توابین

توبه‌کنندگان ،لقب گروهى از شیعیان کوفه که به خونخواهى شهداى کربلا قیام کردند.

پس از حادثۀ کربلا،شیعیان کوفه بخاطر یارى نکردن امام حسین«ع»پشیمان شدند و توبه کردند و زدودن ننگ کوتاهى در نصرت امام را در قیام و انتقام از قاتلان سید الشهدا دیدند.

سلیمان بن صرد خزاعى را که از چهره‌هاى بارز شیعه بود به ریاست برگزیده،در خانۀ او گرد آمدند و هم پیمان شدند تا دست به قیام علیه امویان بزنند.آغاز تصمیمشان در سال 61 هجرى بود،لیکن زمان نهضت را در سال 65 هجرى قرار دادند.در این مدّت،با جذب افراد به گروه خویش و تهیّۀ سلاح و فراهم کردن امکانات نهضت،پس از مدّتى سازماندهى مخفیانه،سرانجام با جمعیتى 4000 نفرى قیام کردند و با شعار«یا لثارات الحسین»،عازم نخیله شدند تا از آنجا به سوى شام حرکت کنند.شروع قیام آنان را در عصر مروان بن حکم،روز چهارشنبه بیست و دوّم ربیع الثانى گفته‌اند.

بر سر تربت سید الشهدا رفتند و پس از زیارت قبر حسین«ع»و گریه‌ها و ناله‌ها با خدا چنین راز و نیاز کردند:«پروردگارا!ما پسر دختر پیامبرمان را خوار و بى‌یاور ساختیم، گذشتۀ ما را ببخشاى و توبۀ ما را بپذیر،که تو توبه‌پذیر مهربانى،بر حسین و یاران شهید و صدّیق او رحمت فرست.ما تو را شاهد مى‌گیریم که بر همان راه و هدفى هستیم که آنان جان باختند،پس اگر ما را نبخشایى و رحم نکنى از زیانکاران خواهیم بود». به خاطر همین اظهار توبه و پشیمانى،به«توّابین»مشهور شدند.چون عامل اصلى فاجعۀ کربلا را حکومت یزید مى‌دانستند،از آنجا رو به شام نهادند و به عین الورده آمدند و در آنجا با سپاه شام برخوردى شدید داشتند.پس از چندین روز نبرد سخت،سرانجام سران نهضت،از جمله سلیمان بن صرد که آن هنگام 93 سال از عمرش مى‌گذشت به شهادت رسیدند و انقلابیون چون توان مقابله با سپاه انبوه شام را که با فرماندهى«حصین بن نمیر»آمده بودند نداشتند،شبانه به کوفه رفتند،البته جمعى هم در درگیرى شهید شدند. رهبران نهضت، بجز سلیمان،عبارت بودند از:مسیّب بن نجبه،عبد الله بن سعد ازدى،عبد اللّه بن وال، رفاعة بن شدّاد.

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 120-121.