فدایى مازندرانى: تفاوت میان نسخه‌ها

۸٬۰۲۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱۰: خط ۱۱۰:
{{ب|گر از غم تو غنچه نه خون جگر خورد| چون غنچه دهان تو او پژمریده باد}}  
{{ب|گر از غم تو غنچه نه خون جگر خورد| چون غنچه دهان تو او پژمریده باد}}  
{{ب|آن کس که او به سرو روانت خدنگ زد| همچون کمان ابروى تو قد خمیده باد}}  
{{ب|آن کس که او به سرو روانت خدنگ زد| همچون کمان ابروى تو قد خمیده باد}}  
{{ب|آن کس که از نفاق ندادت دمى امان| یا رب!به هردو کون امانش بریده باد}}
{{ب|آن کس که از نفاق ندادت دمى امان| یا رب! به هردو کون امانش بریده باد}}
{{ب|آن اهرمن که خاتم از انگشت تو کشید| انگشت او همیشه به دندان گزیده باد}}  
{{ب|آن اهرمن که خاتم از انگشت تو کشید| انگشت او همیشه به دندان گزیده باد}}  
{{ب|چون جان خود نکرد (فدائى) فداى تو| مرغ حیاتش از قفس تن پریده باد}}  
{{ب|چون جان خود نکرد «فدائى» فداى تو| مرغ حیاتش از قفس تن پریده باد}}  
{{م|یا رب!مرا از آتش دوزخ عتیق<ref>آزاد.</ref> ساز}}
{{م|یا رب! مرا از آتش دوزخ عتیق<ref>آزاد.</ref> ساز}}
{{م|این بنده را ز لطف به فطرس رفیق ساز<ref>همان،ص 104 و 105.</ref>}}
{{م|این بنده را ز لطف به فطرس رفیق ساز<ref>همان،ص 104 و 105.</ref>}}
{{پایان شعر}}'''بند دهم از نظام دوم'''
{{پایان شعر}}'''بند دهم از نظام دوم'''
خط ۱۲۱: خط ۱۲۱:
{{ب|تنها چو ماند زاده پیغمبر آه آه!| آهى کشید از دل غمپرور آه آه!}}  
{{ب|تنها چو ماند زاده پیغمبر آه آه!| آهى کشید از دل غمپرور آه آه!}}  
{{ب|از هرطرف بدید و علمدار خود ندید| او را شکست بازوى زورآور آه آه}}  
{{ب|از هرطرف بدید و علمدار خود ندید| او را شکست بازوى زورآور آه آه}}  
{{ب|نورش ز دیده برد غم نور دیده‌اش| یعنى شبیه ختم رسل:اکبر آه آه!}}  
{{ب|نورش ز دیده برد غم نور دیده‌اش| یعنى شبیه ختم رسل: اکبر آه آه!}}  
{{ب|در خون تپیده دید تن قاسم اى دیغ| وز پا فتاده یافت قد جعفر آه آه!}}  
{{ب|در خون تپیده دید تن قاسم اى دیغ| وز پا فتاده یافت قد جعفر آه آه!}}  
{{ب|نه لشکر و سپاه نه یار و نه دادخواه| نه مونس و نه غمخور و نى یاور آه آه!}}  
{{ب|نه لشکر و سپاه نه یار و نه دادخواه| نه مونس و نه غمخور و نى یاور آه آه!}}  
{{ب|از پشت سر خروش جگر تشنگان به گوش| وز پیش روش طعنه زنان لشکر آه آه!}}  
{{ب|از پشت سر خروش جگر تشنگان به گوش| وز پیش روش طعنه زنان لشکر آه آه!}}  
{{ب|گاهى به ناله گفت که اى خواهر!اَلوداع| گاهى به گریه دید رخ دختر آه آه!...}}  
{{ب|گاهى به ناله گفت که اى خواهر! اَلوداع| گاهى به گریه دید رخ دختر آه آه!}}  
 
