فرات

نام نهرى در سرزمین کربلا،که حادثۀ عاشورا نزدیک آن اتفاق افتاد و امام حسین«ع»و یارانش لب تشنه در کنار آب،شهید شدند.فرات،نهر مقدّس و با فضیلتى است که طبق روایات،دو ناودان از بهشت بر آن مى‌ریزد و نهرى پربرکت است و کودکى که کامش را با آب فرات بردارند،دوستدار اهل بیت«ع»مى‌شود. در حدیث است که فرات،مهریّۀ زهراست. مستحبّ است براى زیارت امام حسین از آب فرات غسل زیارت کنند که موجب آمرزش گناهان است. نوشیدن از آب فرات نیز مطلوب است.امام صادق«ع»به سلیمان بن هارون فرمود:«ما اظنّ احدا یحنّک بماء الفرات الاّ احبّنا اهل البیت».

و نیز فرمود:«من شرب من ماء الفرات و حنّک به فانّه یحبّنا اهل البیت»، هر کس از آب فرات بنوشد و کام را با آن بردارد،او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حدیث،از فرات بعنوان نهر مؤمن و نیز نهر بهشتى یاد شده است:«نهران مؤمنان و نهران کافران،فالمؤمنان:

الفرات و نیل مصر...» «اربعة انهار من الجنّة:الفرات...».

«فرات»یادآور عظیمترین حماسۀ خونین و ماندگارترین صحنۀ وفا و صبر است.

شیر مردان عاشورایى در کربلا،در محرّم سال 61 هجرى توسّط نیروهاى«ابن زیاد»در محاصره قرار گرفتند و آب به روى اردوگاه امام حسین«ع»و اطفال و خیمه‌ها بسته شد.

سپاه دشمن مى‌خواست با قرار دادن حسین«ع»در مضیقۀ بى‌آبى،او را به تسلیم وادارد ، امّا آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه‌کامانه را برگزید. عباس«ع»که براى آب آوردن از فرات،براى کودکان تشنه رفته بود.در کنار همین نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسید.«آب فرات»همچون«خاک کربلا»،هر دو آموزگار شجاعت و الهام‌بخش شهادتند.از این رو برداشتن کام نوزاد با آب فرات یا تربت حسینى،چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شیعه است. امّا موقعیّت جغرافیایى فرات:«شطّى است در مغرب کشور عراق و متشکّل است از دو شعبۀ«قره سو»و«مراد چاى»که سرچشمۀ آنها نزدیک رود«ارس»در ارمنستان ترکیّه است.موقعى که دو شعبۀ قره‌سو و مراد چاى به هم مى‌رسند،فرات به دجله نزدیک مى‌شود،ولى مجدّدا دجله متوجّه جنوب شرقى شده و فرات به سمت مغرب مایل مى‌شود و سپس در نزدیکى خلیج فارس به رود دجله مى‌پیوندد و از آن پس مجموع این دو رود به نام«شطّ العرب»خوانده مى‌شود و به خلیج فارس مى‌ریزد.سرزمینى را که بین دو رود دجله و فرات واقع است«الجزیره»مى‌گویند.طول رودخانۀ فرات تقریبا 2900 کیلومتر است.جریان فرات در جلگۀ بین النهرین بسیار ملایم است و داراى بسترى عریض مى‌باشد.یگانه عامل حاصلخیزى خاک عراق و جلب جمعیّت در جلگۀ خشک و گرم بین النهرین،دو رود فرات و دجله مى‌باشد.بابل،پایتخت قدیم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.»

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 341-342.