شعر امام حسین «ع»

ائمه شیعه،گاهى به اقتضاى زمان و مکان و موقعیّت،شعر هم مى‌سرودند.گاهى هم به شعر شاعران پیشین،استناد و استشهاد مى‌کردند. از حسین بن على(ع) نیز شعرهاى فراوانى نقل شده است،چه آنچه در حوادث کربلا بصورت موعظه،رجز و جز آن بیان کرده،و چه آنچه پیشتر به مناسبتهاى مختلف سروده است.کتابى هم به نام«دیوان الحسین بن على»که حاوى اشعار آن حضرت است،چاپ شده است و بیشتر اشعار آن، مواعظ و حکمت است.

اشعار

در نهضت عاشورا، امام حسین(ع) هم شعرهایى از خود دارد، هم شعرهایى از شعراى عرب که به آنها تمثّل کرده است،مانند شعرى با این مطلع:«فان نهزم فهزّامون قدما...» یا شعر دیگرى با این آغاز: «مهلا بنى عمّنا ظلامتنا...» اما برخى از آنچه از شعرهاى خود آن حضرت است،چنین است:وقتى در منزلگاه صفاح با فرزدق برخورد کرد و اوضاع داخلى کوفه و سست رأیى بیعت کنندگان را شنید،چنین سرود:

لئن کانت الدنیا تعدّ نفیسة		فدار ثواب اللّه اعلى و انبل
و ان کانت الأبدان للموت انشأت		فقتل امرئ بالسّیف فى اللّه افضل
و ان کانت الأرزاق شیئا مقدّرا		فقلّة سعى المرء فى الرّزق اجمل
و ان کانت الأموال للتّرک جمعها		فما بال متروک به المرء یبخل

شب عاشورا پس از سخنرانى براى یاران و اعلام وفادارى از سوى آنان،به خیمۀ خود بازگشت و در حالى که به اصلاح و آماده‌سازى شمشیر خود مشغول بود،چنین مى‌سرود:

یا دهر افّ لک من خلیل		کم لک بالإشراق و الأصیل
من صاحب و طالب قتیل		و الدّهر لا یقنع بالبدیل
و انّما الأمر الى الجلیل		و کلّ حىّ سالک السبیل

روز عاشورا،رجزى را که در یکى از حمله‌هایش مى‌خواند،این بود:

الموت اولى من رکوب العار

و العار اولى من دخول النّار

و در حمله به جناح چپ لشکر عمر سعد،چنین رجز مى‌خواند:

انا الحسین بن علىّ		آلیت ان لا انثنى
احمى عیالات ابى		امضى على دین النّبى

و نیز در طول رزم‌آورى‌ها و حماسه‌آفرینى‌هاى خود،چنین رجزى بر لب داشت:

انا ابن علىّ الخیر،من آل هاشم		کفانى بهذا مفخرا حین افخر
و جدّى رسول اللّه اکرم من مشى		و نحن سراج اللّه فى الناس یزهر
و فاطمة امّى سلالة احمد		و عمّى یدعى ذو الجناحین جعفر
و فینا کتاب اللّه انزل صادقا		و فینا الهدى و الوحى و الخیر یذکر

و شعر بلند دیگرى دارد،با این مطلع:

غدر القوم و قدما رغبوا

عن ثواب اللّه ربّ الثّقلین

که هنگام حمله به دشمن سوار بر اسب،ابیات آن را مى‌خواند.

برخى اشعار هم به امام حسین(ع)نسبت داده شده،در حالى که قرنها پس از آن حضرت،از زبان آن امام شهید سروده شده،و رواج یافته است،از قبیل:

ان کان دین محمّد لم یستقم

الاّ بقتلى یا سیوف خذینى

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 250-252.