{{ب|آمد به رزمگاه چو آن شاه بى‌ سپاه| تنها به کام خشک و دو چشم تر آه آه!}}  
{{ب|آمد به رزمگاه چو آن شاه بى‌سپاه| تنها به کام خشک و دو چشم تر آه آه!}}  
{{ب|آن دم ز خیمه‌گاه خروش و فغان شنید| آهى کشید از دل چون اخگر آه آه!}}  
{{ب|آن دم ز خیمه‌گاه خروش و فغان شنید| آهى کشید از دل چون اخگر آه آه!}}  
{{ب|برگشت از مصاف و به نزدیک خیمه رفت| گفتا زِ روى درد که اى خواهر آه آه!}}  
{{ب|برگشت از مصاف و به نزدیک خیمه رفت| گفتا زِ روى درد که اى خواهر آه آه!}}  
خط ۱۳۵: خط ۱۳۴:
{{ب|آبى بیار و آبروى مادرش بخواه| دادش برس به داورى داور آه آه!}}  
{{ب|آبى بیار و آبروى مادرش بخواه| دادش برس به داورى داور آه آه!}}  
{{ب|آن طفل را گرفت ز زینب شه شهید| بردش به پیش روى صف لشکر آه آه!}}  
{{ب|آن طفل را گرفت ز زینب شه شهید| بردش به پیش روى صف لشکر آه آه!}}  
{{ب|گفتا که اى سپاه اگر باشدم گناه| او را گناه چیست که درین برّ؟آه آه!}}  
{{ب|گفتا که اى سپاه اگر باشدم گناه| او را گناه چیست که درین برّ؟ آه آه!}}  
{{ب|از تشنگى کشیده چو سوسن زبان به کام| شد غنچه‌اش کبود چو نیلوفر آه آه!}}  
{{ب|از تشنگى کشیده چو سوسن زبان به کام| شد غنچه‌اش کبود چو نیلوفر آه آه!}}  
{{ب|یک جرعه‌اى ز آب به این بى‌زبان دهید| یادآورید از عطش محشر آه آه!}}  
{{ب|یک جرعه‌اى ز آب به این بى‌زبان دهید| یادآورید از عطش محشر آه آه!}}  
{{ب|ناگه ز شست ظلم خدنگى که ناوکش| بوده‌ست تیز بر صف نشتر آه آه!}}  
{{ب|ناگه ز شست ظلم خدنگى که ناوکش| بوده‌ست تیز بر صف نشتر آه آه!}}  
{{ب|بر حلق خشک تشنه آن نازنین رسید| جاگیر گشت بر گلویش تا پر آه آه!}}  
{{ب|بر حلق خشک تشنه آن نازنین رسید| جاگیر گشت بر گلویش تا پر آه آه!}}  
{{ب|از حلق او گذشت و به بازوى شه نشست |یک تیر را نشانه دو آمد بر!آه آه!}}  
{{ب|از حلق او گذشت و به بازوى شه نشست |یک تیر را نشانه دو آمد بر!آه آه!}}  
{{ب|خم شد ز بار درد قد شاه چون کمان| کان تیر را کشید از آن حنجر آه آه!}}  
{{ب|خم شد ز بار درد قد شاه چون کمان| کان تیر را کشید از آن حنجر آه آه!}}  
{{ب|از کف فشاند خون گلویش به سوى چرخ| یک قطره برنگشت از آن دیگر،آه آه!...}}  
{{ب|از کف فشاند خون گلویش به سوى چرخ| یک قطره برنگشت از آن دیگر، آه آه!}}  
 
{{ب|زنگ شفق به دامن گردون نیلگون| ز آن خون نشانه‌دان و نما باور آه آه!}}  
{{ب|زنگ شفق به دامن گردون نیلگون| ز آن خون نشانه‌دان و نما باور آه آه!}}  
{{ب|آن دم کشید اصغر لب تشنه از جگر| آهى که سوخت از تف آن،اختر آه آه!}}
{{ب|آن دم کشید اصغر لب تشنه از جگر| آهى که سوخت از تف آن، اختر آه آه!}}
{{ب|لختى نظر گشود به آن باب مهربان| رفت از کنار او به لب کوثر آه آه!}}  
{{ب|لختى نظر گشود به آن باب مهربان| رفت از کنار او به لب کوثر آه آه!}}  
{{ب|طفل حسین ز ناقه صالح به نزد حق| نبوَد ز روى مرتبه خود کمتر آه آه!}}  
{{ب|طفل حسین ز ناقه صالح به نزد حق| نبوَد ز روى مرتبه خود کمتر آه آه!}}  
{{ب|از بهر کشتن شترى،کرد حق غضب| بر قتل شیرخواره شیر نر،آه آه!}}  
{{ب|از بهر کشتن شترى، کرد حق غضب| بر قتل شیرخواره شیر نر، آه آه!}}  
{{ب|خواهد غضب نمود به خوانخواهى‌اش که هست| خوانخواه شیر صف شکن صفدر آه آه!}}  
{{ب|خواهد غضب نمود به خوانخواهى‌اش که هست| خوانخواه شیر صف شکن صفدر آه آه!}}  
{{م|آخر گر انتقام کشد اول است آن}}
{{م|آخر گر انتقام کشد اول است آن}}
{{م|سرِّ حدیث «یُمهِل و لا یمهل»<ref>صورت کامل این حدیث در روضة الشهدا هم آمده است:در ان اللّه یمهل و لا یهمل.ر.ک:به پاورقى،ص 120 دیوان فدایى مازندرانى.</ref> است آن<ref>همان،ص 117 تا 120.</ref> }}
{{م|سرِّ حدیث «یُمهِل و لا یمهل»<ref>صورت کامل این حدیث در روضة الشهدا هم آمده است: در ان اللّه یمهل و لا یهمل. ر. ک: به پاورقى، ص 120 دیوان فدایى مازندرانى.</ref> است آن<ref>همان، ص 117 تا 120.</ref> }}
{{پایان شعر}}'''بند نهم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند نهم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{ب|تا نیّر سپهر خلافت ز زین فتاد| گفتى که آفتاب به روى زمین فتاد}}  
{{ب|تا نیّر سپهر خلافت ز زین فتاد| گفتى که آفتاب به روى زمین فتاد}}  
{{ب|گفتى طناب لنگر فُلک فَلک گسیخت| گفتى ستون خیمه چرخ برین فتاد }}
{{ب|گفتى طناب لنگر فُلک فَلک گسیخت| گفتى ستون خیمه چرخ برین فتاد }}
{{ب|گفتى:ز چرخ آمده روح الامین به خاک |گفتى:ز دار عیسى گردون نشین فتاد }}
{{ب|گفتى: ز چرخ آمده روح الامین به خاک |گفتى: ز دار عیسى گردون نشین فتاد }}
{{ب|تا مهر چرخ جود به خاک بلا نشست| تا ماه آسمان سخا بر زمین فتاد }}
{{ب|تا مهر چرخ جود به خاک بلا نشست| تا ماه آسمان سخا بر زمین فتاد }}
{{ب|برجیس مشتریش شد از منظر ششم| کیوان به خاک از فلک هفتمین فتاد...}}  
{{ب|برجیس مشتریش شد از منظر ششم| کیوان به خاک از فلک هفتمین فتاد}}  


