وقایع الایام در احوال محرم الحرام

_ علی واعظ تبریزی خیابانی. تقریظ میرزا صادق مجتهد تبریزی. تبریز، کتابفروشی قرشی، شعبان 1387. ج 2، 575 ص، وزیری. وقایع الایام فى تتمة محرّم الحرام علی واعظ تبریزی خیابانی، تقریظ جعفر نقدی و میرزا فتاح شهیدی تبریزی، قم، کتابفروشی مصطفوی، بیتا. ج 4، 408 ص، وزیری. دورهٔ کامل این کتاب چهار جلد است. جلد اول ویژهٔ رجب و شعبان، جلد دوم ویژهٔ محرّم، جلد سوم ویژهٔ ماه رمضان و جلد چهارم ویژهٔ تمهٔ محرم است. پایان تألیف جلد دوم، ذو الحجهٔ 1340، و پایان تألیف جلد چهارم، ربیع الثانی 1354 است. این کتاب، بویژه جلد دوم و چهارم آن، که در بارهٔ محرم است، از همان آغاز مورد عنایت عالمان و اهل منبر قرار گرفت. همان گونه که نویسنده در آغاز جلد دوم کتاب مرقوم داشته است: «چون در سال هزار و سیصد و بیست و پنج هجری از جمع و طبع مجلد اول از کتاب وقایع الا نام فراغت حاصل گشت... تألیف دیگر مجلدات و ترصیف سایر وقوعات در عقدهٔ تعویق و عهدهٔ تسویف بماند و در عرض این مدت چند کزات از دیگر بلاد از اخیار عباد طالب بقیهٔ وقایع الایّام و راغب تمهٔ این مرام شدند و در تبریز نیز از اعاظم علماء و مجتهدین و اکابر مشایخ و واعظین - ادام الله ایام افاضاتهم -در این باب حکمی اکید و امری شدید مشتمل بر عدم فتور و مقاضر بودن در صورت قصور در حق این قاصر صادر گردید» (ص 3).

جلد دوم و چهارم کتاب دربارهٔ وقایع محرم است و بیشترینهٔ مطالب آن دربارهٔ امام حسین - ع - و قیام او. پارهای مطالب جلد چهارم خارج از موضوع کتاب، و در حاشیهٔ صفحات ان شرح حال تنی چند از عالمان امده است. نویسنده با تتب در منابع فراوانی این کتاب را فراهم کرده و ضمن توصیف وقایع و بیان آنچه در منابع آمده، گاه به تحلیل نیز پرداخته و نظر مختار خود را، که غیر از نظر دیگران است، مرقوم داشته است. در منابع نویسنده کتابهای ضعیفی چون اسرار النهادهٔ فاضل دربندی و منتخب طریحی ملاحظه میشود. برخی مطالب جلد دوم و چهارم عبارت است از: فضیلت عزاداری، ویژگیهای تربت کربلا، وقایع عصر تاسوعا، وقایع شب عاشورا، شرح حال حضرت زینب، وقایع روز عاشورا، وقوع جنگ مغلوبه در روز عاشورا، شهادت امام حسین، گریستن انبیا و فرشتگان بر امام حسین، وقایع عصر عاشورا، چگونگی دفن شهدا، ورود اهل بیت به کوفه و شام، منازل اسیران اهل بیت. قاضی طباطبائی در کتاب تحقیق دربارهٔ اول اربعین ... (ص 730)، دربارهٔ این نویسنده مرقوم داشته است: «در میان مشایخ محدّثین عصر ما نیز مرحوم علامهٔ محدث، ثقهٔ جلیل، آقای حاج مولی علی واعظ تبریزی خیابانی، صاحب مجلدات وقایع الانام- رحمه الله تعالی - رویهٔ بسیار خوبی در تألیفاتش دارد: هر چه از ضعیف و قوی و صحیح و سقیم نقل کرده، مصدر و سند نقل خود را نشان داده است.»

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 116-117.