محمدحسین غروی اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

==== ترکیب‌بند: <ref>شانزده بند در رثای سیّدالشّهدا (ع) سروده که بعضی از بندها در اینجا آورده شده است.</ref> ====

==== فی لیلة عاشوراء ====

{{ب| امشب شب وصالست، روز فراق فرداست‌|در پرده‌ی حجازی، شور عراق فرداست }}

{{ب| امشب قران سعد است در اختران خرگاه‌|یا آنکه لیلة البدر، روز محاق فرداست }}

{{ب| امشب ز لاله‌رویان، فرخنده لاله‌زاریست‌|رخساره‌های چون شمع، در احتراق فرداست }}  

{{ب| امشب نوای تسبیح، از شش جهت بلند است‌|فریاد وا حسینا، تا نُه رواق فرداست }}

{{ب| امشب به نور توحید، خرگاه شاه روشن‌|در خیمه آتش کفر، دود نفاق فرداست }}

{{ب| امشب ز روی اکبر، قرص قمر هویداست‌|آسیب انشقاق از تیغ شقاق فرداست }}

{{ب| امشب شگفته اصغر، چون گل به روی مادر|پیکان و آن گلو را، بوس و عناق فرداست }}

{{ب| امشب خوشست و خرّم، شمشاد قّدِ قاسم‌|رفتن به حجله‌ی گور، با طمطراق فرداست }}

{{ب| امشب نهاده بیمار، سر روی بالش ناز|گردن به حلقه‌ی غل، پا در وثاق فرداست }}

{{ب| امشب به روی ساقی، آزادگان گشاده‌|بند گران دشمن، بر دست و ساق فرداست }}

{{ب| امشب نشسته مولا، بر رفرف عبادت‌|پیمودن ره عشق، روی براق فرداست }}

{{ب| امشب شب عروجست، تا بزم قاب و قوسین‌|هنگام رزم و پیکار یوم السباق فرداست }}

{{ب| امشب شه شهیدان آماده‌ی رحیل است‌|دیدار روی جانان یوم التلاق فرداست }}

{{ب| امشب بگو به بانو، یک ساعتی بیارام‌|هنگامه‌ی بلاخیز، ما لا یطاق فرداست }}

{{ب| امشب قرین یاری، از چیست بیقراری‌|دل گر شود ز طاقت، یکباره طاق فرداست <ref> همان؛ ص 90.</ref> }}

 

{{ب| دل شوریده نه از شور شراب آمده مست‌|دین و دل ساقی شیرین سخنم برده ز دست }}

{{ب| ساغر ابروی پیوسته‌ی او محوم کرد|هر که را نیستی افزود به هستی پیوست }}

{{ب| سرو بالای بلندش چه خرامان می‌رفت‌|نه صنوبر که دو عالم به نظر آمده پست }}

{{ب| قامت معتدلش را نتوان طوبی خواند|چمن «فَاسْتَقِمْ» <ref>اشاره به آیه 112 سوره هود، استقامت کن چنانکه فرمان یافته‌ای.</ref> از سرو قدش رونق بست }}

{{ب| لاله‌ی روی وی از گلشن توحید دمید|سنبل روی وی از روضه‌ی تجرید برست }}

{{ب| شاه اخوان صفا ماه بنی هاشم اوست‌|شد در او صورت و معنی به حقیقت پیوست }}

{{ب| ساقی باده‌ی توحید و معارف عبّاس‌|شاهد بزم ازل شمع شبستان الست }}

{{ب| در ره شاه شهیدان ز سر و دست گذشت‌|نیست شد از خود و زد پا به سر هرچه که هست }}

{{ب| رفت در آب روان ساقی و لب‌تر ننمود|جان به قربان وفاداری آن باده‌پرست }}

{{ب| صدف گوهر مکنون هدف پیکان شد|آه از آن سینه و فریاد از آن ناوک و شست }}

{{ب| سرش از پای بیفتاد و دو دستش ز بدن‌|کمر پشت و پناه همه عالم بشکست }}

{{ب| شد نگون بیرق و شیرازه‌ی لشکر بدرید|شاه دین را پس از او رشته‌ی امید گسست }}

{{ب| نه تنش خسته شد از تیغ جفا در ره عشق‌|که دل عقل نخست از غم او نیز بخست }}

{{ب| حیف از آن لعل درخشان که ز گفتار بماند|آه از آن سرو خرامان که ز رفتار نشست }}