{{ب|آیین کفر یافت ز اهریمنان رواج| وز دست حق‌پرست سلیمان نگین فتاد }}
{{ب|آیین کفر یافت ز اهریمنان رواج| وز دست حق‌پرست سلیمان نگین فتاد }}
{{ب|یأجوج فتنه،گشت عجب‌کاران به دهد| ز آن رخنه‌اى که در سدِ دین مبین فتاد}}  
{{ب|یأجوج فتنه، گشت عجب‌کاران به دهد| ز آن رخنه‌اى که در سدِ دین مبین فتاد}}  
{{ب|از نو شکست گوهر دندان مصطفى| وز سر شکاف بر سر یعسوب دین فتاد }}
{{ب|از نو شکست گوهر دندان مصطفى| وز سر شکاف بر سر یعسوب دین فتاد }}
{{ب|هم پهلوى بتول ز آن صدمه درشکست| هم بر حسن شراره الماس کین فتاد}}  
{{ب|هم پهلوى بتول ز آن صدمه درشکست| هم بر حسن شراره الماس کین فتاد}}  
{{ب|بر تخت زر یزید پلید لعین نشست| بر روى خاک پیکر سلطان دین فتاد... }}
{{ب|بر تخت زر یزید پلید لعین نشست| بر روى خاک پیکر سلطان دین فتاد }}


{{ب|هرگز به روى خاک نه شاهى چنان نشست| هرگز ز بام چرخ نه ماهى چنین فتاد... }}
{{ب|هرگز به روى خاک نه شاهى چنان نشست| هرگز ز بام چرخ نه ماهى چنین فتاد }}


{{ب|چون مرغ پرشکسته و چون صید زخمدار| بر روى خاک آن بدن نازنین فتاد...}}  
{{ب|چون مرغ پرشکسته و چون صید زخمدار| بر روى خاک آن بدن نازنین فتاد}}  


{{ب|بى‌نور گشت چشمه خور تا که چشم| بر چشم نور چشم رسول امین فتاد }}
{{ب|بى‌نور گشت چشمه خور تا که چشم| بر چشم نور چشم رسول امین فتاد }}
خط ۱۷۵: خط ۱۷۲:
{{م|شرم و حیا نکرد از آن خسرو عرب}}
{{م|شرم و حیا نکرد از آن خسرو عرب}}
{{پایان شعر}}'''بند هفدهم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند هفدهم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{ب|در حیرتم که لاله دلش داغدارِ کیست؟| سنبل گشوده گیسوى و آشفتۀ تارِ کیست؟...}}  
{{ب|در حیرتم که لاله دلش داغدارِ کیست؟| سنبل گشوده گیسوى و آشفتۀ تارِ کیست؟}}  


{{ب|گل از براى چیست که بنموده جامه چاک؟| باد صبا به طرْف چمن بیقرارِ کیست؟}}   
{{ب|گل از براى چیست که بنموده جامه چاک؟| باد صبا به طرْف چمن بیقرارِ کیست؟}}   
{{ب|بگذر به دشت ماریه، اى باد صبحدم| آنجا سؤال کن که در آنجا مزارِ کیست؟}}   
{{ب|بگذر به دشت ماریه، اى باد صبحدم| آنجا سؤال کن که در آنجا مزارِ کیست؟}}   
{{ب|افغان‌کنان به دیده خونین نظر نما| کآن جا ز خون گل بدنان لاله‌زار کیست؟}}   
{{ب|افغان‌کنان به دیده خونین نظر نما| کآن جا ز خون گل بدنان لاله‌زار کیست؟}}   
{{ب|از آهوان وحشى آن سرزمین بپرس| (کاین صید دست‌وپا زده در خون)<ref>وامى از محتشم کاشانى.</ref> شکار کیست؟...}}   
{{ب|از آهوان وحشى آن سرزمین بپرس| (کاین صید دست‌وپا زده در خون)<ref>وامى از محتشم کاشانى.</ref> شکار کیست؟}}   


