سیاوش

سیاوش از اسطوره‌های ایرانی است.

واژه شناسی

«ساوش» یا «سیاوخش» (در زبان پهلوی) یا «سیاورشن» (در اوستا) به معنی مرد سیاه یا دارنده‌ی حیوان (اسب) نرِسیاه، نام شاهزاده و اسطوره‌ی نامدار ایرانی است که در فرهنگ ایرانی به عنوان نماد مظلومیت، پاکی، راستی و جوانمردی شناخته می‌شود. ابوالقاسم فردوسی سرگذشت او را در شاهنامه روایت کرده است.

روایت فردوسی از سیاوش

قتل سیاوش

طبق روایت فردوسی، سیاوش فرزند کاووس-شاه ایرانی- و از مادری تورانی است که در جوانی برای اثبات پاکدامنی خود پس از تهمتی که به او زده شد-به پیشنهاد موبدان- از میان آتش به سلامت عبور کرد و پاکدامنی‌اش ثابت شد. سیاوش در نهایت مظلومانه و براثر خیانت به دست دشمن کشته شد.

سوگواری سیاوش

در ایران پیش از اسلام، هرساله مراسم سوگواری سیاوش با نام «سیاوشان» برگزار می‌شده است. بر اساس متون ایرانی پیش از اسلام، هرساله مراسم سوگواری ساوش با نام «سیاوشان» برگزار می‌شده است. بر اساس متون ایرانی پیش از اسلام، از خون به ناحق ریخته‌ی سیاوش، گیاه «پرِسیاوشان» می‌روید که «هرچند آن را ببُرند، باز می‌روید و جان تازه می‌گیرد». از این رو سیاوش را نماد یا خدای نباتی نیز دانسته‌اند. حتی تام سیاوس (مرد سیاه) نیز با موضوع مرگ و زندگی مجدد خدای نباتی مرتبط است؛ زیرا رنگ چهره‌ی او نمایش بازگشت وی از جهان مردگان است.

ارتباط سیاوش و امام حسین (ع)

همچنین گیاه پرِسیاوشان را نشانه‌ی زندگی پس از مرگ و سیاوش، پس از ورود اسلام به ایران، همچنان در فرهنگ اسلامی-ایرانی باقی ماند و نیز در قامت برخی اسطوره‌های جدید ازجمله امام حسین (ع) بازتولید شد. سیاوش در فرهنگ عامه به خاطر پاکدامنی، با یوسف (ع) و به دلیل دفاع از وطن، بی‌گناهی و کشته شدن مظلومانه با شهیدان وطن مقایسه شده است.

منبع

فرهنگ سوگ شیعی، محسن حسام مظاهری، دعبل، ص87.