مقتل خوانی
مقتل خوانی نوعی آیین عزاداری امام حسین(ع) است که در آن روحانی یا روضه خوان وقایع عاشورا را از روی یک مقتل برای حاضران می‌خواند.
مفهوم
مقتل خوانی گونه‌ای از روضه خوانی است که در آن یک روحانی یا روضه خوان متن مصائب و وقایع عاشورا را از یک مقتل برای حاضران در مجلس عزاداری روخوانی می‌کند. مقتل خوانی نیاز به تخصص‌هایی از جمله تسلط به زبان عربی به جهت درست خوانی متن و دانش تاریخی دارد.
زمان برگزاری
به جهت حساسیت بالا به دلیل ذکر صریح و همراه با جزئیات مصائب در مقاتل معمولا مقتل خوانی تنها در مجالس و زمانهای خاص به ویژه ایام پایانی دهه محرم و مخصوصا روز عاشورا انجام میشود. برخلاف روضه خوانی که در همه ایام سال اجرا میشود.
نحوه برگزاری
در مقتل خوانی اغلب از مقاتل عربی از جمله اسرار الشهاده، المنتخب، معالی السبطین و لهوف) استفاده میشود و در مواردی که مستمعان غیر عرب زبان باشند، مقتل خوان پس از خواندن هر قسمت ترجمه آن را نیز می‌گوید. برخی از مقتل خوانان حرفه‌ای خود مبادرت به تدوین مقتل می‌کنند و در مجالس مقتل خود را می‌خوانند یا بر مقتل دیگران حاشیه‌ای تکمیلی می‌نویسند. در ایران به موزات خواندن مقاتل عربی گاه مقاتل فارسی یا ترجمه فارسی مقاتل عربی خوانده میشود. در کشورهای دیگر هم به زبان‌های هندی، اردو، ترکی و انگلیسی مقتل خوانی انجام میشود. مقتل خوانی معمولا به طور مستقل و گاه به عنوان بخشی از یک مجلس عزاداری انجام میشود. در گونه مستقل مراسم صرفا به خواندن مقتل و گریستن حاضران اختصاص دارد و در آن سینه زنی نمیشود. در دوره معاصر مقتل خوانی عبدالزهرا کعبی و سید محمد باقر حکیم شهرت یافته است.
تاریخچه
مقتل خوانی بیشتر در بین عربها رایج است و تنها از دوره اخیر به عزاداری های ایران نیز راه یافته است. اگر رواج خواندن کتاب روضه الشهدا در آستانه تشکیل حکومت صفوی در ایران را نوعی مقتل خوانی بدانیم، میتوان گفت که پیشینه خواندن مقتل فارسی به اواخر دوره تیموریان بر می‌گردد.