{{ب|و آن مرقدى که تربت او راست بوى سیب| در حیرتم که نفخه مشک تتار کیست؟}}   
{{ب|و آن مرقدى که تربت او راست بوى سیب| در حیرتم که نفخه مشک تتار کیست؟}}   
{{م|خاکش مگر گل است؟نه!گل سینه چاک اوست}}  
{{م|خاکش مگر گل است؟ نه! گل سینه چاک اوست}}  
{{م|گُل پاى در گِلى است به جایى که خاک اوست<ref>همان،ص 170 و 171.</ref>}}
{{م|گُل پاى در گِلى است به جایى که خاک اوست<ref>همان، ص 170 و 171.</ref>}}
{{پایان شعر}}'''بند سى و سوم از نظام دوم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند سى و سوم از نظام دوم'''{{شعر}}
{{ب|در ماتمش کلیم و مسیحا گریستند| افزون از آن چه آدم و حوا گریستند}}  
{{ب|در ماتمش کلیم و مسیحا گریستند| افزون از آن چه آدم و حوا گریستند}}  
خط ۱۹۱: خط ۱۸۸:
{{ب|زین غم به دیر و صومعه قسیّس و برهمن| با رشته صلیب و چلیپا گریستند}}   
{{ب|زین غم به دیر و صومعه قسیّس و برهمن| با رشته صلیب و چلیپا گریستند}}   


{{ب|از محنتش چه عامى و عارف چه نیک و بد| در ماتمش چه پیر و چه برنا گریستند...}}   
{{ب|از محنتش چه عامى و عارف چه نیک و بد| در ماتمش چه پیر و چه برنا گریستند}}   


{{ب|گرگ اجل چو اکبر یوسف‌ لقا درید| آن دم عزیز مصر و زلیخا گریستند}}   
{{ب|گرگ اجل چو اکبر یوسف‌ لقا درید| آن دم عزیز مصر و زلیخا گریستند}}   
{{ب|چون شد روانه شاه شهیدان سوى مصاف| اندر قفاش عترت طاها گریستند...}}   
{{ب|چون شد روانه شاه شهیدان سوى مصاف| اندر قفاش عترت طاها گریستند}}   


{{ب|هم سوز ناله‌هاش دل چرخ پیر سوخت| هم چشم زخم‌هاش بر اعضا گریستند}}   
{{ب|هم سوز ناله‌هاش دل چرخ پیر سوخت| هم چشم زخم‌هاش بر اعضا گریستند}}   
{{ب|چون ماند زیب دامن زهرا به روى خاک| آن دم رسول و حیدر و زهرا گریستند...}}   
{{ب|چون ماند زیب دامن زهرا به روى خاک| آن دم رسول و حیدر و زهرا گریستند}}   


{{ب|هم مهر منکسف شد و هم ماه منخسف| هم فرقدین و زهره و جوزا گریستند...}}   
{{ب|هم مهر منکسف شد و هم ماه منخسف| هم فرقدین و زهره و جوزا گریستند}}   


{{ب|در قتلگه ز دیدن تنهاى کشتگان| سرها به روى نیزه اعدا گریستند}}   
{{ب|در قتلگه ز دیدن تنهاى کشتگان| سرها به روى نیزه اعدا گریستند}}   
{{ب|از استماع نوحه زینب گریست نوح| نوعى که هود و صالح و یحیى گریستند}}   
{{ب|از استماع نوحه زینب گریست نوح| نوعى که هود و صالح و یحیى گریستند}}   
{{ب|در گریه خیل ماتم و در خنده کوفیان| اینها همى به خنده و آنها گریستند}}   
{{ب|در گریه خیل ماتم و در خنده کوفیان| اینها همى به خنده و آن‌ها گریستند}}   
{{م|گر فاش مى‌گریست بر او چشم روزگار}}  
{{م|گر فاش مى‌گریست بر او چشم روزگار}}  
{{م|توفان تازه‌اى به جهان گشتى آشکار<ref>همان،ص 146.</ref>}}  
{{م|توفان تازه‌اى به جهان گشتى آشکار<ref>همان، ص 146.</ref>}}  
{{پایان شعر}}'''بند بیست و دوم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند بیست و دوم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{ب|بى‌چاکِ سینه جامه دریدن چه فایده؟| بى‌آب دیده آه کشیدن چه فایده؟}}  
{{ب|بى‌چاکِ سینه جامه دریدن چه فایده؟| بى‌آب دیده آه کشیدن چه فایده؟}}  
{{ب|بى‌سوزسینه، سینه زدن را چه حاصلى است| بى‌درد دل به خاک تپیدن چه فایده؟...}}  
{{ب|بى‌ سوز سینه، سینه زدن را چه حاصلى است| بى‌درد دل به خاک تپیدن چه فایده؟}}  


{{ب|چون تیر از نشانه خطا کرد و درگذشت| اندر پى غزال دویدن چه فایده؟...}}  
{{ب|چون تیر از نشانه خطا کرد و درگذشت| اندر پى غزال دویدن چه فایده؟}}  


{{ب|گفتن که: شد بریده حسین را سر از ستم| و آن گه طمع ز سر نبریدن چه فایده؟}}  
{{ب|گفتن که: شد بریده حسین را سر از ستم| و آن گه طمع ز سر نبریدن چه فایده؟}}  
{{ب|گفتن که:راست گشته بر او از کمال خدنگ| اما کمان صفت نخمیدن چه فایده؟}}  
{{ب|گفتن که: راست گشته بر او از کمال خدنگ| اما کمان صفت نخمیدن چه فایده؟}}  
{{ب|بى‌یاد چشم پرنَم او،خواب را چه سود؟| بى‌ذکرش آب سرد چشیدن چه فایده؟...}}  
{{ب|بى‌ یاد چشم پرنَم او، خواب را چه سود؟| بى‌ذکرش آب سرد چشیدن چه فایده؟}}  


