آندرو ج. نیومن
آندرو ج. نیومن (Andrew J. Newman) ایران شناس، اسلام شناس و مورخ انگلیسی و استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در «دانشگاه ادینبرو» اسکاتلند است.
| آندرو ج. نیومن | |
|---|---|
 | |
| زمینهٔ کاری | ایران شناس، اسلام شناس و مورخ |
| ملیت | انگلیسی |
| پیشه | استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در «دانشگاه ادینبرو» اسکاتلند |
| آثار | دائرةالمعارف ادیان زنده جهان |
| مدرک تحصیلی | کارشناسی تاریخ و کارشناسی ارشد و دکترای مطالعات اسلامی |
| دانشگاه | کالج دارتموث و دانشگاه کالیفرنیا |
زندگینامه
نیومن دارای مدرک کارشناسی تاریخ از «کالج دارتموث» و کارشناسی ارشد و دکترای مطالعات اسلامی از «دانشگاه کالیفرنیا» در لس آنجلس است. از او آثار متعددی در موضوعاتی چون تاریخ تشیع، تاریخ فقه اسلامی، مطالعات حدیث، تاریخ ایران و خاورمیانه، زبان و ادبیات فارسی و ادبیات نوین عرب منتشر شده است که شکل گیری شیعه دوازده امامی (2000م)، ایران عصر صفوی: نوزایی امپراتوری ایران (2006م)، تشیع دوازده امامی: وحدت و تنوع در زندگی اسلامی (2013م) و دوران تکوین قانون شیعه: حدیث به مثابه گفتمان در تعامل قم و بغداد (2013م) از آن جمله‌اند.
در کتاب ایران عصر صفوی که عیسی عبدی آن را به فارسی ترجمه کرده است نیومن در چند نوبت، به مناسبت اشاراتی تاریخی به برگزاری مراسم عزاداری محرم می‌کند که در فهم کیفیت برگزاری این آیین‌ها و جایگاه آن‌ها در فرهنگ شیعی عصر صفوی مغتنم است. او در فصل 4 این کتاب، به اهتمام شاه عباس اول به برگزاری مراسم عزاداری محرم و نیز 21 رمضان و بزرگداشت شهادت امام علی (ع) اشاره می‌کند و این که شاه در نمایش زد و خورد میان دسته‌ها «نعمتی» و «حیدری» که مراسم عزاداری یکی از بسترهای بروز آن بود، تعمدا دامن می‌زد. همچنین در فصل‌های 7 و 8، به حمایت‌های رسمی شاه صفی، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین از برگزاری پر شور مراسم عزاداری و اراده دربار در کنترل و مدیریت این آیین اشاره شده است. نیومن، آیین عزاداری محرم را مصداقی از مناسک مذهبی «عوامانه» قلمداد کرده و اهتمام شاهان صفوی و دربارشان به برگزاری این آیین را نه صرفا به جهت ماهیت دینی آن، بلکه بیش‌تر ناظر به ابعاد فراغتی و تفریحی آن‌ها می‌داند:
مداخله دربار در مراسم محرم این طور القا می‌کرد که این مناسبت‌ها بیش‌تر جنبه «تفریح همگانی» دارند تا ماهیت صرف «دینی». شاهد این امر آن که وقتی مراسم دیگری نظیر چراغانی کردن اعیاد سنتی مانند نوروز با ایام محرم تداخل می‌یافت، با وجود مخالفت علمای نزدیک به دربار نظیر شیخ بهایی، اما شاه از برگزاری جشن صرف نظر نمی‌کرد.
حمایت شاهان صفوی از آیین‌های عزاداری
2006م/ [1384- 1385ش]
شاه عباس همچنین مراسم عزاداری محرم و بزرگداشت شهادت امام علی را تشویق می‌کرد و نمایش زد و خورد میان فرقه‌های نعمتی و حیدری همان گروه‌های تفرقه افکن سنی که جامعه شهری ایران را به دو دسته تقسیم کرده بود را سازمان می‌داد.
در دوره شاه صفی، همچون عصر شاه عباس، مناسک مذهبی «عامیانه» به طور رسمی تشویق و ترویج می‌شد. اولئاریوس... یادداشت‌هایی از مراسم تدفین و همچنین رسم قمه‌زنی در ایام محرم و به خصوص عاشورا در اردبیل تهیه کرده است. اعضای هیئت همراه فردریک نیز بنا به دعوت رسمی به تماشای مراسم شاه غریبان آمده بودند.
دربار شاه سلیمان علیرغم این امامت محوری کماکان نقش خود را به منزله مروج اصلی همه آداب مذهبی «عوامانه» ادامه و گسترش داد. مداخله دربار در مراسم محرم این طور القا می‌کرد که این مناسبت‌ها بیش‌تر جنبه «تفریح همگانی» دارند تا ماهیت صرف «دینی». حتی مراسمی تصنعی و پر طمطراق در مراکز ولایات برگزار می‌شد و طی آن آدمک یزید را طبق مناسک خاص لعن می‌کردند و می‌سوزاندند و در ضمن این کار، عثمانی‌ها را هم نفرین می‌کردند.
در سفرنامه سیاحان به حمایت دربار و نخبگان اقتصادی کشور از آیین‌های «عوامانه» متمایز از مذهب رسمی اشاره شده است. گذشته از آن، توجه شاه [سلطان حسین] به مراسم محرم و اختصاص وقف برای اجرای آن‌ها همچون اسلاف وی نشان می‌دهد که دربار می‌کوشید با حمایت مالی مخصوصا بر سبک و ماهیت گفتمان معنوی چنین مراسم کلیدی نظارت و نفوذ داشته باشد.