانى و شیوه کلامى این سخنور پرآوازه سده سیزدهم، به نقل یک قصیده و دو نمونه از مثنوىهاى آیینى او «در مدح و مرثیه امام حسین (ع) بسنده مىکنیم:
| |
|
| |
|
| {{شعر}} | | {{شعر}} |
خط ۱۳۲: |
خط ۱۲۲: |
| {{پایان شعر}} | | {{پایان شعر}} |
|
| |
|
| '''در مناقب و مراثى حسنین (ع) از مثنوى اسرار الانوار:'''
| | ==== در مناقب و مراثى حسنین (ع) از مثنوى اسرار الانوار ==== |
| | |
| {{شعر}} | | {{شعر}} |
|
| |
|
خط ۱۷۸: |
خط ۱۶۷: |
| {{پایان شعر}} | | {{پایان شعر}} |
|
| |
|
| '''در عظمت وجودى حضرت سجاد(ع):'''
| | ==== در عظمت وجودى حضرت سجاد(ع) ==== |
| {{شعر}} | | {{شعر}} |
|
| |
|
خط ۲۰۲: |
خط ۱۹۱: |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
| * ''محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج1، ص 321-326.'' | | |
| | *''محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج1، ص 321-326.'' |
| | |
| ==پی نوشت== | | ==پی نوشت== |
| [[رده:شاعران]] | | [[رده:شاعران]] |
| [[رده:شاعران ایرانی]] | | [[رده:شاعران ایرانی]] |
| [[رده:شاعران قرن سیزدهم]] | | [[رده:شاعران قرن سیزدهم]] |
| | <references /> |