آثار و نتایج نهضت عاشورا

شهادت مظلومانۀ سید الشهدا و یارانش در کربلا، تأثیر بیدارگر و حرکت آفرین داشت و خونى تازه در رگهاى جامعۀ اسلامى دواند و جوّ نامطلوب را شکست و امتدادهاى آن حماسه، در طول تاریخ، جاودانه ماند. حتى در همان سفر اسارت اهل بیت نیز تأثیرات سیاسى این حادثه در اندیشه‌هاى مردم آشکار شد. گروهى از اسرا را که به شام مى‌بردند، چون به تکریت رسیدند، مسیحیان آنجا در کلیساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته شدن حسین «ع»، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند. به شهر «لینا» نیز رسیدند. مردم آنجا همگى گرد آمدند و بر حسین و دودمانش سلام و درود فرستادند و امویان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بیرون کردند. چون خبر یافتند که مردم «جهینه» هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند. به قلعۀ «کفر طالب» رفتند، به آنجا نیز راهشان ندادند. به حمس که وارد شدند، مردم تظاهرات کردند و شعار دادند: «اکفرا بعد ایمان و ضلالا بعد هدى؟»و با آنان درگیر شدند و تعدادى را کشتند. برخى از تأثیرات حماسۀ عاشورا از این قرار است:

1-قطع نفوذ دینى بنى امیّه بر افکار مردم

2-احساس گناه و شرمسارى در جامعه، بخاطر یارى نکردن حق و کوتاهى در اداى تکلیف

3-فرو ریختن ترسها و رعبها از اقدام و قیام بر ضدّ ستم

4-رسوایى یزیدیان و حزب حاکم اموى

5-بیدارى روح مبارزه در مردم

6-تقویت و رشد انگیزه‌هاى مبارزاتى انقلابیّون

7-پدید آمدن مکتب جدید اخلاقى و انسانى (ارزشهاى نوین عاشورایى و حسینى)

8-پدید آمدن انقلابهاى متعدّد با الهام از حماسۀ کربلا

9- الهام‌بخشى عاشورا به همۀ نهضتهاى رهایى‌بخش و حرکتهاى انقلابى تاریخ

10-تبدیل شدن «کربلا» به دانشگاه عشق و ایمان و جهاد و شهادت، براى نسلهاى انقلابى شیعه

11-به وجود آمدن پایگاه نیرومند و عمیق و گستردۀ تبلیغى و سازندگى در طول تاریخ، بر محور شخصیّت و شهادت سید الشهدا «ع»

از نهضتهاى شیعى پس از عاشورا، مى‌توان «انقلاب توابین»، «انقلاب مدینه»، «قیام مختار»، «قیام زید»، و...حرکتهاى دیگر را نام برد. براى توضیح بیشتر، به مدخل خاص هر یک از این نهضتها مراجعه شود.

یکى از نویسندگان محقّق، نتایج نهضت کربلا را عبارت مى‌داند از:

1-پیروزى مسألۀ اسلام و حفظ آن از نابودى

2-هزیمت امویان از عرصۀ فکرى مسلمین

3-شناخت اهل بیت بعنوان نمونه‌هاى پیشوایى امّت

4-تمرکز شیعه از بعد اعتقادى بر محور امامت

5-وحدت صفوف شیعه در جبهۀ مبارزه

6-ایجاد حسّ اجتماعى در مردم

7-شکوفایى موهبتهاى ادبى و پدید آمدن ادبیات عاشورایى

8-منابر وعظ و ارشاد،به عنوان وسیلۀ آگاهانیدن مردم

9-تداوم انقلاب بصورت زمینه‌سازى نهضتهاى پس از عاشورا

حادثۀ کربلا،گشایندۀ جبهۀ اعتراض علیه حکومت امویان و سپس عباسیان شد، چه به صورت فردى که روحهاى بزرگ را به عصیان و افشاگرى واداشت، و چه به شکل مبارزه‌هاى گروهى و قیامهاى عمومى در شهرى خاصّ یا منطقه‌اى وسیع.

خون او تفسیر این اسرار کرد........... ملّت خوابیده را بیدار کرد

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص22-23.