حجاج بن مسروق جعفی
حجاج بن مسروق بن جعف بن سعد العشیره مذحجی جعفی از طایفه جُعفایان کوفه و منسوب به جعفی بن سعد، عشیره‌ای از مذحج و از اعراب قحطانی جنوب است. بلاذری نام او را حجاج بن مسروق بن مالک بن کثیف بن عتبه بن جعفی آورده است. [۱] او از شیعیان امیرالمؤمنین علی (ع) بود که در کوفه مصاحبت آن حضرت را داشته است. زمانی که امام حسین (ع) به عنوان اعتراض به حکومت یزید به مکه رفت، او در مکه به امام پیوست و تا کربلا در رکاب آن حضرت بود. حجاج از یاران باوفای امام حسین (ع) بود. او مردی شجاع، رشید، جنگ‌آزموده و عاشق اهل‌بیت بود.
در نهضت عاشورا چندین نوبت از او سخن به میان می‌آید:
مؤذن کاروان امام حسین (ع) بود.
به عنوان نماینده امام حسین (ع) به سوی زهیر رفت و از او دعوت کرد تا به نزد امام برود. [۲]
هنگام ملاقات سپاه کوفه به فرماندهی حُرّ با کاروان امام حسین (ع) و هنگام نماز ظهر امام از او خواست تا اذان بگوید. [۳]
حجاج به همراه یزید بن مغفل از سوی امام حسین (ع) به نزد عبیدالله بن حُرّ جعفی رفت تا او را برای همراهی دعوت کند. اما عبیدالله نپذیرفت.
بعد از نماز ظهر عاشورا با اذن امام به میدان رفت و مدتی مبارزه کرد. سپس در حالی که بدنش غرق خون بود، به نزد امام آمد و به جای رجز در میدان، خطاب به امام این اشعار را خواند: [۴]
فَدَتکَ نفسی هادیاً مَهدیاً | ||
ثُم‌َّ اَباک‌َ ذالنَّدی' عَلِیاً | ||
اَلیوم‌َ اَلْقی‌جَدَّک‌َ النَّبِیا | ||
ذاک الَّذی نَعْرِفُه‌ُ الوَصِیا |
جانم به فربانت ای حسینی که هدایت شده و هدایت کننده‌ای! امروز جدّت رسول‌الله را دیدار خواهم کرد.
سپس پدرت علی را، آن کسی که او را وصی‌ّ پیامبر می‌شناسیم، دیدار خواهم کرد.
امام فرمود: من هم به شما ملحق می‌شوم و آنان را ملاقات خواهم کرد. حجاج به میدان بازگشت و مبارزه کرد و پس از نبردی دلاورانه، به شهادت رسید. [۵]
شیخ طوسی با عنوان حجاج بن مرزوق وی را تصحیف کرده [۶] و آیت الله خویی نیز با همین عنوان از او یاد می‌کند و حجاج بن مسروق را تحت عنوان مستقلی ذکر می‌کند. [۷] در صورتی که هر دو یک نفر هستند.
به روایت برخی منابع، حجاج را در کربلا غلامی همراهی می‌کرد که او نیز به تبعیت از مخدوم خویش به میدان جنگ شتافت و به شهادت رسید. [۸]
در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی حَجّاجِ بنِ مَسروقٍ الجُعفی“
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 397-398.
پی نوشت
- ↑ انساب الاشراف، ج3، ص19.
- ↑ الاخبار الطوال، ص246.
- ↑ تاریخ طبری، ج5، ص400؛ ارشاد، ج2، ص80؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج1، ص332.
- ↑ مقتل الحسین مقرم، ص254.
- ↑ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، ص89.
- ↑ رجال طوسی، ص73.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج4، ص239-240.
- ↑ برای تفصیل بیشتر رک : انساب الاشراف، ج3، ص199؛ تاریخ طبری، ج5، ص400؛ ارشاد، ج2، ص80؛ رجال طوسی، ص73؛ الفتوح، ج5، ص130؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج2، ص23؛ اللهوف، ص47؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص103؛ بحار الانوار، ج44، ص376، ج45، ص72؛ اعیان الشیعه، ج4، ص568؛ انصار الحسین (ع)، ص94؛ وسیله الدارین، ص105؛ تنقیح المقال، ج1، ص255؛ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، ص151؛ قاموس الرجال، ج4، ص76؛ ؛ حدائق الوردیه، ص104؛ نفس المهموم، ص151؛ فرسان الهیجاء، ج1، ص132.