محمود خان صباى کاشانى: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۶: خط ۴۶:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
'''محمود خان صبای کاشانی'''


==زندگینامه==
==زندگینامه==


محمود خان صباى کاشانى فرزند محمد حسین خان <ref>عندلیب.</ref> کاشانى،نوه فتعلى خان صبا از قصیده‌سرایان بنام دوره ناصرى است. وى در تهران به دنیا آمد و در همان شهر نیز در سن 83 سالگى بدرود حیات گفت. نیاکان او از طایفه دنبلى آذربایجان بودند که در زمان کریم خان زند به عراق مهاجرت کردند.
محمود خان صباى کاشانى فرزند محمد حسین خان<ref>عندلیب.</ref> کاشانى، نوه فتحعلى خان صبا از قصیده‌سرایان بنام قرن سیزدهم هجری (دوره ناصرى) بود. وى در تهران به دنیا آمد و در همان شهر نیز در سن 83 سالگى بدرود حیات گفت؛ اما به این دلیل که زادگاه جد او -فتحعلى خان صبا- در کاشان بوده از این‌ روى به کاشانى معروف شده است. وى علوم متداول زمانه خود را در محضر عموى دانشمندش -محمد قاسم خان فروغ- به کمال آموخت و در اواخر سلطنت محمد شاه قاجار <ref>1250-1264.</ref> به سمت پیشکارى اللّه قلی‌خان ایلخانى، والى بروجرد و لرستان و نواده دخترى فتحعلى شاه، برگزیده شد، سپس به دربار ناصر الدین شاه <ref>1264-1313.</ref> راه یافت و به لقب <ref>ملک الشعرایى.</ref> پدر و جد خود (ملک الشعرا) موسوم شد. محمود خان صبا در هنر پیکرتراشى، نقاشى، منبت‌کارى، خوشنویسى و موسیقى نیز از نوادر عصر خود به شمار مى‌رفت و هم اکنون نمونه‌هایى از تابلوهاى نقاشى او در موزه کاخ گلستان موجود مى‌باشد. <ref>دویست سخنور، ص 182 و 183.</ref>


چون زادگاه جد او -فتحعلى خان صبا- در کاشان بوده از این‌روى به کاشانى معروف شده است.وى علوم متداول زمانه خود را در محضر عموى دانشمندش -محمد قاسم خان فروغ به کمال آموخت و در اواخر سلطنت محمد شاه قاجار <ref>1250-1264.</ref> به سمت پیشکارى اللّه قلى خان ایلخانى، والى بروجرد و لرستان و نواده دخترى فتحعلى شاه، برگزیده شد، سپس به دربار ناصر الدین شاه <ref>1264-1313.</ref> راه یافت و به لقب <ref>ملک الشعرایى.</ref> پدر و جد خود موسوم شد.
==آثار==


محمود خان صبا در هنر پیکرتراشى، نقاشى، منبت‌کارى، خوشنویسى و موسیقى نیز از نوادر عصر خود به شمار مى‌رفت و هم اکنون نمونه‌هایى از تابلوهاى نقاشى او در موزه کاخ گلستان موجود مى‌باشد. <ref>دویست سخنور، ص 182 و 183.</ref>
وى از پیروان نهضت بازگشت ادبى بوده و قصاید خود را در سبک خراسانى سامان داده و شیوه سخنش به سبک فرخى سیستانى،عنصرى و منوچهرى دامغانى نزدیک است. قصاید او، سخته و پخته و در نهایت استوارى است. دیوان محمود خان نزدیک به 2600 بیت می‌باشد که گویا شاعر خود آن ابیات را برگزیده و بقیه را نابود کرده است. صرف‌ نظر از آثار معدود آیینى محمود خان صبا، ترکیب چهارده‌بند عاشورایى<ref>با تأثیرپذیرى از دوازده‌بند محتشم کاشانى بوده که هر بند آن سواى ابیات ارتباطى مابین آن‌ها، داراى هفت بیت و چهارده مصراع است.</ref> او از آثار موفق ماتمى در عصر قاجاریه به شمار مى‌رود و رویکرد امثال وى به واقعه کربلا، به روند مرثیه‌سرایى براى شهداى کربلا استمرار بخشیده است.


اغلب دیوان اشعار او که حاوى 2600 بیت مى‌باشد، قصایدى است که در ستایش سلاطین و حکام زمانه سروده شده اوست.
===برگزیده اشعار===


==سبک شعرى==
====چهارده‌بند عاشورایى====
 
وى از پیروان نهضت بازگشت ادبى بوده و قصاید خود را در سبک خراسانى سامان داده و شیوه سخنش به سبک فرخى سیستانى،عنصرى و منوچهرى دامغانى نزدیک است. قصاید او، سخته و پخته و در نهایت استوارى است.
 
===دامنه تأثیر آثار عاشورایى===
 
صرف‌نظر از آثار معدود آیینى محمود خان صبا،ترکیب چهارده‌بند عاشورایى او از آثار موفق ماتمى در عصر قاجاریه به شمار مى‌رود و رویکرد امثال وى به واقعه کربلا، به روند مرثیه‌سرایى براى شهداى کربلا استمرار بخشیده است.
 
===برگزیده آثار عاشورایى===
 
محمود خان صبا با تأثیرپذیرى از دوازده‌بند محتشم کاشانى، ترکیب‌بندى دارد در چهارده بند که هر بند آن سواى ابیات ارتباطى مابین آن‌ها، داراى هفت بیت و چهارده مصراع است که براى ثبت در این تذکره برگزیده‌ایم:
 
===چهارده‌بند عاشورایى===


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۲۹۸: خط ۲۸۷:


==منابع==
==منابع==
محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج 1، ص 390-396.
 
* [[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 946-951.]]
* [[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج 1، ص 390-396.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==


[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
۳٬۴۸۸

ویرایش