قطا
قطا نام مرغ و پرنده‌اى است که به فارسى سنگخوار گویند.
مشخصه‌ها
قطا شبیه فاخته و قمرى است. چشمش بسیار تیزبین است و از ارتفاع بسیار، وجود آب را تشخیص مى‌دهد و در شناخت آب و راهها مهارت دارد و پیش از طلوع آفتاب، به اندازه مسافت ده روز در پى آب خارج مى‌شود و بى‌آنکه مسیر را در رفت و برگشت گم کند، به لانه بر مى‌گردد.[۱] صداى او کاروانها را به وجود آب در یک محل آگاه مى‌کند و در آشنایى به راه و راهنمایى،به آن مثل زده مى‌شود:«هو اهدى من القطا،هو اصدق من القطا»[۲]
روایت روز عاشورا
سیدالشهدا(ع) روز عاشورا وقتى براى آخرین وداع با اهل بیت،نزد خیمه‌ها آمد و با آنان خداحافظى کرد، دخترش سکینه گفت: «اى پدر، ما را به حرم جدمان بازگردان.» حضرت با حسرت فرمود: «افسوس! اگر مرغ قطا را وامى‌گذاشتند، در آشیانه خویش مى‌آرمید.» (هیهات،لو ترک القطا لنام) [۳] تشبیه خویش به آن مرغ، با توجه به ویژگیها و صفاتش جاى تأمل است. یعنى امام نیز تیزبین و بصیر و راه‌شناس است. وجودش و صدا و کلامش دیگران را به آبشخور هدایت رهنمون مى‌سازد، هرگز گم نمى‌شود و بیراهه نمى‌رود و هادى دیگران است. امّا افسوس که نگذاشتند امام هدایت، در کانون ارشاد اندیشه‌ها بماند و راهنمایى کند و اینگونه از آشیانه اصلى‌اش که جوار حرم پیامبر است، آواره‌اش ساختند.
منبع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۳۵۶-۳۵۷.