حزین لاهیجی
| حزین لاهیجی | |
|---|---|
| زادروز |
1103 قمری اصفهان |
| درگذشت |
1180 ق. (77سالگی) بندر بنارس، هند |
| محل زندگی | اصفهان، شیراز، هندوستان |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | محمدعلی، شیخ علی |
| پیشه | شعر فارسی، کلام‌شناسی |
| لقب | علامه ذوالفنون |
| مذهب | شیعه |
| والدین | ابوطالب |
زندگینامه
از شاعران برجستۀ سبک هندی است. تبار او به شیخ زاهد گیلانی می‌رسید و اصالتا اهل لاهیجان بود. در سال 1103 قمری در اصفهان به دنیا آمد. پدرش در زمان شاه سلیمان صفوی برای تحصیل به اصفهان رفت و حزین در دربار صفوی تحصیل کرد و پرورش یافت. حزین سفرهای بسیاری رفت و در اواخر عمر از ترس نادرشاه به هند گریخت و نوزده سال آخر عمر خود را در هند به سر برد. در آنجا به تعلیم و نشر معارف تشیع پرداخت. او علاوه بر تبحر در شاعری، در خوشنویسی هم دستی داشت و از جانورشناسی هم تا حدی مطلع بود. سرانجام حزین در سال 1181 ه.ق در بنارس درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد. مقبرۀ او امروزه در شهر بنارس به صورت زیارتگاه درآمده است. حزین از معدود شاعرانی است که زندگی نامۀ خود را به رشته تحریر درآورده و امروزه این متن همراه با دیوان او چاپ شده است. همچنین تذکره‌ای از او باقی مانده که در آن به شرح احوال شعرا می‌پردازد. زبان نثر وی ساده و روان است. دیوانی از وی به یادگار مانده است. دیوان اشعار لاهیجی از قصاید، غزلیات، رباعیات، مثنویات، ساقی‌نامه و قطعه‌های ادبی تشکیل شده است. در دیوان وی یک مرثیه در قالب ترکیب‌بند در رثای حضرت حسین، علیهم السلام، سروده شده است. شاعر، این مرثیه را در هفت بند و در سبک هندی با شور و احساس نابی سروده است. زبان شاعر در این اثر ادبی، روان، جذّاب و دل‌انگیز است و در پاره‌ای از ابیات از تشبیهات زیبا، استعاره، تشخیص (انسان وارگی) و صنایع ادبیی چون متناقض نمایی، کنایه و ... استفاده می‌کند.
کتابشناسی
دیوان حزین لاهیجی: شامل قصائد، غزلیات، مثنویات، رباعیات به ضمیمه تاریخ و سفرنامۀ حزین: حاوی شرح احوال و تاریخ زمان وی. با تصحیح و مقابله، مقدمه بیژن ترقی. تهران: خیام، 1362.