لالایی: تفاوت میان نسخه‌ها

لالایی (ویرایش)

نسخهٔ ‏۹ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۵۷

۸٬۴۷۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۹ دسامبر ۲۰۱۸

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

T.ramezani

۱۰٬۰۷۲

ویرایش

@@ خط ۸۴: / خط ۸۴: @@
 {{پایان شعر}}
+در لالایی دیگری از بابل نیز، سخن از راه کربلاست:
+lala lalay malak hassi
+me-no me xower sekine
+dare sumi bi rahe madine
+dare sum ti rahe karbala
+karbala koste ene
+لالا لالای ملک هسی
+لالا لالای گلم باشی
+منو مه خوافر سکینه
+من و خواهرم سکینه
+در شوم بی راه مدینه
+داریم میریم راه مدینه
+در شوم تی راه کربلا
+داریم میریم راه کربلا
+کربلا کشته انه
+کربلا کشته می آید. <ref>همان، ص 300. </ref>
+در لالایی زیر مادر با استعانت از نام های حضرت علی اکبر (ع)، علی اصغر (ع) و امیرالمؤمنین (ع) (داماد پیغمبر) ایشان را حامی و پشتیبان کودک خویش در برابر مزاحمت اغیار معرفی می کند: <ref>موسوی، سید مرتضی، داران، فریدون شهر، اصفهان، 1368.</ref>
+{{شعر}}
+{{ب| لالا لالا گلم لایی | لالا لالا گل چایی }}
+{{م| از این بچه چه می خواهی}}
+{{ب| که این بچه پدر داره | سه خنجر بر کمر داره}}
+{{ب| یکی اکبر، یکی اصغر | یکی داماد پیغمبر }}
+{{پایان شعر}}
+در روایت دیگری از این لالایی، علاوه بر نام های حضرت علی اکبر (ع) و علی اصغر (ع)، از شهیدان دشت نینوا، امیرالمؤمنین (ع) و ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نیز یاد شده است و همه این نام های مبارک مقدمه ای است تا مادر با کسب اجازه و رضایت از محضر حضرت رضا (ع) و از پیغمبر اکرم (ص)، کودک خویش را به کنیزی در خدمت بزرگ بانوی کربلا، حضرت زینب (س) بگمارد: <ref>پناهی سمنانی، 1376، ص 192.</ref>
+{{شعر}}
+{{م| لالالالای، لای، لای لالایی }}
+{{ب| شبی رفتم به دریایی | درآوردم سه تا ماهی}}
+{{ب| یکی اکبر، یکی اصغر | یکی داماد پیغمبر }}
+{{ب| که پیغمبر دعا می کرد | علی ذکر خدا می کرد }}
+{{ب| علی کنده در خیبر | به حکم خالق اکبر}}
+{{ب| لالای، لای، لای، به مشهد شی | به پای تخت حضرت شی }}
+{{ب| اگر حضرت بفرمایه | تو جاروکش زینب شی }}
+{{پایان شعر}}
+در فرهنگ مردم، لالایی تداعی کننده گهواره است و گهواره نشانه حضور علی اصغر (ع) شش ماهه در کربلاست. این مضامین و تصاویر در شیوه عزاداری و مجالس تعزیه نیز راه یافته است. برای مثال، در کاشان هنگام حرکت دسته های عزاداری، هیئت هایی که به نام حضرت باب الحوائج علی اصغر (ع) هستند، در عزاداری سنتی، گهواره ای تزئین شده به گل و قنداقه خونین را در جلو یا میان دسته حرکت می دهند و عزاداران با خواندن اشعاری به او متوسل می شوند و نذر و نیاز می کنند تا حاجات آن ها برآورده شود. <ref>شاطری، 1383، ص 104.</ref>
+{{شعر}}
+{{ب| اصغر که در صف شهدا ماه پاره است | خونش به حشر به هر درد چاره است}}
+{{ب| محکم بگیر دشته قنداقه اش به کف | باب الحوائج است اگر شیرخواره است}}
+{{پایان شعر}}
+در اهر دسته هایی چون خادملر «xademlar» و علی اصغر نیز وجود دارند که در روز عاشورا به گرداندن اسب های منسوب به امام حسین (ع)، حضرت قاسم (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) اقدام می کنند یا اینکه گهواره حضرت علی اصغر (ع) را می گردانند.