{{ب|اى لاله داغدار برون کن سر از زمین| بى‌داغ او ز خاک دمیدن چه فایده؟}}
{{ب|اى لاله داغدار برون کن سر از زمین| بى‌داغ او ز خاک دمیدن چه فایده؟}}
{{ب|هر لحظه‌اى هزار!ز شاخ گلى به سرو| بى‌عشق او به هرزه پریدن چه فایده؟}}  
{{ب|هر لحظه‌اى هزار! ز شاخ گلى به سرو| بى‌عشق او به هرزه پریدن چه فایده؟}}  
{{م|بر گل،گر اى هزار!تو را ناله آرزوست}}
{{م|بر گل، گر اى هزار!تو را ناله آرزوست}}
{{م|بر آن گلى بنال که گل سینه چاک اوست<ref>همان،ص 174.</ref>}}
{{م|بر آن گلى بنال که گل سینه چاک اوست<ref>همان، ص 174.</ref>}}
{{پایان شعر}}'''بند سى و ششم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند سى و ششم از نظام سوم'''{{شعر}}
{{ب|زین درد خون گریست سپهر و ستاره هم| خون گشت قلب لعل و دل سنگ خاره هم}}  
{{ب|زین درد خون گریست سپهر و ستاره هم| خون گشت قلب لعل و دل سنگ خاره هم}}  
خط ۲۲۶: خط ۲۲۳:
{{ب|کردند قتل عام به نوعى که شد قتیل| از کودکان آل نبى شیرخواره هم}}  
{{ب|کردند قتل عام به نوعى که شد قتیل| از کودکان آل نبى شیرخواره هم}}  
{{ب|بر قتل شیرخواره نکردند اکتفا| تاراج برده‌اند ز کین گاهواره هم}}  
{{ب|بر قتل شیرخواره نکردند اکتفا| تاراج برده‌اند ز کین گاهواره هم}}  
{{ب|از کینه،استخوان بر و سینه‌اش شکست| تنها نه سنگ ظلم،که از سُمِّ باره هم}}  
{{ب|از کینه، استخوان بر و سینه‌اش شکست| تنها نه سنگ ظلم، که از سُمِّ باره هم}}  
{{ب|بر خور نشست از اثر نعل میخ‌کوب |تنها نه نقش ماه که نقش ستاره هم}}  
{{ب|بر خور نشست از اثر نعل میخ‌کوب |تنها نه نقش ماه که نقش ستاره هم}}  
{{ب|بگذاشتند پیکر مجروح او به خاک| نگذاشته‌اند ز آن بدن پاره پاره هم}}  
{{ب|بگذاشتند پیکر مجروح او به خاک| نگذاشته‌اند ز آن بدن پاره پاره هم}}  
{{ب|آن پیکر شریف چو بر روى خاک ماند| بر روى او پیاده گذشت و سواره هم}}  
{{ب|آن پیکر شریف چو بر روى خاک ماند| بر روى او پیاده گذشت و سواره هم}}  
{{ب|شد پاره، گوشِ پردگىِ گوشواره| عرش تاراج گشت زیور و خلخال و یاره هم}}  
{{ب|شد پاره، گوشِ پردگىِ گوشواره| عرش تاراج گشت زیور و خلخال و یاره هم}}  
{{م|زین نظم شد گشوده به رویم درِ الم<ref>همان،ص 176.</ref>}}
{{م|زین نظم شد گشوده به رویم درِ الم<ref>همان، ص 176.</ref>}}
{{م|بر قلب من نشست ز مَرْهَم هزار هم<ref>همّ به معناى غم که بنا به ضرورت شعرى باید بدون تشدید تلفظ شود.</ref>}}
{{م|بر قلب من نشست ز مَرْهَم هزار هم<ref>همّ به معناى غم که بنا به ضرورت شعرى باید بدون تشدید تلفظ شود.</ref>}}
{{پایان شعر}}'''بند سیزدهم از نظام چهارم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند سیزدهم از نظام چهارم'''{{شعر}}
{{ب|این بزم ماتم است و یا محشرست این؟| یا مجلس عزاى شه بى‌سرست این؟}}  
{{ب|این بزم ماتم است و یا محشرست این؟| یا مجلس عزاى شه بى‌سرست این؟}}  
{{ب|این قطره خون دلى است که لوح سینه است| یا این که عود سوخته در مجمرست این؟ }}
{{ب|این قطره خون دلى است که لوح سینه است| یا این که عود سوخته در مجمرست این؟ }}
{{ب|اى دل!به سان شمع بسوز و به غم بساز بزم| عزاى خسرو دین‌پرورست این}}  
{{ب|اى دل! به سان شمع بسوز و به غم بساز بزم| عزاى خسرو دین‌پرورست این}}  
{{ب|گر باور تو نیست درین داورى مرا| شاهد دو عادل‌اند:دو چشم ترست این }}
{{ب|گر باور تو نیست درین داورى مرا| شاهد دو عادل‌اند: دو چشم ترست این }}
{{ب|دانى چه گفت آن شه لب‌تشنه زیر تیغ| بشنو حدیث راست که در خاطرست این... }}
{{ب|دانى چه گفت آن شه لب‌تشنه زیر تیغ| بشنو حدیث راست که در خاطرست این }}


