هانى بن عروۀ مرادى

از پیشگامان شهادت در نهضت حسینى بود که پیش از مسلم بن عقیل به شهادت رسید.«هانى،از صحابۀ پیامبر بود و آن حضرت را دیده و با وى مصاحب داشت.بزرگ قبیلۀ«مراد»بود و در کوفه مى‌زیست.در رکاب امیر المؤمنین«ع»،نیز در سه جنگ جمل، صفّین و نهروان شرکت داشت.در حرکت انقلابى حجر بن عدى بر ضدّ زیاد بن أبیه،از ارکان مهمّ به شمار مى‌رفت.پس از آنکه«ابن زیاد»بعنوان والى جدید کوفه به این شهر آمد،مسلم بن عقیل،پس از آنکه هزاران نفر با وى بیعت کرده بودند،خانۀ هانى را مقرّ پنهانى خویش قرار داد.چون براى والى روشن شد که در نهضت مسلم،هانى از زمینه‌سازان و چهره‌هاى مؤثّر است،او را دستگیر،زندانى و شهید کرد.»

هانى در کوفه،موقعیّت ویژه‌اى داشت.چندین هزار مرد مسلّح و سلاح بر دوش،زیر فرمان داشت و از بزرگان و اشراف این شهر محسوب مى‌شد. حتّى ابن زیاد که والى بصره و کوفه بود،به وى احترام مى‌گزاشت و در کوفه به عیادت هانى آمد.ولى چون هانى به مسلم بن عقیل پناه داده بود و حاضر نشد او را تسلیم ابن زیاد کند،مورد غضب قرار گرفت و توهین و شکنجه و سپس شهید شد. هانى را پس از دستگیرى و گفتگوهاى تندى که با ابن زیاد داشت،دست بسته به بازار گوسفندفروشان برده و کشتند.قاتلش «رشید ترکى»،غلام ابن زیاد بود.شهادت او روز ترویه(هشتم ذیحجّه سال 60)بود.

دربارۀ وى،عبد الله بن زبیر اسدى اشعارى گفته که مطلع آن چنین است:

اِذا کُنتِ لا تَدرینَ مَا المَوتُ فَانظُرى اِلى هانى بالسّوقِ وَ ابنِ عَقیل

هانى،هنگام شهادت،83 و به قولى 90 سال داشت.روزى به شهادت رسید که امام حسین«ع»از مکّه به طرف کوفه حرکت کرد.قبر او در کوفه پشت قبر مسلم بن عقیل مشهور است و زیارتگاه اهل ولاست.در مفاتیح الجنان و کتب زیارت، زیارتنامه‌اى براى آن شهید ذکر شده است(سلام اللّه العظیم و صلواته علیک یا هانى بن عروة...)

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 467-468.