مراسم و سنتها
پیرامون حادثۀ عاشورا و عزادارى امام حسین«ع»،یک سرى سنتها و مراسم میان مردم معمول است که در طول سال و اغلب در دو ماه محرّم و صفر و بویژه در دهۀ عاشورا عمل مى‌شود.آداب و سنن در مناطق مختلف جهان و حتى در شهرهاى مختلف ایران نیز متفاوت و متنوّع است.برخى از مراسم،مثلا ویژه هند و پاکستان است،برخى خاصّ ایران،و بعضى مخصوص عراق و شام.سنتهاى رایج،گاهى پشتوانه‌هاى دینى دارد و متّکى به روایات و مستند به فقه و حدیث است،برخى هم از ابداعات و ساخته‌هاى مردم و تقلیدهاى بى‌اساس است.بر شمردن همۀ آداب و مراسم مربوط به عاشورا و عزادارى، از حوصلۀ این مجموعه بیرون است.تنها به برخى از آنها اشاره مى‌شود:
عزادارى و گریه بر امام حسین«ع»،نوحه‌خوانى و مرثیه‌خوانى،تعزیه و شبیه‌خوانى، سینه زنى و زنجیر زنى و قمه‌زنى ،برپایى مجالس در تکیه‌ها،حسینیّه‌ها،خانه‌ها و مساجد و تشکیل هیئتها در ایام محرّم،نذر و احسان و صدقه و اطعام مردم براى سید الشهدا، سقّایى و چاى و آب و شربت دادن به مردم،ساختن حسینیّه و تکیه،ترک بعضى کارهاى مباح در ایّام عاشورا مثل:عروسى،ازدواج،آرایش،تمیز کردن و جارو کردن خانه،پرداختن به کسب و کار و دوخت و دوز و خانه تکانى و...،یاد حسین هنگام نوشیدن آب،پوشیدن لباس سیاه،سیاهپوش کردن اماکن و گذرگاهها و مساجد و حسینیّه‌ها،مالیدن گل بر پیشانى و سر،پاشیدن کاه و خاشاک بر سر،راه انداختن دسته‌هاى عزادارى در خیابانها، بر پایى مراسم شام غریبان،برگزارى مجالس مقتل‌خوانى و زیارت عاشورا،نذر براى آوردن کودکان خردسال به یاد على اصغر در دسته‌هاى عزادارى،طشت گردانى،تهیّه و آذین‌بندى توقها و علامتها و نخلها،پختن آش نذرى و سفره انداختن،زیارت رفتن، گرامیداشت اربعین امام حسین«ع»،سر برهنه و پاى برهنه بودن در عزاى حسینى بویژه عاشورا و اربعین.
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 417.