الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم
الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم کتابی است درباره‌ی شخصیت و فضائل امام حسین (ع) که توسط جعفر تستری (شوشتری) نوشته شده و تصحیح آن را سید جعفر حسینی انجام داده است.
| الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | جعفر تستری |
| ناشر | دارالسرور |
| محل نشر | بیروت |
| تاریخ نشر | 1414 ق |
| چاپ | اول |
| تعداد صفحات | 613 |
| قطع | وزیری |
درباره نویسندهویرایش
حاج شیخ جعفر شوشتری متولد 1227 قمری/ 1190 در شهر شوشتر است. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در زادگاه، در سن پانزده سالگی به نجف رفته و از علمای بزرگ آنجا، مدرک اجتهاد دریافت نمود.[۱] شیخ شوشتری در سال 1259 قمری بنا به خواهش اهالی خوزستان و بالاخص شوشتر، نجف را ترک و مجددا به زادگاهش مراجعت نموده و تا ده‌ها سال در آن شهر سکنی گزید.
او از فقیهان و واعظان عصر خود بود و کتاب «الخصائص الحسینیه خصائص الحسین (ع) و مزایا المظلوم »، چنانکه در آغاز آن گفته (ص 9)، پس از شصت سالگی نوشته است. از جمله مهمترین تالیفات شیخ جعفر شوشتری، رساله منهج الرشاد در طهارت و صلوه است که علمای بزرگی بر آن حاشیه نوشته اند.[۲]
شیخ شوشتری در سال 1302 قمری و پس از زیارت مشهد و در هنگام بازگشت از آنجا، در 28 صفر 1303 / 1282 در شهر کرند کرمانشاه درگذشت.[۳]
درباره کتابویرایش
خصائص الحسین، که نزد عده‌ای مقبولیت تقدّس‌آمیز دارد، تاریخ‌نگاری قیام امام حسین نیست، بلکه شخصیت‌شناسی امام است و از این رو، کتابی کم مانند و کمابیش ابتکاری است. نویسنده توانسته است ویژگی های شخصیت امام حسین (ع) که عمدتا در وصف قیام آن حضرت و شهادت شان در روز عاشورا را کشف و معرفی کند و از مسائلی سخن بگوید که دیگران نگفته بودند.
شیخ جعفر شوشتری انگیزه‌اش از تالیف کتاب را چنین بیان می کند: «با فرا رسیدن ماه محرم با خود زمزمه کردم که تا چه زمانی باید کتاب در دست گیرم و از روی کتاب، مجلس و منبر را اداره کنم و تا کی نتوانم از حفظ، منبر بروم؟ باید چاره ای بیندیشم و خویشتن را از این وضعیت ناگوار نجات بخشم. اما هر چه در این مورد اندیشم [اندیشیدم] راه به جایی نبردم و بر اثر فکر زیاد، خستگی سراسر وجودم را فرا گرفت و از شدت نگرانی به خواب رفتم. در عالم رویا دیدم که در سرزمین کربلا هستم. درست. به هر جا نگریستم. چشمم به خیمه ای برافراشته افتاد. دریافتم که سپاه دشمن در صف فشرده بر گِرد خیمه امام حسین (ع) نشسته است. وارد شدم. سلام گرمی نثار آن سیمای نورافشان نمودم. حضرت مرا در نزدیکی خویش جای داد و به حبیب بن مظاهر فرمود: حبیب! شیخ جعفر میهمان ماست. باید از میهان پذیرایی کرد. درست است که آب در خیمه نیست، اما آرد و روغن موجود است. برخیز و برای مهمان ما غذایی آماده کن.
حبیب بن مظاهر به دستور امام حسین علیه السلام برخاست و پس از لحظاتی به خیمه وارد شد و غذایی پیش روی من نهاد. فراموش نمی کنم که قاشقی هم در ظرف غذا بود. چند قاشقی از آن غذای بهشتی خورده بودم که از خواب بیدار شدم و دریافتم که از برکت زیارت آن حضرت و عنایت او، نکات و لطایف و کنایات و ظرافت‌هایی از آثار خاندان وحی و رسالت بر من الهام شده است که تا آن ساعت، بر کسی الهام نگشته و فهم کسی بر آنها از من پیشی نگرفته بود.»[۴]
در مقدمه کتاب، شوشتری به صراحت بیان میکند خصائص الحسین در بردارندهٔ مقدمه و یازده عنوان (فصل) است.[۵] اما کتاب شامل دوازده عنوان است. به نحوی که در فهرست اعلامی نویسنده، عنوان نهم: «خصوصیات حسین علیه السلام در آنچه به بیت الله مربوط می شود.» وجود نداشته و به علاوه در داخل متن تیتر عنوان دهم: «خصوصیات مربوط به ملائکه» بوده[۶] و در ذیل آن، پس از یک توضیح کوتاه، مطالب ذیربط در سه مقصد بیان می گردد.[۷]
در انتهای مقدمه، شوشتری به این موضوع که «عنوان یازدهم کتاب را به عنوان خاتمه جلد اول کتاب، در نظر گرفته است، اشاره می کند.[۸] در همین راستا او بر آن بود که در کتاب خصایص الحسینیه از سیصد خصیصه آن امام در ضمن سی عنوان بحث کند، ولی نشانی از وجود مجلد دوم از آن کتاب در دست نیست.[۹] برخی احتمال داده‌اند که جلد دوم آن مفقود شده است؛ امّا بنا به دلایلی، از جمله اینکه نسخه‌هایی از کتاب در حیات نویسنده تکثیر شده، معلوم می‌شود که جلد دوم آن نوشته نشده بود.
