شام غريبان

در لغت،به معناى شب مردم غریب و از یار و دیار دور افتاده است،شام مسافران که وحشتناک مى‌باشد.شام غریبان گرفتن:زارى کردن به درد،چنانکه بر وفات کسى گریستن و غم نمودن.شب اوّل وفات کسى براى خانوادۀ آن کس،شب یازدهم محرّم و عزادارى بعد از آن شب. در اصطلاح،به مراسم سوگوارى شبانه در شب یازدهم محرّم گفته مى‌شود که مردم بصورت دو گروه مجزّا،پس از غروب آفتاب عاشورا در مسجدها و تکیه‌ها،با خواندن نوحه‌هاى غمگین،یاد اسراى اهل بیت را گرامى مى‌دارند.این برنامه، اغلب با در دست داشتن شمعهایى و در شب تاریک یازدهم محرّم انجام مى‌گیرد و بیشتر از کودکان و نهالان در این سوگوارى تمثیلى استفاده مى‌شود.یاد کردى است از آوارگى اهل بیت امام حسین«ع»و کودکان بازمانده از شهداى کربلا که در غروب عاشورا،بى‌پناه و درمانده،در ظلمت اندوهبار شب،در دشت و بیابان کربلا به سر آوردند.در این شب، «مراسمى ساده و غم‌انگیز برپا مى‌شود و عزاداران با لباسهاى سیاه و شمعى افروخته در دست گرفته،کاه بر سر مى‌پاشند و نوحه‌هاى غم‌انگیز مى‌خوانند و دسته دسته در معابر حرکت مى‌کنند و هر چند قدم،مدّتى مى‌نشینند و مى‌گریند،آرام و غمناک.در این مراسم بکلّى سینه‌زنى نمى‌شود و علم و بیرق نیز حرکت داده نمى‌شود».

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 240-241.