{{ب| یوسف مصر وفا غرقه به خون «وا اسفا»|دل ز زندان غم او ابد الدهر نرست <ref>همان؛ ص 117.</ref> }}

 

{{ب| یگانه دُرّی یتیم عقیق لب لعل فام‌|به یازده سالگی دو هفته ماهی تمام }}

{{ب| شاخ گل تازه‌ای ز گلشن مجتبی‌|ندیده چرخ کهن چون قدّ او خوشخرام }}

{{ب| کتاب جان باختن حمایل گردنش‌|از آنکه عبد اللّهش بود به تحقیق نام }}

 

{{ب| دو گوشوارش به گوش ولی ز سر رفته هوش‌|چو دید یکتایی پادشه خاص و عام }}

 

{{ب| به عزّ و فرزانگی از حرم آمد برون‌|که تا کند از صفا طواف بیت الحرام }}

 

{{ب| رفت به خنجر ذبیح کند نیازی ملیح‌|کعبه اسلام را ز جان کند استلام }}

 

{{ب| ربود پروانه را شمع دل انجمن‌|گشت غزال حرم پیش دلآرام رام }}

{{ب| رهسپر راه عشق شد سپر شاه عشق‌|چه خصم بدخواه عشق تیغ کشید از نیام }}

{{ب| بداد دست و گرفت به دامن شاه جای‌|شد هدف تیر کین در آن خجسته قیام }}

{{ب| خسرو ملک قدم سوخت ز سر تا قدم‌|ز داغ شهزاده‌ی ملیح شیرین کلام }}

{{ب| داغ دل شاه عشق فزون ز اندازه شد|زخم جگر تازه بود تازه‌تر از تازه شد <ref>همان؛ ص 149.</ref> }}

 

{{ب| ای طلعت زیبای تو عکس جمال لم یزل‌|وی غرّه‌ی غرّای تو آیینه‌ی حسن ازل }}

{{ب| ای درّه‌ی بیضای تو مصباح راه سالکان‌|وی لعل گوهرزای تو مفتاح اهل عقد و حلّ }}

{{ب| ای غیب مکنون را حجاب زان گیسوی پر پیچ و تاب‌|وی سرّ مخزون را کتاب زان خطّ خالی از خلل }}

{{ب| پیش قد دلجوی تو طوبی گیاه جوی تو|ای نخله‌ی طور یقین وی دوحه‌ی علم و عمل }}

{{ب| روح روان عالمی جان نبیّ خاتمی‌|طاووس آل هاشمی ناموس حقّ عزّ و جلّ }}

{{ب| در صولت و دل حیدری زان رو علیّ اکبری‌|در صفّ هیجا صفدری درگاه جنگ اعظم بطل }}

{{ب| در خلق و خلق و نطق و قیل، ختم نبوّت را مثیل‌|ای مبدء بی‌مثل و بی‌مانند را نعم المثل }}

 

{{ب| ای تشنه‌ی بحر وصال، سرچشمه‌ی فیض و کمال‌|سرشار عشق لایزال، سرمست شوق لم یزل }}

 

{{ب| ذوق رفیع المشربت افکند در تاب و تبت‌|تو خشک لب ز آب و لبت عین زلال بی‌زلل }}

 

{{ب| کردی چه با تیغ دو سر در عرصه‌ی میدان گذر|برشد ز دشمن الحذر وز دوست بانگ العجل }}

{{ب| دست قضا شد کارگر در کارفرمای قدر|حتّی اذا شقّ القمر لما تجّلی و اکتمل }}

{{ب| عنقاء قاف قرب حق افتاد از هفتم طبق‌|در لجّه‌ی خون شفق نجمُ هوی، بدرُ أفل }}

{{ب| یعقوب کنعان محن قمری صفت شد در سخن‌|کای یوسف گل پیرهن ای طعمه‌ی گرگ اجل }}

{{ب| ای لاله‌ی باغ امید از داغ تو سروم خمید|شد دیده‌ی حق بین سفید و الرأس شیبأ اشتعل }}