{{ب|دادم ز صدق گر به سرِ وعده تو سر| در خجلتم که آه همین یک سرست این!... }}
{{ب|دادم ز صدق گر به سرِ وعده تو سر| در خجلتم که آه همین یک سرست این! }}


{{ب|آمد نداى غیب که سر دادنت قبول| از لطف ما به فرق سران افسرست این }}
{{ب|آمد نداى غیب که سر دادنت قبول| از لطف ما به فرق سران افسرست این }}
{{ب|چون شد گذار قافله غم به مقتلش| شد شورشى که گفت فلک محشرست این!}}  
{{ب|چون شد گذار قافله غم به مقتلش| شد شورشى که گفت فلک محشرست این!}}  
{{ب|زینب در آن میانه، به نعش برادرش| گفتا که اى اسیر ستم!خواهرست این }}
{{ب|زینب در آن میانه، به نعش برادرش| گفتا که اى اسیر ستم!خواهرست این }}
{{ب|زخم تنت چراست فزون از ستاره‌ها| جانا!مگر سپهر پر از اخترست این؟ }}
{{ب|زخم تنت چراست فزون از ستاره‌ها| جانا! مگر سپهر پر از اخترست این؟ }}
{{ب|این پیکرست یا مهِ بنهفته در شفق| یا مهر تابناک به خون اندرست این؟...}}  
{{ب|این پیکرست یا مهِ بنهفته در شفق| یا مهر تابناک به خون اندرست این؟}}  


{{ب|سر نیست بر سنان ستم،گوییا کنون| طالع به چرخ نیزه خور خاورست این!...}}  
{{ب|سر نیست بر سنان ستم، گوییا کنون| طالع به چرخ نیزه خور خاورست این!}}  


{{ب|و آن گه به ناله گفت که:یا ایها الرسول!| غلتان به خاک نور دل حیدرست این }}
{{ب|و آن گه به ناله گفت که: یا ایها الرسول!| غلتان به خاک نور دل حیدرست این }}
{{ب|بى‌تن به روى نیزه اعدا، سرست آن| بى‌سر به روى خاک بلا،پیکرست این}}  
{{ب|بى‌تن به روى نیزه اعدا، سرست آن| بى‌سر به روى خاک بلا، پیکرست این}}  
{{ب|آن قاسم بریده سر و پاى در حناست| وین اکبر شکسته بر و اصغرست،این!}}  
{{ب|آن قاسم بریده سر و پاى در حناست| وین اکبر شکسته بر و اصغرست، این!}}  
{{ب|آن سرو سرنگون شده عباس باوفاست| وین عون خون تپیده تن و جعفرست این!...}}  
{{ب|آن سرو سرنگون شده عباس باوفاست| وین عون خون تپیده تن و جعفرست این!}}  


{{ب|گردیده پاره پاره ز چنگال روبهان| فرزند شیر صف شکن صفدرست این...}}  
{{ب|گردیده پاره پاره ز چنگال روبهان| فرزند شیر صف شکن صفدرست این}}  


{{ب|شد تشنه‌لب شهید حسین غریب تو |اندر لب فرات، کرا باورست این؟!...}}  
{{ب|شد تشنه‌لب شهید حسین غریب تو |اندر لب فرات، کرا باورست این؟!}}  


{{م|پس دخت دختر نبى و،زاده ولى}}
{{م|پس دخت دختر نبى و، زاده ولى}}
{{م|رو کرد جانب نجف و گفت یا على<ref>همان،ص 193 و 194.</ref>!}}
{{م|رو کرد جانب نجف و گفت یا على<ref>همان، ص 193 و 194.</ref>!}}
{{پایان شعر}}'''بند بیست و ششم از نظام چهارم'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند بیست و ششم از نظام چهارم'''{{شعر}}
{{ب|احوال گل ز خار بپرس و ز من مپرس| نالیدن از هَزار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|احوال گل ز خار بپرس و ز من مپرس| نالیدن از هَزار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|پرسى براى چیست که پیچیده‌اى به خویش| ز آن زلف تابدار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|پرسى براى چیست که پیچیده‌اى به خویش| ز آن زلف تابدار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|گویى خمار کیست که کردت خراب و مست| ز آن چشم پرخمار بپرس و ز من مپرس... }}
{{ب|گویى خمار کیست که کردت خراب و مست| ز آن چشم پرخمار بپرس و ز من مپرس }}


{{ب|سوز درون تشنه‌لبان فرات را| از قلب داغدار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|سوز درون تشنه‌لبان فرات را| از قلب داغدار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|از زخم آن تنى که چو گلى گشت چاک چاک| از تیغ و تیر و خار بپرس و ز من مپرس... }}
{{ب|از زخم آن تنى که چو گلى گشت چاک چاک| از تیغ و تیر و خار بپرس و ز من مپرس }}


{{ب|خواهى اگر حکایتى از زخم کارى‌اش| از دشت کارزار بپرس و ز من مپرس... }}
{{ب|خواهى اگر حکایتى از زخم کارى‌اش| از دشت کارزار بپرس و ز من مپرس }}


