مشعل گردانی
مشعل‌گردانی، از آیین‌های سوگواری محرم در ایران و عراق. این آیین بیشتر در دههٔ اول محرم، در کشور عراق و مناطق مرکزی و جنوبی ایران، برگزار می‌شود. در این آیین آتش‌دان‌هایی را در خیابان‌ها و میدان‌ها و مکان‌های مقدس می‌گردانند.
| مشعل‌گردانی | |
|---|---|
 مشعل‌گردانی به سبک نجفی | |
| اطلاعات آئین | |
| زمان‌برگزاری: | دهه محرم |
| مکان برگزاری: | معابر عمومی و اطراف اماکن مقدس |
| گستره جغرافیایی: | ایران و عراق |
| انواع: | این مراسم به دو شیوهٔ نجفی و کربلایی برگزار می‌شود |
تاریخچه
از میزان قدمت آیین مشعل‌گردانی، اطلاع دقیقی در دست نیست.[۱] برخی پیشینهٔ آن را به حدود 500 سال پیش برمی‌گردانند.[۲] در دوره‌هایی از تاریخ از جمله در زمان رضا شاه پهلوی، شعله گردانی ممنوع بوده است.[۳] از این آیین در برخی مناطق با نام‌های دیگری یاد می‌شود؛ از جمله در اردکان یزد، به آن تکلیف گفته می‌شود.[۴]
شیوه برگزاری
آیین مشعل گردانی، در مناطق مختلف به صورت متفاوت برگزار می‌شود. در شیوهٔ نجفی، به وسیلهٔ آتش‌دان‌های کوچک چوبی یا فلزی، سازه‌ای ساخته می‌شود که به آن مَشاعل گفته می‌شود. هنگام عزاداری، آتش‌دان‌ها را روشن می‌کنند و مَشاعل را در معابر عمومی میدان‌های اصلی شهر و محوطهٔ بیرونی اماکن مقدس، حرکت می‌دهند. به علت وزن بالای مشاعل، برای حمل آن نیاز به توانایی و قدرت جسمانی بالایی است. مشاعل در اندازه و شکل، با هم تفاوت دارند.
در برخی مناطق نظیر کربلا و اردکان یزد، گاهی به جای سازهٔ چند مشعلیِ مذکور، از مشعل‌های جدا و آتش‌دان‌هایی با دسته‌های بلند، مشابه عَلَم، استفاده می‌شود. این مشعل‌ها توسط عزاداران و در برخی مناطق اختصاصا توسط سادات، همراه با خواندن اشعاری خاص، در معابر حرکت داده می‌شود. همراه مشعل‌گردانی، معمولا طبل‌زنی و سنج‌زنی هم انجام می‌شود.[۵]
گستره جغرافیایی
این آیین در برخی از شهرهای ایران و عراق برگزار می‌شود. در عراق غالبا در شهرهای نجف و کاظمین و کربلا، مشعل‌گردانی می‌کنند. [۶] در ایران هم بیشتر، مناطق مرکزی و جنوبی و شهرهایی مثل قم و شهر ری و اردکان یزد، میزبان مراسم مشعل‌گردانی هستند و غالبا عرب‌ها آن را اجرا می‌کنند.[۷]
زمان برگزاری
مشعل‌گردانی در مناطق مختلف، در روزهای متفاوتی از دههٔ اول محرم برگزار می‌شود.[۸] غالبا این مراسم در شب عاشورا اجرا می‌شود. نجفی‌ها در شب‌های هشتم و نهم و دهم، مشعل‌گردانی دارند. در برخی از مناطق، مانند اردکان یزد، در روز اول محرم، مشعل گردانی می‌کنند تا آغاز محرم را اعلام و مردم را به عزاداری دعوت کنند. در مناطقی نیز از شب تاسوعا تا صبح روز عاشورا، مشعل‌گردانی می‌کنند.[۹]در برخی جاها در شام غریبان هم این مراسم اجرا می‌شود.[۱۰]
پیوند به بیرون
منبع مقاله: دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت
منابع
- رضایی، صفیه، عزاداری امام حسین در جهان، قم: سبط النبی، چاپ اول، 1388ش.
- مشرق نیوز؛ 10 سنت عاشورایی از 10 گوشه جهان، مطلب 488140، انتشار 21 مهر 1395.
- مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، تهران: مجتمع آفرینش‌های هنری اسلام، چاپ اول، 1395ش.
پی نوشت
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص450.
- ↑ مشرق نیوز؛ 10 سنت عاشورایی از 10 گوشه جهان، مطلب 488140، انتشار 21 مهر 1395.
- ↑ مشرق نیوز؛ 10 سنت عاشورایی از 10 گوشه جهان، مطلب 488140، انتشار 21 مهر 1395.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص450.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص450و451.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص451.
- ↑ مشرق نیوز؛ 10 سنت عاشورایی از 10 گوشه جهان، مطلب 488140، انتشار 21 مهر 1395.
- ↑ مشرق نیوز؛ 10 سنت عاشورایی از 10 گوشه جهان، مطلب 488140، انتشار 21 مهر 1395.
- ↑ رضایی، عزاداری امام حسین در جهان، 1388، ص69.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص450.