تراجید یا کربلاء سوسولوجیا الخطاب الشیعی

ابراهیم حیدری. چاپ اول: [قم]، دارالکتاب الاسلامی، 1423 ق. 520 ص، وزیری.

نویسندهٔ کتاب، که از استادان رشتهٔ جامعه‌شناسی در دانشگاه است، با این نگرش به پژوهش در مراسم عزاداری امام حسین -ع- پرداخته و برای مطالعهٔ میدانی خود بیشتر به جامعهٔ عراق نظر داشته است. مطالب کتاب در هفت فصل سامان یافته است: «نگاهی گذرا به تاریخ»، «تراژدی کربلا، کنگرهٔ اشک و اندوه»، «عوامل مؤثر بر دگرگونی مراسم عزای حسینی در عراق»، «اهمیت دینی و اجتماعی و سیاسی شهرهای مقدس عراق»، «جامعه‌شناسی گفتمان فولکلوریک در عزاداری حسینی»، «ویژگی‌های فولکلوریک عزاداری حسینی» و «عزاداری حسینی: تلاش‌های سودجویانه و تحریف‌گرایانه».

در فصل اول از موضوعاتی چون امامت و خلافت و سیر تحول عزاداری حسینی سخن رفته است.

فصل دوم عهده‌دار بحث دربارهٔ مراسم عزاداری و دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی و قمه‌زنی و مراسم عاشورا در کشورهای اسلامی است.

فصل سوم به تأثیر عوامل دینی و اجتماعی و سیاسی در رشد مراسم عزاداری اختصاص دارد.

فصل چهارم دربارهٔ شهرهای زیارتی عراق و حرم ائمهٔ طاهرین -ع- و مرقد رجال دینی است و عزاداری‌هایی که در بعضی شهرها برپا می‌شود.

در فصل پنجم از پیوند مراسم عزاداری و آموزهٔ نجات و شباهت‌های امام حسین و حضرت مسیح در نگاه تودهٔ شیعه سخن رفته است.

فصل ششم دربارهٔ مراسم عزاداری و ویژگی‌های فولکلوریک آن و گرایش مرگ و اندوه در اشعار و نقش مرثیه‌ها در انقلاب 1920 عراق است.

فصل هفتم به بدعت‌ها و تحریفات در مراسم عزاداری و سوءاستفاده از آن و تلاش‌های اصلاح‌طلبانه اختصاص دارد.

این کتاب نخست در بیروت به اهتمام انتشارات دارالسّاقی در سال 1999 میلادی منتشر شد. ترجمهٔ فارسی آن، ذیل عنوان تراژدی کربلا: مطالعهٔ جامعه‌شناختی گفتمان شیعه (چاپ اول: قم، دارالکتاب الاسلامی، 1381)، به قلم علی معموری و محمّدجواد معموری است. چکیده‌ای از آن نیز با عنوان «تراژدی کربلا جامعه‌شناسی گفتمان شیعی»، به قلم بهروز رفیعی در مجلهٔ حوزه و دانشگاه (سال هشتم، شمارهٔ 33، زمستان 1381)، منتشر شده است (ص 179-196).

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 225-226.