تعزیه در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۲۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ ژوئن ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
صادق همایونی. چاپ اول: شیراز، انتشارات نوید، 1368 (1410 ق). 818 ص، وزیری. تصویر، سند.
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان          =    تعزیه در ایران
| عنوان اصلی      =
| برگرداننده      =
| ویراستار          =
| به کوشش    = محمد صادق همایونی سروستانی
| تصویر          =  تعزیه در ایران.jpg
| زیرنویس تصویر  =
| نویسنده        =
| تصویرگر        =
| طراح جلد        =
| زبان            = فارسی
| مجموعه          =
| موضوع          = تعزیه
| سبک            =
| ناشر            = نوید شیراز
| ناشر فارسی      =
| محل انتشارات    = شیراز
| تاریخ نشر      =  1380
| تاریخ نشر فارسی =
| محل ناشر فارسی  =
| نوع رسانه      =
| صفحه            = 1018
| قطع            = 
| اندازه وزن                =
| شمارگان        =
| نوبت چاپ   =
| تعداد جلد      =
| شابک            = ‭964-6810-34-9
| کتاب‌خانهٔ ملی ایران    =
| پس از          =
| پیش از          =
}}




مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ تعزیه تا هنگام انتشار آن است که با استناد به ده‌ها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیده‌ها و شنیده‌های نویسنده است و شامل ده‌ها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های امام حسین -ع- نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد.




مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردم‌شناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آن‌ها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ قاسم» (ص 675-688)، از همه چیز، جزء مجعول بودن برخی مطالب دربارهٔ قاسم، سخن گفته شده است.


کتاب حاضر در شش بخش سامان یافته است:




==معنای تعزیه==
تعزیه (یا تعزیت) به معنی سوگواری، برپایی یادبود عزیزان از دست رفته، تسلیت، امر کردن به صبر و پرسیدن از خویشان درگذشته، خرسندی دادن و در برخی مناطق ایران مانند خراسان به معنای مجلس ترحیم است.
اما آنچه به عنوان تعزیه مشهور است گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم است که در آن عده‌ای اهل ذوق و کارآشنا در جریان سوگواری‌های ماه محرم و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل بیت، طی مراسم خاصی بعضی از داستان‌های مربوط به واقعهٔ کربلا را پیش چشم تماشاچی‌ها بازآفرینی می‌کنند.
در تعزیه چون اهمیت خواندن هنرمندانهٔ اشعار بیش از روش اجرا و نمایش واقعه‌هاست، آن را -در قیاس با روضه‌خوانی- تعزیه‌خوانی نیز گفته‌اند.
برگزاری تعزیه در ایران قدمتی طولانی دارد و هر ساله در بسیاری از شهرها با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود.
==چکیده==
این کتاب شامل بخش‌هایی از تاریخ است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده و یا مورد غفلت واقع شده است و مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ تعزیه تا هنگام انتشار آن بوده که با استناد به ده‌ها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیده‌ها و شنیده‌های نویسنده است و شامل ده‌ها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های امام حسین (ع) نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد.
مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردم‌شناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آن‌ها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ قاسم» (ص 675-688)، از همه چیز، جزء مجعول بودن برخی مطالب دربارهٔ قاسم، سخن گفته شده است.
==بخش‌های کتاب==
این کتاب در شش بخش سامان یافته است:
===بخش اول===
«تعزیه و تاریخ»، عنوان بخش اول کتاب است و در آن از مسائلی چون ریشه‌های نمایش در ایران پیش از اسلام، سیر تطوّر تعزیه، تکامل و انحطاط آن و نقش اشرافیت در نابود کردن این هنر مذهبی و توده‌ای سخن رفته است.
«تعزیه و تاریخ»، عنوان بخش اول کتاب است و در آن از مسائلی چون ریشه‌های نمایش در ایران پیش از اسلام، سیر تطوّر تعزیه، تکامل و انحطاط آن و نقش اشرافیت در نابود کردن این هنر مذهبی و توده‌ای سخن رفته است.
 
===بخش دوم===
 
در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آن‌گاه به «ویژگی‌های تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطوره‌های مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطوره‌های تاریخی و فرهنگی ایران.  
در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آن‌گاه به «ویژگی‌های تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطوره‌های مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطوره‌های تاریخی و فرهنگی ایران.  
 
===بخش سوم===
 
عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند ابن زیاد، ابن سعدخوان، بیاض، پیش‌خوانی، چاووش‌خوانی، شام غریبان، مخالف‌خوان و نسخه‌گردان.  
عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند ابن زیاد، ابن سعدخوان، بیاض، پیش‌خوانی، چاووش‌خوانی، شام غریبان، مخالف‌خوان و نسخه‌گردان.  
 
===بخش چهارم===
 
بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آن‌ها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباس‌های تعزیه و تعزیه‌خوان‌های بزرگ سخن رفته است. در این بخش از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج مختار، شهادت قاسم، طفلان مسلم، علی اکبر، ورود به شام، ورود به کوفه و 72 تن.  
بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آن‌ها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباس‌های تعزیه و تعزیه‌خوان‌های بزرگ سخن رفته است. در این بخشی از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج مختار، شهادت قاسم، طفلان مسلم، علی اکبر، ورود به شام، ورود به کوفه و 72 تن.  
===بخش پنجم===
 
 
«چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ عباس-امام، امام رضا، حضرت معصومه، قانیا (شاه فرنگ)، علی اکبر، امام حسن و حر.
«چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ عباس-امام، امام رضا، حضرت معصومه، قانیا (شاه فرنگ)، علی اکبر، امام حسن و حر.
 
===بخش ششم===
 
در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است.  
در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است.  
برای شناخت بیشتر این کتاب رجوع شود به: سید محمّد علی جمال‌زاده، «تعزیه در ایران»، کلک (شمارهٔ 11-12، بهمن و اسفند 1369)، ص 241-249. همچنین این مقاله در مجلهٔ تاریخ و فرهنگ معاصر (سال سوم، شمارهٔ 3 و 4، پاییز و زمستان 1373)، ص 257-263، تجدید چاپ شده است.
==منابع==
==منابع==
کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 183-184.
کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 183-184.
==پی نوشت==
==پی نوشت==
 
[[رده: کتاب‌ها]]
[[رده:کتاب‌ها]]
[[رده: کتاب‌ها در گروه تاریخ]]
[[رده: کتاب‌ها در گروه ادبیات]]
[[رده: کتاب‌ها در گروه علوم اجتماعی]]
۱۰٬۰۷۲

ویرایش