{{ب| ای شاه اقلیم صفا سرباز میدان وفا|بادا عَلَی الدُّنْیا العَفا بعد از تو ای میر اجل }}

{{ب| ای سرو آزاد پدر ای شاخ شمشاد پدر|ناکام و ناشاد پدر ای نو نهال بی‌بدل  }}

{{ب| گفتم به بینم شادیت عیش شب دامادیت‌|روز مبارکبادیت، خاب الرجاء و الامل }}

{{ب| زینب شده مفتون تو آغشته اندر خون تو|لیلی ز غم مجنون تو، سرگشته‌ی سهل و جبل <ref>همان؛ ص 123.</ref> }}

 

{{ب| خاک غم بر سر گلزار جهان باد امشب‌|رفته گلزار نبوّت همه بر باد امشب }}

{{ب| خرگه چرخ ستم پیشه بسوزد که بسوخت‌|خرگه معدلت از آتش بیداد امشب }}

{{ب| سقف مرفوع نگون باد که گردیده نگون‌|خانه‌ی محکم تنزیل ز بنیاد امشب }}

{{ب| شد سراپرده‌ی عصمت ز اجانب ناپاک‌|در رواق عظمت زلزله افتاد امشب }}

{{ب| شده از سیل سیه کعبه‌ی توحید خراب‌|وین عجت‌تر شده بیت الصنم آباد امشب }}

{{ب| از دل پرده‌نشینان حجازی عراق‌|می‌دود تا به فلک ناله و فریاد امشب }}

{{ب| شورش روز قیامت رود از یاد گهی‌|کز ابو الفضل کنند اهل حرم یاد امشب }}

{{ب| از غم اکبر ناشاد و نهال قد او|خون دل می‌چکد از شاخه‌ی شمشاد امشب }}

{{ب| مادر اصغر شیرین دهن از داغ کباب‌|تیشه بر سر زند از غصّه چو فرهاد امشب }}

{{ب| حجّت حق چه به ناحق به غُل جامعه رفت‌|کفر مطلق شده از بند غم آزاد امشب }}

{{ب| بانوان اشک فشان، لیک چو یاقوت روان‌|خاطر زاده‌ی مرجانه بود شاد امشب }}

{{ب| دیو، انگشتر و انگشت سلیمان را بُرد|نه عجب خون رود از چشم پریزاد امشب }}

{{ب| ای دریغا که به همدستی جمّال لعین‌|دست بیداد فلک داد ستم داد امشب }}

{{ب| چهره مهر سیه باد که بر خاکستر|خفته آن آینه‌ی حسن خدا داد امشب }}

{{ب| برق غیرت‌زده در خرمن هستی ز تنور|که دو گیتی شده چون رعد پر از داد امشب <ref>همان؛ ص 91.</ref> }}

 

 

 

{{ب| باز این چه آتش است که بر جان عالم است؟|باز این چه شعله‌ی غم و اندوه ماتم است؟ }}

{{ب| باز این حدیث حادثه‌ی جانگداز چیست‌|باز این چه قصّه‌ایست که با غصّه توأم است؟ }}

{{ب| این آه جانگزاست که در ملک دل بپاست‌|یا لشکر عزاست که در کشور غم است؟ }}

{{ب| آفاق پر ز شعله‌ی برق و خروش رعد|یا ناله‌ی پیاپی و آه دمادم است؟ }}

{{ب| چون چشمه، چشم مادر گیتی ز طفل اشک‌|روی جهان چو موی پدر کشته درهم است }}

{{ب| زین قصّه سر به چاک گریبان کروبیّان‌|در زیر بار غصّه قّدِ قدسیان خم است }}

{{ب| گلزار دهر گشته خزان از سموم قهر|گویا ربیع ماتم و ماه محرّم است  }}

 

{{ب| ماه تجلّی مه خوبان بود به عشق‌|روز بُروز جذبه‌ی جانباز عالم است }}

 

{{ب| مشکوةِ نور و کوکبِ درّیِ نشأتین‌|مصباحِ سالکان طریق وفا حسین  }}

 

