فرهنگ عاشورا
مقصود از فرهنگ عاشورا، مجموعه مفاهیم، سخنان، اهداف و انگیزه‌ها، شیوه‌هاى عمل، روحیات و اخلاقیات والایى است که در نهضت کربلا گفته شده یا به آنها عمل شده یا در حوادث آن نهضت، تجسم یافته است.
مفهوم
این ارزشها و باورها هم در کلمات سیدالشهدا(ع) و اصحاب و فرزند متجلى است، هم در رفتارشان و هم در جریان آن قیام.
فرهنگ عاشورا را باید از کسانى آموخت که دست و دلشان و فکر و عملشان در کار عاشورا بوده است. پیش از آنکه دیگران و نسلهاى بعدى و تحلیل‌گران پس از واقعه بخواهند فرهنگ عاشورا را معرفى کنند، در حرفها و هدفهاى خود نقش آفرینان حماسۀ کربلا، این فرهنگ، بوضوح مطرح شده‌است و بى‌واسطه آن را نشان مى‌دهد. این فرهنگ را از خلال زیارتنامه‌ها، مقتلها، رجزها، خطبه‌ها و نیز بررسى حوادث و رخدادهاى عاشورا مى‌توان استخراج کرد و همین فرهنگ است که در هر جا و در میان هر قومى باشد، کربلا آفرین مى‌گردد و انسانها را مبارزانى با ستم و مدافعانى نسبت به حق تربیت مى‌کند.
باورهای این فرهنگ
فرهنگ عاشورا همان زیر بناى عقیدتى و فکرى است که در امام حسین(ع) و شهداى کربلا و اسراى اهل بیت(ع) بود و سبب پیدایش آن حماسه و ماندگارى آن قیام شد.
مجموعۀ آن باورها و ارزشها و مفاهیم را مى‌توان در عنوانهاى زیر خلاصه کرد:
- مقابله با تحریف دین
- مبارزه با ستم طاغوتها و جور حکومتها
- عزت و شرافت انسان
- ترجیح مرگ سرخ بر زندگى ذلت بار
- پیروزى خون بر شمشیر و شهادت بر فاجعه
- شهادت طلبى و آمادگى براى مرگ
- احیاء فریضه امر به معروف و نهى از منکر و سنتهاى اسلامى
- فتوت و جوانمردى حتى در برخورد با دشمن
- نفى سازش با جور یا رضایت به ستم
- اصلاح طلبى در جامعه
- عمل به تکلیف به خاطر رضاى خدا
- تکلیف‌گرایى چه به صورت فتح یا کشته شدن
- جهاد و فداکارى همه جانبه
- قربانى کردن خود در راه احیاء دین
- آمیختن عرفان با حماسه و جهاد با گریه
- قیام خالصانه براى خدا
- نماز اول وقت
- شجاعت و شهامت در برابر دشمن
- صبر و مقاومت در راه هدف تا مرز جان
- ایثار، وفا، پیروزى گروه اندک ولى حق بر انبوه گروه باطل،
- هوادارى از امام حق و برائت و بیزارى از حکام جور
- حفظ کرامت امت اسلامى
- لبیک گویى به فریاد استغاثۀ مظلومان
- فدا شدن انسانها در راه ارزشها و...
براى تک تک محورهاى یاد شده،مى‌توان از سخنان امام حسین(ع)و اصحابش، یا نحوۀ عمل و موضعگیرى و جهاد و شهادتشان سند آورد و این فرهنگنامه را مستندتر ساخت. این فرهنگ غنى و متعالى هم در حماسه‌سازان عاشورا بود، هم باید در پیروان امام حسین(ع) و مدعیان همخطى با جریان عاشورا و تداوم آن راه باشد و عاشورائیان، هم هوادار حرکتهاى در راستاى قیام کربلا باشند و هم بیزارى از ادامه‌دهندگان راه دشمنان سیدالشهدا(ع) را نشان دهند، چرا که راضیان به آن جنایتها نیز ملعونند. در زیارت عاشورا است: «فلعن الله امة سمعت بذلک فرضیت به...»فرهنگ عاشورا،خط«ولایت و برائت»است.