مقتل
هم به معناى محلّ قتل است،هم کتابى که دربارۀ شرح قتل حسین بن على«ع»و واقعۀ کربلا نوشته شده باشد.(-گودال قتلگاه)به نقل دهخدا:جایى و زمینى که کسى در آنجا کشته شده باشد.البته به معناى جایى و عضوى از بدن نیز گفته که اگر تیر یا تیغى بر آنجا وارد آید،سبب قتل شخص مى‌شود.
( لغت‌نامه دهخدا)به انگیزۀ زنده نگهداشتن یاد حادثۀ عاشورا و شهداى کربلا،از صدر اسلام تا کنون،همواره کتابهایى بعنوان«مقتل»نوشته شده و مى‌شود.شیخ آقا بزرگ تهرانى بیش از هفتاد کتاب را با همین عنوان نام مى‌برد که به حادثۀ کربلا مربوط مى‌شود [۱] و«مقتل»اصبغ بن نباته(از یاران على علیه السلام)را اوّلین مقتلى مى‌داند که نگاشته شده است. [۲] نام برخى از مقتلهاى معروف از این قرار است(البته آنها که عنوان«مقتل»دارد):
«مقاتل الطالبیّین»:نوشتۀ ابو الفرج اصفهانى(م 356)که در شرح حال و ذکر اسامى شهداى فرزندان ابو طالب است.این کتاب به فارسى نیز ترجمه شده است:«سر گذشت کشته‌شدگان از فرزندان ابو طالب»سید هاشم رسولى محلاتى
«مقتل ابى مخنف»:نوشتۀ لوط بن یحیى بن سعید بن مخنف،معروف به ابو مخنف که دربارۀ حوادث عاشوراست.این کتاب نیز به فارسى ترجمه شده است.اخیرا با نام«مقتل الحسین و مصرع اهل بیته و اصحابه فى کربلا»در 230 صفحه توسّط مؤسّسة الوفاء چاپ شده است.(-ابو مخنف)
«مقتل خوارزمى»:متن تاریخى مربوط به حوادث کربلاست،در دو جزء که توسّط موفّق بن احمد مکّى خوارزمى(م 568)تألیف شده و اغلب مطالبش را از تاریخ ابن اعثم(م 314)نقل کرده است.
«مقتل الحسین»:عبد الرزاق المقرم(م 1391 ق در نجف)که دربارۀ نهضت حسینى است و وقایع کربلا از خروج امام حسین«ع»از مدینه تا حوادث پس از عاشورا را در بر دارد.کتابهاى مقتل دیگرى هم معروف است،همچون:نفس المهموم،لهوف، منهاج الدّموع،العیون العبرى،مثیر الاحزان،روضة الشهدا،اسرار الشهادة، منتهى الآمال،بحار الانوار،ج 45 و...
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 431-432.