چکیده کتابویرایش
عناوین دوازده گانه کتاب، بر اساس متن آن، به این شرح است:
-- عنوان اول: « امام حسین علیه السلام در عوالم وجود»، شامل هفت مقصد[۱۰]
-- عنوان دوم: «صفات، اخلاق و عبادات عام و مطلق امام حسین علیه السلام»،[۱۱]
-- عنوان سوم: «صفات، اخلاق و عبادت امام حسین علیه السلام در روز عاشورا»، متن به علاوه دو باب و یک خاتمه[۱۲]
-- عنوان چهارم: «الطاف و احترامات ویژه خداوند به امام حسین علیه السلام»، در هفت بخش[۱۳]
-- عنوان پنجم: «حسین مظهر الطاف خاص ربانی»، در دو مقدمه و سه کیفیت[۱۴]
-- عنوان ششم: «خصوصیات مربوط به خشوع هنگام ذکر حسین علیه السلام»در دوازده مقصد[۱۵]
-- عنوان هفتم: «خصوصیات زیارت حسین علیه السلام» در دوازده باب[۱۶]
-- عنوان هشتم: «خصوصیات امام حسین علیه السلام در قرآن مجید»، در شش مقصد[۱۷]
-- عنوان نهم: «خصوصیات حسین علیه السلام در آنچه به بیت الله مربوط می شود.» در سه مطلب[۱۸]
-- عنوان دهم: «خصوصیات مربوط به ملائکه» در سه مقصد[۱۹]
-- عنوان یازدهم: «خصایص حسین علیه السلام از انچه به پیامبران عظام تعلق دارد» در چهار مقصد[۲۰]
-- عنوان دوازدهم: «امام حسین علیه السلام و افضل پیامبران»[۲۱]
در میان عناوین کتاب خصایص الحسین (ع)، تنها عنوان و فصل هفتم کتاب «خصوصیات زیارت حسین علیه السلام» است[۲۲] ارتباط مستقیمی با موضوع کتاب ندارد. در ذیل آن عنوان و در دوازده باب، ثواب زیارت کربلا و خصوصیات و ویژگی های زائر امام حسین (ع) بیان می شود. این بخش از کتاب را شیخ جعفر با چنین عباراتی بیان میکند: «زائر حسین علیه السلام در هر حالتی از حالات خود، به فضیلتی نایل می‌آید و من حاصل آنها را از احادیث معتبر، در شانزده حالت جمع‌آوری کرده‌ام.»[۲۳] علاوه بر آن مولف معتقد است: «زائر آن حضرت به نحو خاصی از گناهان خالص می شود»، «زیارت حسین (ع) تا روز قیامت متصل است و از زائر منقطه نمی شود» و «زیارت آن حضرت، برتر از زیارت امام حی و زنده است.»[۲۴]
از نظر حجم، عنوان‌ها یا فصول کتاب با یکدیگر کاملا تفاوت دارند. به نحوی که حجم عنوان ششم کتاب (خصوصیات مربوط به خشوع هنگام ذکر حسین علیه السلام» 117 صفحه[۲۵] و حجم عنوان هفتم کتاب (خصوصیات زیارت حسین علیه السلام) 96 صفحه[۲۶] است و متقابلا حجم صفحات عنوان دهم (خصوصیات مربوط به ملائکه) 12 صفحه[۲۷] و عنوان دوازدهم (امام حسین علیه السلام و افضل پیامبران) تنها سه صفحه[۲۸] است.
