اسلم بن عمرو ترکی
اسلم بن عمرو ترکی، از موالی امام حسین (ع) و از کاتبان آن حضرت بود. او از مدینه تا مکه و سپس کربلا همراه کاروان امام حسین (ع) بود.
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | اسلم بن عمرو ترکی |
| نقش های برجسته | روز عاشورا و پس از اذن جهاد از امام حسین (ع) به طرف میدان شتافت و بر دشمن حمله برد و بعد از نبردی شدید به شهادت رسید. |
زندگینامه
مامقانی درباره او نوشته است که امام حسین (ع) او را پس از شهادت برادرش امام حسن (ع) خریداری کرد و به فرزندش امام سجاد (ع) بخشید. [۱] برخی مقاتل وی را همان واضح رومی نامیده‌اند. برخی آنان را دو نفر می‌دانند. پدر اسلم ترک بود. در تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م. او با نام سلیمان ذکر شده است. [۲] همچنین بنا به نقل سید محسن امین نام او سلیمان بوده است. [۳] اما شیخ طوسی در کتاب رجال خویش گفته که سلیم، مولای امام حسین (ع) در کربلا همراه او کشته شد. [۴] نام کسی که در کربلا شهید شد، ترجیحاً اسلم است نه سلیمان یا سلیم. [۵]
نقش در واقعه کربلا
سید محسن امین در جایی دیگر از کتاب خویش از او نام برده و گفته است غلامی ترک که از آن حسین (ع) بود، خارج شد و نامش اسلم بود. [۶] مجلسی بدون اینکه نامی از اسلم آورد، می‌نویسد که پس از دو برادر غفاری، غلام ترکی به میدان رفت و او یکی از قاریان قرآن بود. [۷] در منابع و مصادر تاریخی و رجالی، اسلم که بر خواندن قرآن مسلط بود، با عبارات قاری قرآن، آشنا به ادب عرب و نیز نویسنده وصف شده است. [۸] روز عاشورا و پس از اذن جهاد از امام حسین (ع) به طرف میدان شتافت و در حالی‌که رجز می‌خواند بر دشمن حمله برد: [۹]
رجزخوانی
اَلبَحْرُ مِن‌ْ طَعْنی وَ ضَرْبی یصْطَلی | ||
اِذا حُسامی فی یمینی ینْجَلی | ||
وَالجَوُّ مِن‌ْ سَهْمی وَ نَبْلی یمْتَلی | ||
ینشَق‌ُّ قَلب‌ُ الحاسِدِ المُبَجَّل‌ِ |
دریا از ضربت نیزه و شمشیرم می‌جوشد و آسمان (فضا) از تیرهایم پر می‌شود.
آن‌گاه که تیغ در کفم آشکار شود، فروغ آن قلب آزمندان و رشک‌ورزان را خواهد شکافت.
شهادت
او بعد از نبردی شدید به شهادت رسید. در آخرین لحظات زندگی، امام حسین (ع) خود را بر بالین او رساند و لختی گریست. سر اسلم را بر روی زانوی خود قرار داد و با دست خون‌ها را از صورت و جلوی چشمانش پاک می‌کرد. ”وَ وَضَع‌َ خَدَّه‌ُ عَلی خَدِّه“. امام حسین (ع) همان‌گونه صورت بر صورت غلامش گذاشت که در هنگام شهادت فرزندش علی‌اکبر صورت به صورت او گذاشت. غلام چشمانش را گشود. از مشاهده چهره امام حسین (ع) لبخند زد و گفت کیست مثل من که فرزند رسول خدا صورت به صورت او نهاده است. سپس به شهادت رسید. [۱۰] در زیارت نامه‌ها نام وی ذکر نشده است. [۱۱]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 351-352.
پی نوشت
- ↑ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق. فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج1، ص125.
- ↑ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص469.
- ↑ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج4، ص126.
- ↑ رجال طوسی، ص74.
- ↑ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.،، ص83.
- ↑ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص104؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج4، ص126.
- ↑ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص30.
- ↑ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.،، ص84.
- ↑ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص24.
- ↑ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص30؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص273.
- ↑ برای تفصیل بیشتر ر.ک : تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص469؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج1، ص612، ج4، ص126؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص458؛رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص74؛5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.،، ص144-145؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص104؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص30؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ج1، ص268؛ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.،، ص83-84؛ ذخیرة الدارین، حائری شیرازی، سید عبدالحمید، نجف: مطبعه المرتضویه ، 1345 ﻫ ق.، ص266؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1402 ﻫ ق. ، ص428؛ فرسان الهیجاء، محلاتی، ذبیح الله، مرکز نشر کتاب، 1390 ه ق.، ج2، ص134-135؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق. فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج1، ص125؛ الحدائق الوردیه، محلی شهید، حمیدالدین احمد بن محمد علی، دمشق: دار اسامه.، ص104؛ ناسخ التواریخ (دوره امام سجاد(ع))، سپهر، لسان الملک میرزامحمدتقی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1398 ﻫ ق. ، ج2، ص306؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص28،13؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص30؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص273.