مرثیه خوانی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۰۴۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۴ اکتبر ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «در زبان عرب واژه رثا و مرثیه این گونه تعریف شده است: یعنی شخصی بعد از مرگ کسی ب...» ایجاد کرد)
 
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
مشهور است که در بازگشت از شام به عراق، اهل بیت (ع) از راهنمای قافله خواستند تا آن ها را از مسیر کربلا عبور دهد. وقتی به آن سرزمین رسیدند، مشاهده کردند که پیش از آنان جابر بن عبدالله انصاری نیز همراه عده ای از بنی هاشم به زیارت مرقد امام حسین (ع) آمده است. با پیوستن کاروان اهل بیت (ع) به جابر و همراهانش، جملگی در کربلا جمع شدند و به گریه و سوگواری و سینه زنی پرداختند. مجلس عزاداری تا چند روز ادامه داشت. همچنین، زمانی که کاروان اسرای اهل بیت (ع) از کربلا به حوالی مدینه رسید، «بشیر بن جذلم» به فرموده علی بن الحسین (ع)  به شهر مدینه می رود تا خبر شهادت حسین بن علی (ع) و یاران و اهل بیتش را به مردم مدینه اعلان کند. پس از آنکه بشیر به شهر مدینه می رسد، وارد مسجد می شود و قصیده ای رابا صدای محزون برای مردم می خواند. مردم با ناله و شیون، و واویلا گویان به سوی کاروان اسرا که بیرون مدینه اتراق کرده بودند، می روند. همگی گرد حضرت سجاد (ع) حلقه می زنند و گریان و تسلیت گویان همراه ایشان به عزاداری می پردازند. سپس امام سخنرانی کوبنده ای ایراد می فرمایند و مردم به شدت گریه می کنند. پس از آن، اهل بیت (ع) همراه مردم وارد شهر می شوند و در آنجا هم مجلس سوگ و عزا برپا می دارند. <ref>همان، ص 265-267.</ref> همچنین در مقاتل الطالبین آمده است که ام البنین در بقیع به عزا می پرداختند. <ref>اصفهانی، 1372، ص 85. </ref>  
مشهور است که در بازگشت از شام به عراق، اهل بیت (ع) از راهنمای قافله خواستند تا آن ها را از مسیر کربلا عبور دهد. وقتی به آن سرزمین رسیدند، مشاهده کردند که پیش از آنان جابر بن عبدالله انصاری نیز همراه عده ای از بنی هاشم به زیارت مرقد امام حسین (ع) آمده است. با پیوستن کاروان اهل بیت (ع) به جابر و همراهانش، جملگی در کربلا جمع شدند و به گریه و سوگواری و سینه زنی پرداختند. مجلس عزاداری تا چند روز ادامه داشت. همچنین، زمانی که کاروان اسرای اهل بیت (ع) از کربلا به حوالی مدینه رسید، «بشیر بن جذلم» به فرموده علی بن الحسین (ع)  به شهر مدینه می رود تا خبر شهادت حسین بن علی (ع) و یاران و اهل بیتش را به مردم مدینه اعلان کند. پس از آنکه بشیر به شهر مدینه می رسد، وارد مسجد می شود و قصیده ای رابا صدای محزون برای مردم می خواند. مردم با ناله و شیون، و واویلا گویان به سوی کاروان اسرا که بیرون مدینه اتراق کرده بودند، می روند. همگی گرد حضرت سجاد (ع) حلقه می زنند و گریان و تسلیت گویان همراه ایشان به عزاداری می پردازند. سپس امام سخنرانی کوبنده ای ایراد می فرمایند و مردم به شدت گریه می کنند. پس از آن، اهل بیت (ع) همراه مردم وارد شهر می شوند و در آنجا هم مجلس سوگ و عزا برپا می دارند. <ref>همان، ص 265-267.</ref> همچنین در مقاتل الطالبین آمده است که ام البنین در بقیع به عزا می پرداختند. <ref>اصفهانی، 1372، ص 85. </ref>  


شاعران فارسی زبان تا اوایل سده چهارم به واسطه وجود حکومت های ظالم و عموماً دشمن اهل بیت، با وجود ارادت به اهل بیت، از بیم جان، تقیه پیشه کرده بودند و شعری نسرودند، اما با روی کار آمدن سلسله آل بویه، به ویژه ایام حکمرانی معزالدوله احمد بن بویه (320-356) بر عراق، خوزستان، فارس و کرمان، به واسطه ارادت این دودمان ایرانی نژاد به اهل بیت (ع)، ادبیات عاشورایی از نیمه دوم سده چهارم جان گرفت و جایگاهی والا به خود اختصاص داد. از همین رو، با روی کار آمدن آل بویه و برداشته شدن تقیه از شاعران، شاهد نمونه های ممتازی رثای آل محمد (ص) و به ویژه واقعه عاشورا هستیم. <ref>شادکامی اوغانی در پایگاه اطلاع رسانی سازمان تبلیغات اسلامی. </ref> در ادامه به نمونه هایی از این نوع ادبیات اشاره می شود.


مرثیه خوانی در دهه اول محرم
در خوانسار مرثیه ای در روزهای اول محرم خوانده می شود که به قرار زیر است: <ref>میر ابواسحاق، حسین، خوانسار، اصفهان، 1381 و 1386.</ref>
{{شعر}}
{{ب| عزیزان باز ایام عزا شد | لوای شاه دین از نو به پا شد}}
{{ب| محرم آمد و ذرات عالم | عزادار شهید کربلا شد}}
{{ب| در این مه تا به ابرو فرق اکبر | ز تیغ منقد بی دین دو تا شد}}
{{ب| گلوی اصغر بی شیر پر خون | به روی دست بابش از جفا شد}}
{{ب| دو دست حضرت عباس از تن | برای جرعه آبی جدا شد }}
{{ب| چو نی نالید صغیر از آن ستم ها | که بر آل نبی در نینوا شد }}
{{ب| بود فرات مهر بتول و به کربلا | فرزند او شهید ستم تشنه کام شد}}
{{ب| بیداد چرخ بین که یزید لعین به تخت | اما خرابه آل علی را مقام شد }}
{{ب| ماه محرم آمد و عشرت حرام شد | دور جهان مخالف دین را به کام شد }}
{{ب| آمد مهمی که آمدنش را عجب نیست | گویم قیامت آمد و غوغایی تمام شد }}
{{ب| اهل مدینه را غم و اندوه رخ نمود | هنگام عیش و خرمی اهل شام شد }}
{{ب| خون جگر ز دیده خیر النسا چکید | شال عزا به گردن خیر الانام شد }}
{{ب| گشتند بهر قتل شهی جمع، کوفیان | گر قدسیان به درگه او ازدحام شد }}
{{ب| آبی که بهر وحشی صحرا مباح بود | چون شد که بر حسین و حریمش حرام شد }}
{{پایان شعر}}
==منبع==
==منبع==
اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 98-102.
اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 98-102.
==پی نوشت==
==پی نوشت==
۱۰٬۰۷۲

ویرایش