{{ب|حال سرى که شد به سر نیزه سربلند| رو!رو!ز نیزه‌دار بپرس و ز من مپرس...}}   
{{ب|حال سرى که شد به سر نیزه سربلند| رو! رو! ز نیزه‌دار بپرس و ز من مپرس}}   


{{ب|گفتم به گل که: ناله بلبل براى چیست؟| گفتا که از هزار بپرس و ز من مپرس... }}
{{ب|گفتم به گل که: ناله بلبل براى چیست؟| گفتا که از هزار بپرس و ز من مپرس }}


{{ب|یا رب! سزاى فعل بدم را به روز حشر| از حُبّ هشت و چار بپرس و ز من مپرس }}
{{ب|یا رب! سزاى فعل بدم را به روز حشر| از حُبّ هشت و چار بپرس و ز من مپرس }}
{{م|از لطف حق گناه(فدایى)شود ثواب}}
{{م|از لطف حق گناه «فدایى» شود ثواب}}
{{م|آرى شراب سرکه به آید به انقلاب<ref>همان،ص 206 و 207.</ref>}}
{{م|آرى شراب سرکه به آید به انقلاب<ref>همان، ص 206 و 207.</ref>}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
===سایر اشعار===
===سایر اشعار===
خط ۳۱۰: خط ۳۰۷:
{{ب| آن شب ز جوش ناله دل آسمان شکافت‌|آن شب ز بار درد قَدِ نُه فلک خمید }}
{{ب| آن شب ز جوش ناله دل آسمان شکافت‌|آن شب ز بار درد قَدِ نُه فلک خمید }}


{{ب| آن شب گریست زهره و شِعری گشوده مو|وز گَردِ غم به صورت مه شد کَلَف پدید <ref>کلف: هر لکه که در آفتاب و ماه دیده می‌شود.شعری: شعرا: نام دو ستاره است یکی شعرای شامی و دیگری شعرای یمانی. لیکن چون شعرای یمانی درخشنده‌تر و معروفتر است مراد از آن شعرای یمانی است. در شعر فارسی شعری نمودار بلندی قد و اعتلا و درخشندگی و فخر و سعادت است.</ref> }}
{{ب| آن شب گریست زهره و شِعری گشوده مو|وز گَردِ غم به صورت مه شد کَلَف پدید <ref>کلف: هر لکه که در آفتاب و ماه دیده می‌شود. شعری؛ شعرا: نام دو ستاره است یکی شعرای شامی و دیگری شعرای یمانی. لیکن چون شعرای یمانی درخشنده‌تر و معروفتر است مراد از آن شعرای یمانی است. در شعر فارسی شعری نمودار بلندی قد و اعتلا و درخشندگی و فخر و سعادت است.</ref> }}


{{ب| آن شام شد ز پرده‌ی ظلمت سیاه‌پوش‌|وان صبح از سفیده گریبان خود درید }}
{{ب| آن شام شد ز پرده‌ی ظلمت سیاه‌پوش‌|وان صبح از سفیده گریبان خود درید }}
خط ۳۹۱: خط ۳۸۸:
{{ب| دستی به روی صورت آن غرقه‌خون کشید|گفتی ز روی لطف که یا حُرّ مَرحبا <ref>دیوان فدایی؛ ص 53.</ref> }}  
{{ب| دستی به روی صورت آن غرقه‌خون کشید|گفتی ز روی لطف که یا حُرّ مَرحبا <ref>دیوان فدایی؛ ص 53.</ref> }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۴۱۳: خط ۴۰۹:
{{پایان شعر}}<br />
{{پایان شعر}}<br />
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| لب تشنه‌ای، شکسته دلی، خسته پیکری‌|وامانده‌ای، اسیر غمی، درد پروری }}
{{ب| لب تشنه‌ای، شکسته دلی، خسته پیکری‌|وا مانده‌ای، اسیر غمی، درد پروری }}


{{ب| با غم سرشته‌ای، ز سر و جان گذشته‌ای‌|مظلوم سروری، شهِ بی‌خیل و لشکری }}
{{ب| با غم سرشته‌ای، ز سر و جان گذشته‌ای‌|مظلوم سروری، شهِ بی‌خیل و لشکری }}
خط ۴۸۷: خط ۴۸۳:
{{ب| هرکس که در دیار محبت گذر کند|باید نخست ترکِ دل و جان و سر کند <ref>همان؛ ص 110 و 111.</ref> }}   
{{ب| هرکس که در دیار محبت گذر کند|باید نخست ترکِ دل و جان و سر کند <ref>همان؛ ص 110 و 111.</ref> }}   
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
{| class="" style="margin: 0 auto; "
 