 

{{ب| گلگون قبای عرصه‌ی میدان کربلا|زینت فزای مسند ایوان کربلا }}

 

 

{{ب| سرمست جام ذوق و جگرسوز نار شوق‌|غوّاص بحر وحدت و عطشان کربلا }}

{{ب| سرباز کوی دوست، که در عشق روی دوست‌|افکنده سر چو گوی به چوگان کربلا }}

{{ب| رکن یمان و کعبه‌ی ایمان، که از صفا|در سعی شد ز مکّه به عنوان کربلا }}

{{ب| لبیّک بر زبان، به سر دست، نقد جان‌|روی رضا به سوی بیابان کربلا }}

{{ب| چون نقطه در محیط بلا ثابت القدم‌|گردن نهاد بر خطّ فرمان کربلا }}

{{ب| بر ما سوای دوست، سرِ آستین فشاند|آسوده سر نهاد به دامان کربلا }}

{{ب| سر بر زمین گذاشت که تا سربلند شد|وز خود گذشت تا ز خدا بهره‌مند شد }}  

 

 

{{ب| ارباب عشق را چو صلای بلا زدند|اوّل به نام عقل نخستین صلا زدند }}

 

{{ب| جام بلا به کام «بلی» گو شد از الست‌|سنگ بلا به جانب بانگ بلی زدند }}

{{ب| تاج مصیبتی که فلک تاب آن نداشت‌|بر فرق فرقدان شه لافتی زدند }}

{{ب| پس بر حجاب اکبرِ ناموس کبریا|آتش ز کینه‌های نهان بر ملا زدند }}

{{ب| شد لعل دُر فشان حقیقت زمرّدین‌|الماس کین چو بر جگر مجتبی زدند }}

{{ب| پس در قلمرو غم و اندوه و ابتلا|کوس بلا به نام شه کربلا زدند }}

{{ب| فرمان نوخطان رکابش که خطّ محو|بر نقش ماسوی ز کمال صفا زدند }}

{{ب| دست و لا زدند به دامان شاه عشق‌|بر هر دو عالم از ره تحقیق پا زدند }}

 

{{ب| در قلزم محبّت آن شاه، چون حباب‌|افراشتند خیمه‌ی هستی به روی آب  }}

 

 

{{ب| ترسم که بر صحیفه‌ی امکان قلم زنند|گر ماجرای کرب و بلا را رقم زنند }}

 

