مشک

مشک ظرف نگهدارى آب در قدیم بوده‌است. که از پوست گوسفند بدون شکافتن از وسط، درست شده است و در آن ماست، دوغ، آب و غیره ریزند. در واقع مشک خیک بى‌موى است که به آن «قربه»، «راویه» و «رکوه» هم می‌گویند.

مشک، پیش از عاشورا

پیش از عاشورا مشک، ایفاى نقش کرده است. در مسیر راه، وقتى کاروان امام حسین(ع) به منزلگاه«شراف»رسیدند، جوانان به فرمان امام، آب بسیارى در مشکها برداشتند و در گرماى نیمروز فردای آن روز، با سپاه هزار نفرى حرّ برخوردند که تشنه بودند.دهان مشکها به روى آن سپاه گشوده شد،حتى اسبهایشان سیراب شدند.

مشک سقای کربلا

در کربلا نیز از سه روز مانده به عاشورا، نیروهاى عمر سعد بر فرات مسلّط شدند و مانع بردن آب گشتند.

وقتى عطش بر حسین(ع) و یارانش زیاد شد،برادرش عباس(ع) را مأمور تهیّه آب کرد.

وى با ۲۰ نفر همراه مشک و به اتفاق ۳۰ نفر سواره نزدیک شریعه شدند و نبردى کرده، مشکها را پر از آب کرده برگشتند.

چشم از اشک پر و مشک من از آب تهى است		جگرم غرقه به خون و تنم از تاب تهى است
گفتم از اشک کنم آتش دل را خاموش		پر ز خوناب بود چشم من از آب تهى است
جان من مى‌برد آن آب کزین مشک چکد		گشتیم غرق در آبى که ز گرداب تهى است
مشک هم اشک به بى‌دستى من مى‌ریزد		بى‌سبب نیست اگر مشک من از آب تهى است

در نبرد عاشورا نیز همچون همۀ جنگهاى قدیم، از مشک بعنوان ظرفى براى برداشتن و نگهداشتن آب در سفر و اردوگاه استفاده شد. در فرهنگ عاطفى عاشورا، «مشک»مظهر سقایى اباالفضل(ع) است،چرا که او آبرسان خیمه‌ها و سقاى اطفال امام حسین(ع) بود. به همین خاطر، به آن حضرت«ابوالقربه»هم گویند که کنایه از سقایى او با مشک است. روز عاشورا هم مشک خالى به دوش گرفت و به فرات رفت و آن را پر از آب کرد و در راه آوردن آب به خیمه‌ها،راه را بر او بستند. دستانش قطع شد و مشک آب سوراخ گشت و عباس(ع) هم به شهادت رسید، پیش از آنکه آب به خیمه‌ها برسد. این موضوع، با حسرت و اندوه یاد مى‌شود که نشان وفاى عباس(ع) و عطش اطفال است.به گفتۀ«عمّان سامانى»:

پس فرو بارید بر وى تیر تیز		مشک شد بر حالت او اشک‌ریز
اشک چندان ریخت بر وى چشم مشک		تا که چشم مشک،خالى شد ز اشک
تا قیامت تشنه‌کامان ثواب		مى‌خورند از رشحۀ آن مشک،آب

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۴۲۴-۴۲۵.