+برای گهواره نیز معمولاً کودکی ششیرخواره را سفید می پوشانند و داخل آن می گذارند و گاه زنان نازا با در آغوش کشیدن کودک و بستن پول و پارچه به گهواره، از خداوند طلب فرزند می کنند. <ref>فلسفی میاب و ابوالفتحی، 1387، ص 346. </ref>
+اما در سیرجان، این مراسم با اشعار لالایی همراه است؛ بدین ترتیب که مردم این شهر در روز دهم محرم همراه با دسته جات، گهواره ای می آورند که درون آن مجسمه کوچکی را خوابانده اند و شخصی هم در نقش رباب -مادر علی اصغر (ع)- گهواره را تکان می دهد و همه با هم این ابیات را زمزمه می کنند: <ref>مؤید محسنی، 1381، ص 275.</ref>
+{{شعر}}
+{{ب| اصغر لای لای لای | مادر لای لای لای }}
+{{ب| گهواره خالی | قنداقه خونی }}
+{{ب| لایی لایی از سفر برگشته رودم | لایی لایی اصغر شیرین زبونم }}
+{{پایان شعر}}
+بیشترین نجوای شبانه مادران، لالایی هایی هستند که شاعر مشخصی ندارند و از آن ها روایت متعدد گفته و شنیده ی شود؛ چرا که گاه مادر موقع بیان، قطعه ای از لالایی را فراموش می کند و بنابر موقعیت و با ذوق خویش، واژه های دیگری را جایگزین آن می سازد. در برابر آن، لالایی های دیگری هستند که به سبب تأثیرپذیری از قیام عاشورا، به ویژه حضرت علی اصغر (ع)، شاعران معینی آن را می سرایند و در مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) به عنوان مرثیه خوانده می شوند. گرچه این قسم از لالایی ها نیز متأثر از حضور حضرت علی اصغر (ع) در کربلاست، اما اهمیت آن ها به این دلیل است که به اشعار شاعران راه یافته اند. ابیات زیر زبان حال امام حسین (ع) با فرزند شیرخواره خود در شب عاشوراست که احمد قطبی زاده از شاعران شهر یزد آن را سروده است: <ref>هاشمی پور، 1380، ص 185.</ref>
+{{شعر}}
+{{ب| علی اصغر ای شیرین زبانم | بخواب ای راحت روح و روانم }}
+{{ب| نمی خوابم من امشب تا دم صبح | که از بهر تو لالایی بخوانم }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{ب| کجا پیدا کنم یک جرعه آبی | نمی آید به چشمم جز سرابی }}
+{{ب| فرات آب اینجا مهر زهراست | ولی تو از عطش در سوز و تابی }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{ب| ز تو دارم خجالت جان مادر | از این خجلت زنم بر سینه و سر}}
+{{ب| تلظی کم کن ای مادر که دیگر | ندارم طاقت این، جان مادر }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{ب| چرا امشب نمی خندی چو دوشین | بخند یا ناله کن ای جان شیرین }}
+{{ب| نگه کن عمه ات زینب چو مادر | ز اندوه می زند بر سینه و سر }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{ب| چه می گویی؟ چه رازی داری امشب؟ | نمی دانم چرا بیداری امشب }}
+{{ب| به زیر لب چه می گویی ندانم | بگو مادر که لالایی بخوانم }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{ب| سکینه در کنارت زار و خسته | رقیه روی دامانش نشسته }}
+{{ب| نگه کن سوی آن دو جان مادر | نگه کن بر رقیه بار دیگر }}
+{{ب| لالالالا علی اصغر من | بخواب ای غنچه نوپرور من }}
+{{پایان شعر}}
 ==منبع==
 * [[محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران|اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 221-229.]]