عندلیب کاشانى: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۱۰۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''عندلیب کاشانی''' از شعرای دوره ناصری بود.
'''عندلیب کاشانی''' از شعرای قرن سیزدهم هجری بود.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =عندلیب کاشانى
| نام                    =عندلیب کاشانى
خط ۴۸: خط ۴۸:
==زندگینامه==
==زندگینامه==


نامش میر تقى، فرزند حسین حسنى، زادگاهش کاشان، تخلص شعرى‌اش «عندلیب» و «بلبل»، از شعراى دوره ناصرى است. از تاریخ تولد و درگذشت او بى‌اطلاعیم.
نامش میر تقى، فرزند حسین حسنى، زادگاهش کاشان، تخلص شعرى‌اش «عندلیب» و «بلبل»، از شعراى دوره ناصرى است. کاشانی در آغاز جوانى در زمان سلطنت ناصر الدین شاه از زادگاه خویش عازم تهران گردید. وى پس از دو سال اقامت در تهران به زادگاه خویش کاشان برگشت و پس از آن سفرى به شروان آغاز کرد و عازم آن سامان شد. پس از پنج سال اقامت در شروان سفر داغستان در پیش گرفت و نزدیک به سى سال از عمر را در آن دیار گذراند و از آن پس رهسپار گرجستان و دیگر بلاد قفقاز گردید. <ref>''دیوان عندلیب کاشانى''، به اهتمام تیرداد اندیشه، تهران، انتشارات کاوه، سال 1343، ص 3 و 4.</ref>
 
در مقدمۀ دیوان او آمده است.
 
«...میر تقى بن حسین الحسنى از اجله سادات و از شعراى عهد قاجار بود. در آغاز جوانى در زمان سلطنت ناصر الدین شاه از زادگاه خویش عازم تهران گردید...در عهد جوانى، شوقى در دل و شورى در سر داشت و عمر گرانمایه به خواندن و بررسى و تحقیق در اشعار و شعر مى‌گذراند و از مجالست و مصاحبت اهل ادب بهره‌مند بود و از محاورت و معاشرت ایشان لذت مى‌برد. نشست با سخن‌ سرایان پرده از روى طبع شیواى او برگرفت و طوطى طبعش ترانه‌ساز و نغمه‌پرداز آمد تا آنجا که در قصیده و غزل سرآمد شد...وى پس از دو سال اقامت در تهران به زادگاه خویش کاشان برگشت و پس از آن سفرى به شروان آغاز کرد و عازم آن سامان شد و پنج سال با الفت ظریفان و صحبت‌ موزونان آن دیار سپرى کرد و با سخن‌ سرایان آن شهر سر و رازى و سوز و سازى داشت... پس از پنج سال اقامت در شروان سفر داغستان در پیش گرفت و نزدیک به سى سال از عمر را در آن دیار گذراند و از آن پس رهسپار گرجستان و دیگر بلاد قفقاز گردید.» <ref>''دیوان عندلیب کاشانى''، به اهتمام تیرداد اندیشه، تهران، انتشارات کاوه، سال 1343، ص 3 و 4.</ref>


==سبک شعرى==
==سبک شعرى==


دیوان اشعار عندلیب کاشانى حاوى غزلیات، ماده تاریخ‌ها، ساقى‌نامه، مثنویات، مخمس‌ها و رباعیات و مراثى در سال 1343 به اهتمام آقاى تیرداد اندیشه توسط انتشارات کاوه در قطع وزیرى و در 177 چاپ و منتشر شده است. این اشعار على‌رغم قالب‌هاى متنوعى که دارند غالبا در سبک عراقى سروده شده‌اند و مثنوى‌هاى ماتمى او لحنى حماسى دارند. عندلیب کاشانى را باید مبتکر نوعى سبک مرثیه‌سرایى دانست. او در شیوۀ: غزل-مثنوى ماتمى آثار بدیعى دارد و نیز با استفاده از چند غزل که داراى اوزان مختلف عروضى‌اند بى‌آنکه از قالب ترکیب‌بند استفاده کند، زنجیره کلامى خود را همانند حلقه‌هاى زنجیر مى‌آراید و این تنوع‌ طلبى در مرثیه‌ سرایى بى‌سابقه است.
دیوان اشعار عندلیب کاشانى حاوى غزلیات، ماده تاریخ‌ها، ساقى‌نامه، مثنویات، مخمس‌ها و رباعیات و مراثى که غالبا در سبک عراقى سروده شده‌اند، است.<ref>این دیوان در سال 1343 به اهتمام آقاى تیرداد اندیشه توسط انتشارات کاوه در قطع وزیرى و در 177 چاپ و منتشر شده است.</ref> عندلیب کاشانى را باید مبتکر نوعى سبک مرثیه‌سرایى دانست. او در شیوۀ: غزل-مثنوى ماتمى آثار بدیعى دارد و نیز با استفاده از چند غزل که داراى اوزان مختلف عروضى‌اند بى‌آنکه از قالب ترکیب‌بند استفاده کند، زنجیره کلامى خود را همانند حلقه‌هاى زنجیر مى‌آراید و این تنوع‌ طلبى در مرثیه‌ سرایى بى‌سابقه است.
 