کتاب خصائص الحسین و مزایا المظلوم توسط محققین و مترجمین مختلفی مورد بررسی قرار گرفته و چند شرح و ترجمه از آن نوشته شده[۲۹] که مشخصات آنها در آغاز کتاب اشک روان بر امیر کاروان: دمع العین علی خصائص الحسین علیه‌السلام، ترجمه الخصائص الحسینیة (چاپ سوم: قم، دارالکتاب، 1375)، ص 40-42، آمده است. همچنین در کتاب ادبیات فارسی بر مبنای تالیف استوری (ج 2، ص 994-996)، به ترجمه‌ها و چاپ‌های این کتاب پرداخته شده است.
ارزش و اهمیت کتابویرایش
خصائص الحسین و مزایا المظلوم کتابی در مورد خصوصیات و ویژگی های امام حسین (ع) است که در کنار آن، وقایع عاشورا و کربلا نیز بازگو می شود. از این منظر، کتاب با غالب کتب مقتل امام حسین (ع) تفاوت پیدا می کند.
برخی از پژوهشگران موضوع عاطفه و تحریک عاطفی در خصایص الحسینیه را، ویژگی خاص آن کتاب قلمداد می کنند.[۳۰] گروه دیگری نیز رویکرد شیخ جعفر شوشتری در کتاب خصایص الحسین را، یک رویکرد عاطفی- جبرگرایانه برشمرده اند.[۳۱] متقابلا در نزد بسیاری دیگر، آن کتاب مقبولیت تقدس آمیزی یافت.[۳۲]
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 90-91
- روح الهی امیری، زهرا و زینب شریفی شکوه، رویکردشناسی مورخان عصر قاجار به عاشورا، فصلنامه شیعه پژوهی، ش 17، س 6، پائیز و زمستان 1398
- سیف الله وحیدنیا، نامه‌ای از حاج شیخ جعفر شوشتری به اتابک اعظم، مجله وحید، ش 91، تیر 1350
- شوشتری، جعفر، زیتون(ترجمه خصایص الحسین و مزایا المظلوم)، مترجم خلیل الله فاضلی. تهران: سازمان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، انتشارات دفاع، 1384
- صدری کیوان، حاج شیخ جعفر شوشتری، مجله وحید، ش 4، فروردین 1343
پی‌نوشتویرایش
- ↑ وحیدنیا، ص 603.
- ↑ صدری کیوان، ص 64
- ↑ صدری کیوان، صص 63- 64
- ↑ شوشتری، صص 19- 20
- ↑ شوشتری، ص 36
- ↑ در فهرست عناوین ارائه شده از آن کتاب در کتابشناسی تاریخی امام حسین (ع) نیز از یازده عنوان یاد شده و اثری از عنوان «خصوصیات مربوط به ملائکه» نیست. ر.ک: اسفندیاری، ص 91
- ↑ شوشتری، صص 460- 472
- ↑ شوشتری، ص 36
- ↑ اسفندیاری، ص 91
- ↑ شوشتری، صص 37- 45
- ↑ شوشتری، صص 45- 51
- ↑ شوشتری، صص 51- 75
- ↑ شوشتری، صص 75- 117
- ↑ شوشتری، صص 117- 138
- ↑ شوشتری، صص 138- 256
- ↑ شوشتری، صص 256- 352
- ↑ شوشتری، صص 252- 394
- ↑ شوشتری، صص 394- 460
- ↑ شوشتری، صص 460- 473
- ↑ شوشتری، صص 473- 510
- ↑ شوشتری، صص 510- 513
- ↑ شوشتری، صص 256- 352
- ↑ شوشتری، ص 262
- ↑ شوشتری، صص 268- 273
- ↑ شوشتری، صص 138-255
- ↑ شوشتری، صص 256- 251
- ↑ شوشتری، صص 460- 472
- ↑ شوشتری، صص 510- 512
- ↑ از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد: -- جعفر شوشتری، وسایل المحبین ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم محمدحسین شریعتمدار تبریزی. تهران: دارالکتب اسلامیه، چاپ دوم، 1377 -- جعفر شوشتری، اشک روان بر امیر کاروان ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم محمدحسین شهرستانی. قم: دارالکتاب، چاپ بیست و پنجم، 1392 -- جعفر شوشتری، امام حسین علیه السلام این گونه بود. ترجمه خصائص الحسین و مزایا المظلوم، مترجم صادق حسن زاده. قم: آل علی، چاپ سیزدهم، 1392 -- م. شمس، نفس مطمئنه، گزیده ای از خصائص الحسین و مزایا المظلوم نوشته شیخ جعفر شوشتری. تهران: شاپرک سرخ، 1398
- ↑ روح الهی امیری، ص 338
- ↑ روح الهی امیری، ص 332
- ↑ اسفندیاری، ص 90