وصال شیرازى
زندگینامه
وصال شیرازى نامش میرزا شفیع و معروف به میرزا کوچک فرزند محمد اسماعیل شیرازى بزرگ‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر آیینى در سده سیزدهم هجرى است که در زمانه فتحعلى شاه (1212-1250) و محمد شاه قاجار (1250-1264) مى‌زیسته است.
اشعار ماتمى وصال شیرازى در مراثى آل اللّه در شمار ممتازترین اشعار آیینى یکصد و پنجاه ساله اخیر به شمار مى‌رود.مرثیه پرشور او در رثاى امام حسن مجتبى-علیه السلام-از دیرباز زبان‌زد شیفتگان شعر آیینى است:
در تاب رفت و طشت طلب کرد و ناله کرد .................و آن طشت را ز خون جگر رشگ لاله کرد
خونى که خورد در همه عمر از گلو بریخت.................خود را تهى ز خون دل چند ساله کرد...
وصال شیرازى در زمانه خود از خوشنویسان بنام به شمار مى‌رفته و در رشته موسیقى نیز مورد عنایت دوستداران این هنر قرار داشته است.وى در اواخر عمر از نعمت بینایى محروم شد و در سن 65 سالگى بدرود حیات گفت و در مقبرۀ شاه چراغ در شیراز در آغوش خاک آرمید.
وى داراى شش پسر به اسامى:احمد وقار،محمود حکیم،محمد داورى،ابو القاسم فرهنگ،اسماعیل توحید و عبد الوهاب یزدانى بوده که همگى اهل شعر و ادب و هنر و از چهره‌هاى شاخص روزگار خود به شمار مى‌رفته‌اند.
وصال شیرازى در عمر پربرکت خود توفیق تحریر 67 نسخه از قرآن کریم را پیدا کرده که در حال حاضر سه نسخه از آنها در مصر موجود است و سایر آثار خطّى او در کتابخانه‌هاى معتبر نگاهدارى مى‌شود.
وى علاوه بر مثنوى‌وصال که حاوى هفت هزار بیت است،مثنوى ناتمام شیرین و فرهاد وحشى بافقى را به پایان برده و صبح وصال خود را به سبک گلستان سعدى سامان داده و ترجمه اطواق الذهب تألیف زمخشرى و سفینه‌بنیان از دیگر آثار قلمى اوست.[۱]
سبک شعرى
وصال شیرازى از طرفداران نهضت بازگشت ادبى بوده و در دو سبک خراسانى و سبک عراقى داراى آثار منظوم ارزشمندى است. وى در قالب‌هاى مختلف شعرى تجربه‌هاى بسیار موفقى دارد و در قالب غزل آثار پرشورى آفریده که مورد عنایت اهل ادب است.
دامنه تاثیر آثار عاشورایى
وصال شیرازى از چهره‌هاى نادر و ممتاز شعر فارسى است که داراى ترکیب‌بندهاى فاخر و بیشمارى در مراثى سالار شهیدان و شهداى کربلا مى‌باشد و دیگر آثار منظوم ماتمى وى نیز در وقایع کربلا رسا و شیوا است.
در این که وصال شیرازى از سلسله جنبانان شعر عاشورا در زمانه خود است تردیدى نیست و اثرگذارى او را بر روى شاعران آیینى همعصرش نمى‌توان انکار کرد.
برگزیده آثار عاشورایى
وصال شیرازى علاوه بر قصاید و غزلیات ماتمى خود چندین ترکیب‌بند عاشورایى دارد که جمعا شامل 118 بند مى‌گردد و عموما از ساختار محکم لفظى و غنایى محتوایى و فضایى عاطفى و تصویرى زیبا برخوردارند.
چون نقل تمامى ترکیب‌بندهاى عاشورایى او از حوصله این مقال بیرون است پس از نقل مطلع ترکیب‌بند عاشورایى وى، چهارده‌بند عاشورایى این شاعر بنام آل اللّه را مرور خواهیم کرد:
- ↑ دیوان داورى شیرازى به اهتمام دکتر نورانى وصال،سال 1370،ص 9 و 10؛دویست سخنور،ص 470 تا 472؛ گنجینه نور،به اهتمام محمد على مجاهدى چاپ اول(انتشارات سرور،قم 1381)ص 629؛سیماى شاعران، ص 442.براى آگاهى بیشتر از شرح احوال و آثار وى باید به منابعى از قبیل:آثار عجم طرائق الحقایق(ج 3)،تاریخ ادبیات براون(ج 4)،مجمع الفصحاء(ج 6)،ریاض العارفین تذکره اختر تاریخ ادبیات رضازاده شفق،مواد التواریخ، سفینه المحمود(ج 2)و از صبا تا نیما(ج 1)مراجعه کرد.