==دامنه تأثیر آثار عاشورایى==
 
متأسفانه در تذکره‌هایى که در دورۀ قاجاریه تألیف شده نامى از او به میان نیامده و شاید علت امر اقامت دیرپاى او در بلاد قفقاز و عدم حضور او در پایتخت بوده است. با این که اشعار ماتمى عندلیب کشانى از نظر کمى و کیفى درخور عنایت و توجه است ولى به خاطر گمنامى وى و دور از دسترس بودن آثار منظومش، بازتابى در زمانه او نداشته است، ولى به طور حتم به روند تکاملى شعر عاشورا در قلمرو زبان فارسى شتاب بخشیده است.


==برگزیده آثار عاشورایى==
==برگزیده آثار عاشورایى==


در دیوان چاپ عندلیب کاشانى مراثى فراوانى در قالب‌هاى مختلف شعرى دیده مى‌شود از قبیل:
در دیوان چاپ عندلیب کاشانى مراثى فراوانى در قالب‌هاى مختلف شعرى دیده مى‌شود از قبیل: مثنوى‌هاى عاشورایى، غزل‌هاى عاشورایى و مخمسات عاشورایى -که تضمین دو غزل سعدى است.


مثنوى‌هاى عاشورایى، غزل‌هاى عاشورایى و مخمسات عاشورایى -که تضمین دو غزل سعدى است و هریک از آنها داراى فضاهاى عاطفى و احساسى به خصوصى است. براى پرهیز از دامنه‌ دار شدن سخن، به نقل چند اثر برگزیده عاشورایى او به اختصار مى‌پردازیم:
=== اشعار ===


===تضمین غزل سعدى===
====تضمین غزل سعدى====


زبان حال حرّ بن یزید ریاحى
'''زبان حال حرّ بن یزید ریاحى'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| حر از قبول بدایت چو یافت راه | هدایت غلط نکرد پى و، شد به سوى شاه ولایت }}
{{ب| حر از قبول بدایت چو یافت راه | هدایت غلط نکرد پى و، شد به سوى شاه ولایت }}
خط ۱۲۰: خط ۱۱۲:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


عندلیب کاشانى در مراثى حضرت على اکبر منظومه‌هاى ماتمى زیبایى دارد که به ارایه سه نمونه از آنها بسنده مى‌کنیم:
==== منظومه‌هاى ماتمى در رثای حضرت على اکبر ====
 
'''غزل عاشورایى'''{{شعر}}
===غزل عاشورایى===
{{شعر}}


{{ب| که این جوان نه محمد، ز نسل اطهرش‌ست این | بود سپهر امامت: حسین و، محورش‌ست این }}
{{ب| که این جوان نه محمد، ز نسل اطهرش‌ست این | بود سپهر امامت: حسین و، محورش‌ست این }}
خط ۱۴۰: خط ۱۳۰:


{{ب| مقام کوشش جنگ است، نى زمان تغافل | یزید، جایزه داده است و کیسۀ زرش‌ست این <ref>''همان''، ص 167 و 168.</ref> }}
{{ب| مقام کوشش جنگ است، نى زمان تغافل | یزید، جایزه داده است و کیسۀ زرش‌ست این <ref>''همان''، ص 167 و 168.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''غزل مرثیه'''{{شعر}}
===غزل مرثیه===
{{شعر}}
{{ب| على اکبر! الا اى طرّه‌ات هر تار، زنجیرى | به این مجنون سرگشته از آن زنجیر، تدبیرى }}
{{ب| على اکبر! الا اى طرّه‌ات هر تار، زنجیرى | به این مجنون سرگشته از آن زنجیر، تدبیرى }}


خط ۱۶۲: خط ۱۵۰:


{{ب| خزان از گلشن دین (عندلیبا)!شد، مشو نومید | که باشد خرابى را، ز پى البته تعمیرى <ref>''همان''،ص 163.</ref> }}
{{ب| خزان از گلشن دین (عندلیبا)!شد، مشو نومید | که باشد خرابى را، ز پى البته تعمیرى <ref>''همان''،ص 163.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''مثنوى عاشورایى'''{{شعر}}
 
===مثنوى عاشورایى===
{{شعر}}
{{ب| چو آمد به جولانگه کارزار | على اکبر، آن پردل نامدار... }}
{{ب| چو آمد به جولانگه کارزار | على اکبر، آن پردل نامدار... }}


خط ۲۰۱: خط ۱۸۶:


==منابع==
==منابع==
محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 354-358.
 
* [[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 354-358.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:افراد]]
[[رده:در سده‌های نخستین]]
[[رده:مؤلفین]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
<references />
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
۳٬۴۸۸

ویرایش