علی بلوکباشی
علی بلوکباشی (زادهٔ 1314 خورشیدی) نویسنده و پژوهشگر ایرانی در رشته مردم‌شناسی است.[۱]
| علی بلوکباشی | |
|---|---|
 | |
| زمینه فعالیت | پژوهش و نویسندگی |
| ملیت | ایرانی |
| تولد | ۸۸ سال تهران |
| تابعیت | ایرانی |
| محل زندگی | تهران |
| نام(های) دیگر |
پدر مردم‌شناسی آکادمیک ایران |
| فعالیت در گروه تحقیقاتی | مردم‌شناسی |
| مدرک تحصیلی | دکترا |
| رشته تحصیلی | انسان‌شناسی- مردم‌شناسی |
تحصیلات
- کارشناسی ارشد رشته زبان‌شناسی همگانی و زبان‌های باستانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در 1349
- دوره‌های Diploma و B. Litt. و D. Phil در رشته انسان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه آکسفورد انگلستان[۱]
فعالیت‌ها
پژوهش در زمینه مسائل مربوط به «مردم‌نگاری و فرهنگ عامه» ایران و مطالعه و بررسی ساخت‌های اجتماعی، اقتصادی، هنری و فرهنگی و نظام‌های ایمانی و عقیدتی در جامعه‌های شهری و ایلیـ عشایری از عمده‌ترین فعالیت‌های ایشان در چند دهه گذشته بوده است. وی در دانشگاه‌های تهران، الزهرا و آزاد اسلامی مباحثی از مردم‌شناسی عمومی، فرهنگ عامه ایران، هنرهای نمایشی، شخصیت‌شناسی و... را تدریس می‌کرده است. در کنگره‌ها و مجامع علمیـ فرهنگی در داخل ایران و خارج از کشور، مانند ونکوور کانادا، مسکو، لنینگراد، لندن و واشنگتن دی. سی. امریکا شرکت کرده و مقالاتی ارائه داده است. علی بلوکباشی تا پیش از انقلاب اسلامی ایران مدیر بخش مطالعات و تحقیقات شهری و معاون پژوهشی مرکز مردم‌شناسی ایران و سردبیر فصلنامه «مردم‌شناسی و فرهنگ عامه ایران» بود. اکنون، عضو شورای عالی علمی دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی و مدیر بخش مردم‌شناسی دفتر پژوهش‌های فرهنگی و عضو شورای اجرائی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است و با برخی از مؤسسات و مراکز علمی ـ پژوهشی ایران همکاری علمی و قلمی و مشورتی دارد. [۱]
- عضو شورای عالی علمی دایرة المعارف بزرگ اسلامی از 1365
- مدیر بخش مردم شناسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی
- معاونت اداره فرهنگ عامه از 1344-1352
- مدیر بخش تحقیقات شهری مرکز مردم شناسی ایران از 1347- 1355
- عضو هیئت علمی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان از 1362
- عضو هیئت رئیسه نخستین انجمن انسان شناسی ایران از 1380-1384
- مدیر بخش پیشه و صنعت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی از 1384
- عضو هیئت علمی گروه انسان شناسی هنر در فرهنگستان هنر از 1385 [۱]
آثار
مداخل
در دایرة المعارف بزرگ اسلامی
در دانشنامه فرهنگ مردم ایران
کتاب‌ها
مقاله‌ها
- «اقسام تعزیه و مجالس تعزیه»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 259 - 322.
- «بازتاب تعزیه خوانی بر دیواره نگاری‌های دوره صفوی»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 30 - 38.
- «پنج مجلس تعزیه از مجموعه تعزیه‌های دربندسر»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 167 - 170.
- «پیدایش و چگونگی شکل گیری تعزیه خوانی»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 21 - 30.
- «تابوت»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1385، ص 179 - 181.[۲]
- «تابوت گردانی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1387، ص 183 - 188.
- «تابوت گردانی نمایشی تمثیلی از قدرت قدسی خداوندی»، نشر دانش، شماره 94، زمستان 1378، ص 32 - 38.
- «تأملی بر کارکردهای روان اجتماعی تعزیه خوانی»، اطلاعات، 10 اسفند 1382، ص 6.
- تعزیه خوانی سازگاری وناسازگاری با ساختار فرهنگی جامعه تعزیه خوانی سازگاری وناسازگاری با ساختار فرهنگی جامعه، نامه علوم اجتماعی 1377 شماره 11
باز نشرها
- «تأملی در کارکردهای روان- اجتماعی تعزیه خوانی»، فرهنگ فارس، شماره 18 - 19، پاییز و زمستان 1381، ص 93- 86.
