مثیر الاحزان

مثیر الاحزان کتابی است تاریخی دربارهٔ قیام امام حسین (ع) که توسط جعفر بن محمّد بن جعفر بن هبة الله بن نمای حلی نوشته شده و تصحیح آن توسط مدرسة الامام المهدی علیه‌السلام انجام شده است.

مثیر الاحزان
نویسنده	جعفر بن محمّد بن جعفر بن هبة الله بن نمای حلی
ناشر	مدرسة الامام المهدی علیه‌السلام ناشر فارسی: علی کرمی
محل نشر	قم مکان ناشر فارسی: نشر حاذق
تاریخ نشر	1406 ق تاریخ نشر فارسی: 1380 ش
چاپ	دوم
تعداد صفحات	125 + 32 ص
موضوع	واقعه‌ی کربلا
زبان	عربی

• ابن نما حلی. تصحیح مدرسة الامام المهدی علیه‌السلام، چاپ دوم: قم، مدرسة الامام المهدی علیه‌السلام، 1406 ق. 125 + 32 ص، وزیری. سند.

درباره‌ی کتاب

نویسندهٔ کتاب، جعفر بن محمّد بن جعفر بن هبة الله بن نمای حلی (م ح 680 ق)، از علما و فقهای شیعه، و از مشهورترین آثار او مثیر الاحزان و منیر سبل الاشجان (همین کتاب)، و ذوب النضار فی شرح الثار است. کتاب اخیر را به نام‌های شرح الثار المشتمل علی اخبار المختار و اخذ الثار فی احوال المختار و شرح الثار فی احوال المختار نیز خوانده‌اند. محمّد علی مدرس تبریزی گفته است که شهید ثانی احتمال داده که مثیر الاحزان و ذوب النضار از آثار او نیست، بلکه تألیف نوه‌اش است که همنام او بود؛ اما علامه امین در اعیان الشیعة این سخن را نادرست شمرده و این دو کتاب را از آثار او دانسته و گفته است که اصلاً معلوم نیست که او نوه‌ای همنام خودش داشته است. ریحانة الادب (چاپ چهارم: کتابفروشی خیّام، 1374)، ج 8، ص 257 - 258.

مثیرالاحزان کتابی است تاریخی دربارهٔ قیام امام حسین (ع) و شـامل سـه مقصد (بخش) است. تاریخ تألیف آن، به گفتهٔ نوری در لؤلؤ و مرجان (ص 143)، 24 سال پس از درگذشت ابن طاووس است. نویسنده در آغاز کتاب گفته است که چون مقتل‌های موجود مفصل یا موجز است، به نگارش این کتاب پرداختم و آن را متوسط ساختم و «مطالبی در آن گنجاندم که بسیاری از مصنفان از آوردن آن اهمال کردند و مؤلفان از آن غفلت ورزیدند» (ص 15).

مقصد اول کتاب مشتمل است بر گزارشی از قیام امام تا ورود به کربلا. مقصد دوم دربارهٔ رخدادهای کربلا، و مقصد سوم در شرح وقایعی است که پس از شهادت آن حضرت رخ داد؛ از رفتن اسیران به کوفه و شام و مدینه و سخنان حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) و دیگران.

در مقصد سوم کتاب یک مطلب توجه برانگیز ملاحظه می‌شود: نویسنده گفته است اسیران اهل بیت پس از برگشت از شام به کربلا رفتند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و دیگران را دیدند که برای زیارت قبر امام حسین آمده بودند. پس همگی در آنجا به عزاداری پرداختند (ص 107). احتمالاً نویسنده در این مطلب از سید ابن طاووس در کتاب ملهوف پیروی کرده است. بنابراین همهٔ سخن‌هایی که دربارهٔ این مطلب سید ابن طاووس گفته شده، در اینجا نیز گفتنی است.

مثیر الاحزان، بنا به گفتهٔ آقا بزرگ در الذریعة (ج 4، ص 133)، دو بار به اردو ترجمه شده است. همچنین این اثر با عنوان در سوگ امیر آزادی، به قلم علی کرمی، به فارسی برگردانده شده است (چاپ اول: قم، نشر حاذق، 1380). مثیر الاحزان از منابع تاریخی شیعه است و این چاپ آن تصحیح شده و بهتر از دیگر چاپ‌هاست. همراه این چاپ، کتاب التحصین، از ابن فهد حلی، به چاپ رسیده است.

جستارهای وابسته

• کتاب شناسی مثیر الاحزان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

منابع

• کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 56-57.