{{ب| گوش فلک شود کر و هوش ملک ز سر|گر نغمه‌ای ز حال امام امم زنند }}

{{ب| زان نقطه‌ی وجود حدیثی اگر کنند|خطّ عدم به ربط حدوث و قِدَم زنند }}

{{ب| آن رهبرِ عقول که صد همچو عقل پیر|در وادی غمش نتوان یک قدم زنند }}

{{ب| ماء معین چو زهر شود در مذاق دهر|گر از لبان تشنه‌ی او لب بهم زنند  }}

{{ب| وز شعله‌ی سرادق گردون قباب او|بر قبّه‌ی سرادق گردون علم زنند }}

{{ب| سیل سرشک و اشک دمادم روان کنند|گر ز اشک چشمِ سیّد سجّاد دم زنند }}

{{ب| تا حشر دل شود به کمند غمش اسیر|گر ز اهل بیت او سخن از بیش و کم زنند }}

{{ب| کلک قضاست از رقم این عزا کلیل‌|لوح قدر فرو زده رخساره را به نیل  }}

{{ب| سهم قدر ز قوس قضا دلنشین رسید|در مرکز محیط رضا تیرکین رسید }}

{{ب| کرد آن سه شعبه نقطه‌ی توحید را دو نیم‌|وز شش جهت فغان به سپهر برین رسید }}

{{ب| سرّ مصون ز مکمن غیب آشکار شد|زان ناوکی که بر دل حقّ مبین رسید }}

{{ب| بازوی کفر و طعنه‌ی کفار شد قوی‌|زان طعنِ نیزه‌ای که به پهلوی دین رسید }}

{{ب| از تاب رفت شاهد سلطان معرفت‌|زان سوز و سازها که به شمع یقین رسید }}

{{ب| آمد به قصد کعبه‌ی توحید پیل مست‌|دیو لعین به مهبط روح الامین رسید }}

{{ب| افعی صفت گرفت سر از گنج معرفت‌|بدگوهری به مخزن دُرّ ثمین رسید }}

{{ب| آن نفس مطمئنه حیاتی ز سر گرفت‌|زان نفخه‌ای که در نفس آخرین رسید }}

{{ب| مستغرق جمال ازل گشت لایزال‌|نوشید از زلال لقا شربت وصال  }}

{{پایان شعر}}

{{شعر}}

{{ب| شد نوک نی چو نقطه‌ی ایجاد را مدار|از دور ماند دائرة اللّیل و النّهار }}

{{ب| سرزد چو ماه معرفت از مشرق سنان‌|از مغرب آفتاب قیامت شد آشکار }}

{{ب| شیرازه‌ی صحیفه‌ی هستی ز هم گسیخت‌|شد پاره‌پاره دفتر اوضاع روزگار }}

{{ب| کلک ازل ز نقش ابد تا ابد بماند|لوح قدر فتاد چو کلک قضا ز کار }}

{{ب| عقل نخست نقش جهان را به گریه شست‌|وندر عقول زد شرر از آه شعله‌بار }}

{{ب| یکباره سوخت همچو سپند از غمش خلیل‌|آمد دوباره نوح به طوفان غم دچار }}

{{ب| در طور غم کلیم شد از غصّه دل دو نیم‌|وندر فلک مسیح چنان شد که روی دار }}

{{ب| سر حلقه‌ی عقول چو بر نی مُقام کرد|قوس صعودِ عشق ظهوری تمام کرد  }}

{{پایان شعر}}

{{شعر}}

{{ب| در ناکسان چو قافله‌ی بی‌کسان فتاد|یک بوستان ز لاله به دست خَسان فتاد }}

{{ب| یک رشته‌ای ز درّ یتیم گرانبها|در دست ظلم سنگدلان، رایگان فتاد  }}

{{ب| یک حلقه‌ای ز منطقه‌ی چرخِ <ref> منطقه‌ی چرخ: دایره‌ای و کمربندی در آسمان که جایگاه دوازده برج است (حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو، حوت) و به اعتقاد قدما، آفتاب در هر ماه شمسی یکی از این بروج را طی می‌کند.</ref> معدلت‌|در حلقه‌ی اسیری و جور زمان فتاد }}

{{ب| زان پس گذارِ دسته‌ی دستانِ دلستان‌|در بوستانِ سرو و گل و ارغوان فتاد }}

{{ب| هر بی‌دلی به ناله شد از داغ لاله‌ای‌|هر بلبلی به یاد گلی در فغان فتاد }}

{{ب| ناموس حق ز جلوه‌ی طاووس کبریا <ref>ظاهرا مراد از «ناموس حق» حضرت زینب، و «طاووس کبریا» امام حسین علیهم السّلام است.</ref> |گشت آنچنان که مرغ دلش ز آشیان فتاد }}

{{ب| قُمری صفت بر آن گل گلزار معرفت‌|نالید آنقدر که ز تاب و توان فتاد }}

{{ب| یاقوت خون ز جَزْع یمانی بر او فشاند|یادش چو زان عقیقِ لب دُر فشان فتاد }}

{{پایان شعر}}

{{شعر}}

{{ب| این لؤلؤ تر و دُر گلگون حسین توست‌|وین خشکْ لعلِ غرقه‌ی در خون حسین توست }}

{{ب| این مرکز محیط شهادت که موج خون‌|افشاند تا به دامن گردون حسین توست }}

{{ب| این نیّری که کرده به دریای خون غروب‌|وز شرق نیزه سر زده بیرون حسین توست }}

{{ب| این مصحف حروف مقطّع که ریخته‌|اجزای او به صفحه‌ی هامون حسین توست }}

{{ب| این مظهر تجلّی بی‌چند و چون که هست‌|از چند و چون جراحتش افزون حسین توست }}

{{ب| این گوهر ثمین که به خاک است و خون دفین‌|مانند اسم اعظم مخزون حسین توست }}

{{ب| این هادی عقول که در وادی غمش‌|عقل جهانیان شده مجنون حسین توست }}

{{ب| این کشتی نجات که طوفان ماتمش‌|اوضاع دهر کرده دگرگون حسین توست» }}

{{ب| آنگاه رو به خلوت امُّ المصاب کرد|وز سوز دل به مادر دل خون خطاب کرد:  }}

 