- «تعزیه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1387، ص 590 - 593..
- «تعزیه خوانی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1387، ص 593 - 608.
- «تعزیه نامه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1387، ص 608 - 611.
- «تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 41 - 84.
- «تعزیه خوانی در دوره فتحعلی شاه»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 93 - 115.
- «توصیفی از تعزیه عروسی قاسم»، تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایش آیینی، ص 123 - 139.
- توصیفی از تعزیه عروسی قاسم، تئاتر 1370 شماره 16
- «تعزیه خوانی: حدیث قدسی مصایب در نمایشی آیینی»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 21 - 58.
- «تعزیه خوانی در دوره پیش از قاجار»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 61 - 100.
- «تعزیه خوانی در دوره قاجار»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 103 - 155.
- «تعزیه خوانی‌های تهران»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 159 - 231. [۳]
- «رخت و لباس و اسباب تعزیه»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 387 - 432.
- «زبان و ادبیات تعزیه»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 533 - 610.
- «شرح حال تعزیه خوانان و تعزیه گردانان»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 683 - 728.
- «شکل‌های تعزیه خوانی و مکان‌های برگزاری آنها»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 235 - 257.
- «ضرب المثل ها، تشبیه ها، تمثیل‌ها و اصطلاح‌ها [در تعزیه]»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 643 - 679.
- «شیوه گفتار در تعزیه خوانی»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 613 - 640.
- «منابع ادبی و نمایش تعزیه نامه ها»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 497 - 529.
- «موسیقی تعزیه»، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران، ص 435 - 494.
- «تعزیه خوانی در دوره فتحعلی شاه: نگاه جیمز موریه به تعزیه داری»، درباره تعزیه و تئاتر در ایران، ص 22 - 44.
- «تعزیه خوانی: همنوایی و ناهمنوایی آن با ساختار فرهنگی - دینی جامع ما»، سروش، شماره 869، 13 دی 1376، ص 64 - 66.
- «تعزیه خوانی دیگر نمی تواند جاذبه گذشته را در میان مردم داشته باشد»، ابرار، 18 خرداد 1379، ص 10.
- «حماسه کویر، حدیث شهید دشت اردهال»، فرهنگ و مردم، سال پنجم، شماره 19 - 20، پاییز- زمستان 1385.
- «شمایل نگاری در حوزه هنرهای عامه ایران»، کتاب ماه هنر، شماره 31 - 32، فروردین-اردیبهشت 1380، ص 3- 7.
- «عاشقانه‌های کربلا»، کلک، شماره 73 - 75، فروردین - خرداد 1375، ص 324 327.[۴]
- «عاشورا و تابوت واره‌های مذهبی»، اطلاعات، 6 اسفند 1382، ص 6.
- «قالی شویان»، هنر و مردم، شماره 19، اردیبهشت 1343، ص 32 - 37.
- قالی شویان: مناسک نمادین قالی شویی در مشهد اردهال، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1379، ص 103.
نقد و بررسی‌ها
- «موسم آیینه گردانی شده: نگاهی به پیشینه نخل گردانی در ایران»، اطلاعات، 14 اسفند 1381.
- نخل گردانی: نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1380، ص 117.
- «نقش و کارکرد اجتماعی، فرهنگی و هنری تعزیه خوانی در جامعه سنتی ایران»، مجموعه مقالات نمایش گردهمایی بین المللی مکتب اصفهان، 1386، «و زمانی برای لذت».
- «And A Time for Pleasure», By Ali Boloukbashi and William Beeman, Iran: Elements of Destiny, photographer Beny Roloff, General Editor Amir Arjomand, Toronto: McClelland and Stewart, 1978, 252-275 p.
ویراستاری‌ها
معرفی‌ها و توصیف‌ها
- «پژوهشی ارزنده در زمینه تعزیه شناسی»، نوشته محمدحسین ناصربخت، شرق، 19 مهر 1383، ص 20.
- «پژوهشی در تعزیه خوانی»، نوشته علی آل داوود، نشر دانش، شماره 101، تابستان 1381، ص 61 - 62.
- «دانشنامه ای با نازک بینی‌های کم نظیر»، نوشته مصطفی مختاباد، کتاب هفته، شماره 45، 4 اسفند 1380، ص 12 - 13.
- «چند پرسش بی پاسخ در یک اتنوگرافی»، نوشته علیرضا حسن زاده، کتاب ماه هنر، شماره 39 و 40، آذر و دی 1380، ص 62 - 65.
مصاحبه‌ها
منابع
- مأخذ شناسی مناسک آیینی شیعه در ایران و جهان، پیمان اسحاقی.