شمایل

شمایل در اصل،به معناى صفتها و خصلتهاى انسان است،اما به چهره و ویژگیها و مشخصات صورت نیز گفته مى‌شود. همچنین به صورت نگارى و ترسیم چهرۀ بزرگان دین و نگارگرى وقایع مذهبى«شمایل سازى»مى‌گویند. «شمایل گردان»نیز به کسى گویند که «تصویرهاى قاب کردۀ بزرگان دین را به معرض نمایش گذارد».

مفهوم

از سنتهاى مذهبى قدیم در تکایا آن بوده که در ایام عزادارى براى یادآورى فرات، تشتى پر آب در گوشه‌اى از تکیه مى‌نهادند و علمى را به ستونى به نشانى علمدارى حضرت عباس مى‌بستند و بر روى پرده‌ها یا دیوارها شمایلى از شهادت هفتاد و دو تن مى‌کشیدند و در و دیوار را رنگ عزا مى‌دادند، تا هماهنگ با محتواى تعزیه و شبیه‌خوانى باشد. شمایل‌نگارانى هم همواره بوده‌اند که ذوق و هنر خویش را در راه اباعبدالله(ع) و موضوعات دینى مربوط به أئمه وقف مى‌کردند. کسانى با عنوان «پرده‌دار» به مرثیه‌خوانى پاى این شمایل و تصویرهاى مذهبى مى‌پرداختند. به آنان «شمایل خوان» هم مى‌گفتند. تابلوهاى تصویرگران وقایع مذهبى، بر محور قصص قرآنى، جنگهاى پیامبر و حضرت على(ع)، ثبت وقایع عاشورا، خروج مختار و...است.

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۲۵۶.