{{ب| «ای بانوی حجاز مرا بینوا ببین‌|چون نی، نواکنان ز غم نینوا ببین }}

{{ب| ای کعبه‌ی حیا به منای وفا بیا|قربانیان خویش به کوی صفا ببین }}

{{ب| نورستگان خویش، سراسر بریده سر|وز خون نو خطان، به سراپا حنا ببین }}

{{ب| در خاک و خون تپان مهِ رخسارِ شه نگر|زنگ جفا بر آینه‌ی حق نما ببین }}

{{ب| بر نخل طور سرّ «أَنَا اللَّهُ» را نگر|وز روی نی تجلّی ربّ العُلی ببین }}

{{ب| از خفته‌ی نهفته‌ی اندر حجاب قدس‌|برخیز و بی‌حجابی ما بر ملا ببین }}

{{ب| زنجیر جور، سلسله‌ی عدل را قرین‌|توحید را به حلقه‌ی شرک آشنا ببین }}

{{ب| پرگار کفر، نقطه‌ی اسلام را محیط|دین را مدار دایره‌ی اشقیا ببین }}

{{ب| ای مادر از یزید و ز ابن زیاد، داد|وز آن که این اساس ستم را نهاد، داد» }}

{{پایان شعر}}

{{شعر}}

{{ب| کاش آن زمان که سرای طبیعت نگون شدی‌|وز هم گسسته رابطه‌ی کاف و نون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که کشتی ایمان به خون نشست‌|فُلک فلک ز موج غمش غرق خون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که رایت دین بر زمین فتاد|زرّین لوای چرخِ برین واژگون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که عین عیان شد به خون تپان‌|سیلاب خون، روان ز عیونِ عیون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که گشت روان کاروان غم‌|مُلک وجود را به عدم رهنمون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که ز سلسله‌ی خیل بی‌کسان‌|یک حلقه بندِ گردنِ گردونِ دون شدی }}

 

 

{{ب| کاش از حدیث بزم یزید و شه شهید|دل خون شدی، ز دیده‌ی حسرت برون شدی }}

 

{{ب| گر شور شام را به حکایت در آورند|آشوب بامداد قیامت در آورند  }}

{{ب| ای چرخ تا در این ستم آباد کرده‌ای‌|پیوسته خانه‌ی ستم، آباد کرده‌ای }}

{{ب| بنیاد عدل و داد، بسی داده‌ای به باد|زین پایه‌ی ستم که تو بنیاد کرده‌ای }}

{{ب| تا داده‌ای، به دشمن دین کام داده‌ای‌|یا خاطری ز نسل خطا شاد کرده‌ای }}

{{ب| از دوده‌ی معاویه و زاده‌ی زیاد|تا کرده‌ای، به عیش و طرب یاد کرده‌ای }}

{{ب| آبی نصیب حنجر سرچشمه‌ی حیات‌|از چشمه‌سارِ خنجر فولاد کرده‌ای }}

{{ب| سر حلقه‌ی ملوک جهان را به عدل و داد|در بندِ ظلم و حلقه‌ی بیداد کرده‌ای }}

{{ب| ای کج روش، به پرورش هر خسی بسی‌|جور و جفا به شاخه‌ی شمشاد کرده‌ای }}

{{ب| تا برق کین به گلشن ایمان و دین زدی‌|آفاق را چو رعد، پر از داد کرده‌ای }}

{{ب| چون شکوه‌ی ترا به درِ داور آورند|دود از نهاد عالم امکان برآورند  }}

{{پایان شعر}}

{{شعر}}

{{ب| خاموش «مفتقر» که دل دهر آب شد|وز سیل اشک، عالم امکان خراب شد }}

{{ب| خاموش «مفتقر» که از این شعرِ شعله بار|آتش به جان مرد و زن و شیخ و شاب شد }}