صبر، ایستادگى، مقاومت و پایدارى. مقابله با عواملى که انسان را از تلاش در راه هدف بازمى‌دارد ،تحمل سختیها و ناگواریها به خاطر پیروز شدن و انجام وظیفه است.

جلوه‌های صبر در نهضت عاشورا

در حادثۀ کربلا، زیباترین جلوه‌هاى صبر و پایدارى در راه عقیده و تحمل مشکلات مبارزه ترسیم شده و سبب ماندگارى و جاودانگى آن حماسه و پیروزى ابدى آن گروه اندک بر دشمنان انبوه شده است؛ همانگونه که قرآن کریم مى‌فرماید: «کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثِیرَةً بِإِذْنِ اللٰهِ وَ اللٰهُ مَعَ الصٰابِرِینَ» [۱] و امیر مؤمنان(ع)فرمود:«الصبر یهون الفجیعة» [۲] مقاومت،فاجعه و حادثۀ سخت را آسان مى‌کند.از سوى دیگر،براى مؤمنان،بر عامل غلبه بر سختیهاست و هرچه میزان تحمل بیشتر باشد،سختى مصیبت کاسته مى‌شود و پروردگار نیز موهبت صبر را به مؤمنان عطا مى‌کند و به فرمودۀ امام صادق(ع)،خداوند صبر را به اندازۀ مصیبت بر دلها وارد مى‌کند:«ان الله ینزل الصبر على قدر المصیبة». [۳]

در حماسۀ عاشورا،«صبر»هم در گفتارها و شعارها و هم در عملها و رفتارها مشهود است، هم در شخص سیدالشهدا(ع)،هم در عترت و یاران صبور و وفادارش.امام حسین(ع)آنگاه که مى‌خواست از مکه به قصد عراق خارج شود،خطبه‌اى خواند که در ضمن آن آمده است:«رضى الله رضانا اهل البیت،نصبر على بلائه و یوفینا اجر الصابرین». [۴] رضایت و پسند ما خانواده،همان رضاى الهى است،بر بلا و آزمون او صبر مى‌کنیم،او نیز پاداش صابران را به ما عطا مى‌کند.در یکى از منازل میان راه نیز،با توجه دادن همراهان به سختى مسیر و استقبال از نیزه‌ها و شمشیرها و نیاز میدان عاشورا به دلیر مردانى مقاوم و شکیبا بر زخم و مرگ و شهادت،فرمود:«ایها الناس!فمن کان منکم یصبر على حد السیف و طعن الأسنة فلیقم معنا و الا فلینصرف عنا». [۵] اى مردم!هر کدام از شما که تحمل تیزى شمشیر و ضربت نیزه‌ها را دارد با ما بماند، وگرنه بر گردد!یاران آن حضرت نیز همانگونه بودند که او مى‌خواست.در میدان«صبر»،پایدار ماندند و بر تشنگى، محاصره،هجوم دشمن،کمى یاران و شهادت همرزمان مقاومت مى‌کردند و از خوش‌حالى در پوست خود نمى‌گنجیدند.حتى بعضى شان روز عاشورا خوش‌حالى و شوخى مى‌کردند و مى‌گفتند:میان ما و بهشت،جز ساعتى جنگ و تحمل ضربت تیغها و نیزه‌ها و تیرها نیست و پس از آن،بهشت جاودان الهى است.اباعبدالله(ع) نیز آنان را چنان بار آورده و تعلیم داده بود که پایدارى را پل عبور به بهشت بدانند.روز عاشورا به آنان چنین خطاب کرد:«صبرا بنى الکرام!فما الموت الا قنطرة تعبر بکم عن البؤس و الضراء الى الجنان الواسعة و النعیم الدائمة...»، [۶] مقاومت!اى بزرگ‌زادگان،که مرگ،پلى است که شما را از رنج و سختى به سوى بهشتهاى گسترده و نعمتهاى ابدى عبور مى‌دهد.درس صبر را،حتى به اهل بیت خویش مى‌داد و آنان را در مقابل شهادت خویش،دعوت به شکیبایى و تحمل مى‌کرد و این که گریبان چاک نزنند و صورت نخراشند:«انظروا اذا انا قتلت فلا تشققن على جیبا و لا تخمشن وجها». [۷] خود امام بر کشته شدن و داغ فرزندان و یاران صبر کرد،خواهر صبورش زینب،صبورانه بار این حماسۀ خونین را به دوش کشید و لحظه لحظۀ حوادث کربلا،جلوه‌هاى مقاومت و پایدارى بود.حتى آخرین کلمات سید الشهدا(ع)نیز در قتلگاه که بر زمین افتاده و با پروردگارش مناجات مى‌کرد،حاکى از همین روحیه بود:«صبرا على قضائک». [۸]

منبع

پی‌نوشت

  1. بقره،آیه ۲۴۹.
  2. غرر الحکم.
  3. من لا یحضره الفقیه،ج ۴،ص ۴۱۶.
  4. اعیان الشیعة،ج۱،ص ۵۹۳.
  5. ینابیع المودّة،ص ۴۰۶.
  6. نفس المهموم،ص ۱۳۵.
  7. لهوف،ص ۸۱.
  8. مقتل الحسین،مقرّم،ص ۳۵۷.