| class="b" |<span class="beyt"> رمزی است از رموز محبّت بلای او</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">شرطی است از شروط ولا، ابتلای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این شرط ظاهر است و به تصدیق این سخن‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">برهان قاطعی است «بَلا لِلْولای» او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> نمرود را حواله بکردند، دردسر</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">زیرا که او نداشت سری در هوای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> پروانه‌سان، خلیل در آتش فکند تن‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">پروانه‌اش ز ذبح پسر در منای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> احمد شنیده‌ای که به دشت احد نمود</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">دندان به پیش سنگ سپر، در رضای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> سر مرتضی، به پای سر سجده‌اش گذاشت‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بر سر گذاشت جام بلا، مجتبای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> پس خسرو دیار بلا، شاه دین حسین‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">آمد قتیل معرکه‌ی کربلای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> تا تشنگان ز چشمه‌ی کوثر چشاند آب‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">لب تشنه جان سپرد به راه وفای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این فخر بس به آن شهِ لب تشنه کز وفا</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">او کشته خواست و خدا خونبهای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> او کشتی نجات و جهان، بحر پر ز شور</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">توفیق بادِ شرطه، خدا ناخدای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> مردانه دست از پی آن کارزار داد</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">عبّاس آن برادر صاحب لوای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> اندر منای کعبه‌ی کوی وفای یار</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">آمد ذبیح، اکبر گلگون قبای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ناشسته لب ز شیر، ز تیر بلا چو شیر</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">پروا نکرد اصغر شیرین لقای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> استادگی نموده به پای رضای دوست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">از پا فتاد قاسم پا در حنای او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> طوقِ رضا و رشته‌ی تسلیم شد همی‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بند گران به گردنِ زین العباد او </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> هرکس که در دیار محبت گذر کند</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">باید نخست ترکِ دل و جان و سر کند <ref>همان؛ ص 110 و 111.</ref> </span> 
|}
<br /><br />
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| ای خَم قد سپهر ز بارِ عزای تو|سرهای سروران جهان زیر پای تو }}  
{{ب| ای خَم قد سپهر ز بارِ عزای تو|سرهای سروران جهان زیر پای تو }}  
خط ۵۸۲: خط ۵۱۳:
{{ب| مقراض <ref> مقراض: قیچی.</ref> چون به شمع نهد خادمِ درت‌|ترسم شود بریده پرش بی‌رضای تو }}
{{ب| مقراض <ref> مقراض: قیچی.</ref> چون به شمع نهد خادمِ درت‌|ترسم شود بریده پرش بی‌رضای تو }}


{{ب| جنبانده است مهد تو را آن امین وحی‌|خوانده‌ست لا الهَ گهِ لای‌لای تو }}
{{ب| جنبانده است مهد تو را آن امین وحی‌|خوانده‌ست لا الهَ گهِ لای‌ لای تو }}


{{ب| جاروب آستان تو پرّ ملایک است‌|در چشم حور سرمه، غبار سرای تو }}
{{ب| جاروب آستان تو پرّ ملایک است‌|در چشم حور سرمه، غبار سرای تو }}
خط ۶۲۹: خط ۵۶۰:
{{ب| چرخ سخا و اختر گردون نیِّرین‌|مهر سپهر حیدر و خیر النسا حسین <ref>همان؛ ص 159.</ref> }}
{{ب| چرخ سخا و اختر گردون نیِّرین‌|مهر سپهر حیدر و خیر النسا حسین <ref>همان؛ ص 159.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
{| class="" style="margin: 0 auto; "
 
| class="b" |<span class="beyt"> پرسیدم از هلال که قدّت چرا خم است؟</span>
 
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">گفتا خمیدن قدّم از بار ماتم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گفتم به چرخ بهر چه پوشیده‌ای کبود؟</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">آهی کشید و گفت که ماه محرّم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گفتم که ای سپهر بگو کاین عزای کیست؟</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">گفتا عزای اشرف اولاد آدم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گفتم به دل که بهر چه‌ای لَختِ خون چنین‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">وز خون برای کیست که چشم تو پر نم است؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این ابر از برای چه برگو که در هواست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">و این شور در هوای که برگو که دریَم است؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این صوت ناله است و یا صور رستخیز</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">این شور محشر است و یا جوش ماتم است؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گفتا نه آگهی که دمیده مه عزا</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">همدم به آه سینه و دل خود همه دم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یک دم به کار باش وز مژگان بریز دم‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">مهلت روا مدار که فرصت همین دم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ماه عزا و ماتم شاهی است کز غمش‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">غم‌ها تمام در دل و دل جمله در غم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این ماتم شهی‌ست که شرح مصیبتش‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">نی در توان کِلک و نه در قوّه‌ی فم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> در وصف ذات قدسی او عقل واله است‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">در شرح مدح حضرت او نطق ابکم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> آن شمع جمع اهل جنان کز مصیبتش‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">گیسوی حور جمله پریشان و درهم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بنگر که از کشیدن بار عزای او</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">پشت فلک به سان کمان راستی خم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> باشد اگر چه ماتم یحیی بسی عظیم‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">لیکن غمش ز محنت یحیی بس اعظم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> او موسی است طور لقایش به کربلاست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">او عیسی است مادر او به ز مریم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> دل‌ها برای اوست که اندر تپیدن است‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">دریا ز شور اوست که اندر تلاطم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> او نور چشم احمد و فرزند مرتضاست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">او عالم لدنّی و سلطان عالم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> از هر کریم و عالی و هم عالم و شریف‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">او اکرام است و اشرف و اعلا و اعلم است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> چرخ سخا و اختر گردون نیِّرین‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">مهر سپهر حیدر و خیر النسا حسین <ref>همان؛ ص 159.</ref> </span>
|}
<br />
==منابع==
==منابع==


۳٬۴۸۸

ویرایش